نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه حکیم سبزواری

2 دانشگاه حکیم سبزواری . سبزوار

چکیده

چکیدهیکی از راه­های  شناخت موقعیت و جایگاه یک متن، و ارتباط با دنیای درون اثر، عنوانی است که پدیدآورنده اثر برآن نهاده است و یا مخاطبان، اثر را با آن نام می­شناسند؛ از این رو دلالت عنوان به متن و متن به عنوان، اغلب یک دلالت دو سویه است. هر چند، گاه به دلیل وجود عوامل فرامتنی در عناوین، این دلالت دوسویه دچار خدشه می­گردد؛ از این­رو شناخت اصول و الگوی حاکم بر این دلالت­ها یکی از اهداف این پژوهش است. این مقاله به بررسی و تحلیل  نشانه شناسی و الگوهای  به کار­رفته در نامگذاری کتاب­های تاریخی از جنبه­های مختلف می­پردازد، با توجه به این نکته که در انتخاب یک عنوان، عواملی از قبیل موضوع، شرایط زمانیِ تولید متن و جنبه­های زیبایی شناسی دخیل هستند. در این مقاله با انتخاب حدود یکصد اثر تاریخی به نشانه شناسی و الگوهای حاکم بر نامگذاری  این آثار در دوره های مختلف و  عوامل موثر در این نامگذاری ها می­پردازیم. این پژوهش به عوامل درون­متنی اعم از ساختار و محتوای متن و همچنین به عوامل برون­متنی از قبیل شرایط اجتماعی و فرهنگی که در انتخاب عناوین موثر  بوده­اند و  الگوهای رایج نامگذاری می­پردازد. همچنین عناوین از دیدگاه زبانشناسی و شیوه­های بلاغی به کار رفته در آن­ها نیز مورد بررسی قرار می­گیرند تا تحولات نامگذاری در دوره­های مختلف و الگوهای حاکم بر هر دوره و بسامد های آن نشان داده­­شود. و در پایان به آسیب شناسی و بیان اشکالات موجود در انتخاب عناوین اشاره شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Semiotics Nomenclature Patterns History Books In Persian Language

نویسندگان [English]

  • MOHAMMAD NABI KHEIRABADI 1
  • / Abolgasem / Rhimi 2

1 Hakim Sabzevari University

2 Hakim Sabzevari University

چکیده [English]

Abstract
One of the ways of recognizing the status and position of a text and the relation with the inside world of a work is the title that a creator seals for the work and the audience recognizes it by the name; thus, implication of title to text and text to title is a bilateral implication. Since such a bilateral implication is tarnished due to the existence of meta-textual components in the titles, identifying the dominant principles and patterns on the implications is one of the objectives of this research. This article analyzes the semiotics and patterns in nomenclature of historical prose and verse books from various aspects. Regarding the fact that selecting a title entails involvement of components such as topic, temporal situation of text production and the aesthetic aspects, we investigate the semiotics and dominant patterns in nomenclature of historical texts in various periods and the effective factors in this nomenclature by mean of selecting 100 historical books. This research deals with the important intratextual components such as structure and content of text, and also the intertextual components such as socio-cultural situations effective in titles’ selection, and the common patterns of nomenclature. Furthermore, the titles are analyzed in terms of linguistics and rhetorics so that nomenclature changes in different periods, the dominant pattern in each period and their frequency are signified. Finally, the pathology and the problems in selection of titles are indicated.

  1. کتاب‌نامه
  2. احمدی، بابک. ساختار و تأویل متن. تهران: نشرمرکز، 1393.
  3. بهار، محمدتقی. سبک شناسی. تهران: امیرکبیر، 1391.
  4. جعفریان، رسول. حیات فکری و سیاسی امامان شیعه. قم: انتشارات انصاریان، 1383.
  5. خاوری شیرازی، فضل الله. تاریخ ذوالقرنین. ج1. به تصحیح ناصر افشار. تهران: سازمان چاپ و انتشارات کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1380.
  6. زرین کوب، عبدالحسین. کارنامه اسلام. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1390.
  7. ساروی، محمد فتح الله بن محمد تقی. تاریخ محمدی(احسن التواریخ). به اهتمام غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر، 1371.
  8. سجودی، فرزان. نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: نشرعلم، 1390.
  9. شریفی،محمد. فرهنگ ادبیّات فارسی، تهران: نشر نو و معین، 1387.
  10. شفیعی کدکنی، محمّدرضا. «ساختار ساختارها.» مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی. شماره 65. پاییز 1388.
  11. ----------------. موسیقی شعر. تهران: انتشارات آگاه، 1386.
  12. صبوری، فاطمه. «پیشگامی تاریخ‌نگاران ایرانی تا قرن پنجم هجری.» مشکوه شماره 102. بهار 1388.
  13. صفا، ذبیح اللّه. تاریخ ادبیات در ایران. 5 جلد. تهران: انتشارات فردوس،1380.
  14. فتوحی، محمود. نظریۀ تاریخ ادبیات. تهران: انتشارات سخن،1387.
  15. فتوحی، محمود. سبک شناسی نظریه‌ها، رویکرد‌ها و روش‌ها. تهران: انتشارات سخن، 1392.
  16. علوی مقدم، مهیار. «زبان ادبی و نظام نشانه‌ها» مجموعه مقالات چهارمین کنفرانس زبانشناسی نظری و کاربردی. به کوشش سیدعلی میرعمادی. جلد اول. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1379.
  17. کالر، جاناتان. نظریه های ادبی. مترجم فرزانه طاهری. تهران: نشرمرکز، 1389.
  18. مکاریک، ایرنا ریما. دانشنامة نظریه‌های ادبی معاصر، مترجم مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران:انتشارات آگه، 1390.
  19. نصیری، محمدابراهیم. دستور شهریاران.
  20. یارشاطر، احسان. آنماری شیمل. حضور ایران در جهان اسلام. مترجم فریدون مجلسی. تهران: انتشارات مروارید، 1381.
  21. یزدی، معین‌الدین. مواهب الهی(درتاریخ آل مظفر). تصحیح سعید نفیسی. جلد اول. تهران: چاپخانۀ اقبال، 1326.