نوع مقاله : مروری

نویسندگان

• محمدعلی اکبری ¹
• نفیسه واعظ ²

¹ دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

² استادیار علوم سیاسی و روابط بینالملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا

چکیده

سرشت دولت پهلوی اول، همواره مورد بررسی و مجادلۀ کلامی از سوی پژوهشگران قرار داشته، اما اجماعی دربارۀ صفت قطعی یا صفت اعظم این دولت حاصل نشده است‌. در این پژوهش نیز تلاش شده است با ارائۀ یک الگوی مطالعاتی و فقط از طریق کنکاش در یکی از سیاست‌های کلان دولت، یعنی سیاست عشایری به فهم و توصیف درون‌مایه و ماهیت دولت پهلوی اول پرداخته شود‌. پرسش اصلی این تحقیق این است که با توجه به برنامه‌ریزی دولت پهلوی اول برای جامعۀ عشایری، ماهیت این دولت را با چه مؤلفه‌ای می‌توان شناساند؟‌ فرضیه حاضر دلالت بر این دارد که بر پایۀ عملکرد دولت در قبال جامعۀ عشایری، صفت ترکیبی نوعی از «دولت مطلقۀ مدرن» با ماهیت این دولت سنخیت بیشتری را نشان می‌دهد‌. در این نوشتار با استناد به اسناد و مدارک و شواهد مرتبط با سیاست عشایری آن دوره، انطباق یا عدم انطباق‌هایی که تاکنون برای دولت پهلوی به کار برده شده مثل دولت بناپارتی، بزرگ، تأخیری، مطلقه و مدرن و شبه‌مدرن و به خصوص شباهت و تفاوت‌های دولت پهلوی اول با دولت‌های مطلقه و مدرن اروپایی به شیوۀ توصیفی و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است‌. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد، از میان نظریات گوناگون مطرح شده بررسی نظریۀ جیمز اسکات انطباق بیشتری با ماهیت دولت پهلوی اول دارد. همچنین از آن جایی که مطلق دانستن دولت پهلوی با معیار ویژگی‌های دولت‌های مطلقه اروپایی، که تشکیل نوعی از دولت مطلقه را سرآغازی بر پیدایش دولت ملی مدرن می‌دانند جای تأمل دارد‌. بنابراین، چنین دولت مطلقه‌ای را مقدمه‌ای برای پیدایش دولت ملی مدرن در ایران دانستن، نیز محل تردید خواهد بود‌.

کلیدواژه‌ها

• دولت مدرن
• دولت مطلقه
• دولت پهلوی اول
• ماهیت
• سیاست عشایری
• رضا شاه‌

عنوان مقاله [English]

A Study of the Nature of the First Pahlavi State

چکیده [English]

Debates over the nature of the First Pahlavi government have started several decades ago with establishment of the government . However, researchers have not yet reached a general consensus about the definitive characteristics of the Pahlavi government. Therefore, this paper attempts to present a model of study, and through deliberating on one of the major policies of the government (the Nomadic policy), will try to describe the nature of the First Pahlavi State which is regarded, in this article, as Reza Shah era . The main research question is that, according to the First Pahlavi government’s plan for nomadic community, which component is more suitable to introduce the nature of this state? The research hypothesis is that, based on the government’s policy toward nomadic community, combined trait of the kind of “modern absolutist state” is more compatible with the nature of this state . In this paper, citing documents and evidences related to nomadic politics and using descriptive and analytical methods, compliance or non compliance of the components that have been used so far to describe the nature of Pahlavi State (such as Bonapartist state, huge ,dilatory, absolutist ,Modern and semi Modern) has been studied . The research’s findings indicate that the absolutist First Pahlavi State, compared with absolutist European governments, may not be acceptable, because the formation of absolutist governments in Europe has helped the formation of the modern state, but the First Pahlavi State did not so.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• modern state
• Absolutist State
• First Pahlavi State
• Nature
• Nomadic Policy
• Reza Shah