نوع مقاله : مروری

نویسنده

• سیمین فصیحی

استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات، زبانها و تاریخ دانشگاه الزهرا

چکیده

این مقاله در صدد است تا نشان دهد که می‌توان شکوائیه‌های زنان دورۀ مشروطه، مبتنی بر اسناد به جامانده از دوره‌های دوم و سوم مجلس شورای ملی را با ارجاع به ارکان چهارگانۀ حقوق شهروندی، یعنی برابری، آزادی، امنیت و مالکیت، تحلیل کرد. در جهت اثبات چنین ادعایی و یا روشن ساختن چنین تحلیلی، مقاله در دو بخش سامان داده شده‌است، در بخش نخست بحثی عرضه تاریخی ـ نظری در بارۀ چیستی و تاریخ شهروند و حقوق شهروندی شده است و از آن دو نتیجه اصلی برکشیده شد: نخست این که اهم حقوق شهر وندی مبتنی بر بند دوم اعلامیۀ 1793 حقوق انسان و شهروند در چهار حق اصلی، یعنی حق برابری، حق آزادی، حق امنیت و حق مالکیت قابل تلخیص هستند؛ دوم اینکه حقوق فردی و حقوق شهروندی هم به لحاظ ذاتی و هم همانگونه که از عنوان «اعلامیه حقوق انسان و شهروند» بر می‌آید، حقوقی درهم تنیده هستند. تا حدی که می‌توان گفت هر حقی در این حوزه‌ها هم فردی و خصوصی است و هم در عین حال حقی شهروندی. مبتنی بر چنین نتایجی، به ویژه نکته دوم است که قسمت دوم مقاله سامان یافته است: در این قسمت برجنبه‌هایی از شکوائیه‌های زنان تأکید شده است که در آنها پی‌گیری حقوق خصوصی صراحتاً یا تلویحا در متن بزرگتری یعنی در متن حقوق شهروندی نهاده شده است. آنچه از بخش دوم این مقاله حاصل شده‌است این است که خطاب‌هایی مانند«امنای ملت،» «نمایندگان محترم و حافظین حقوق ملت» و به کار گیری اصطلاحاتی نظیر «حقوق ملت،» «خدمت به عالم انسانیت،» «تجویز قانون،» «عموم ملت،» تابعیت ایرانی،» «تساوی تمام افراد در حقوق،» «ضرورت سلب آزادی از حکام ستمگر،» تاکید بر حق مالکیت و امنیت و اصطلاحاتی مشابه که در متن عریضه‌ها به کار گرفته شده است، که همگی نشانۀ آشنایی زنان با مفاهیم حقوق شهروندی بوده است.

کلیدواژه‌ها

• عریضه‌های زنان
• عصر مشروطه
• حقوق شهروندی
• برابری
• آزادی
• امنیت
• مالکیت

عنوان مقاله [English]

CITIZENSHIP RIGHTS IN THE PETITIONS OF WOMEN DURING THE CONSTITUTIONAL PERIOD (THE SECOND & THIRD PARLIAMENT)

چکیده [English]

This paper aims to shed lights on many petitions that were submitted by women to the first and second Majlis in the early Constitutional period, by referring to four elements of citizenship rights, namely, Equality, Liberty, Security and Property. To do so, the paper has been organized in two separate and simultaneously correlative sections. The first section has been devoted to analyzing the nature and history of citizen and citizenship, and two substantial conclusions have been drawn. The first is that, based on the second article of the Declaration of the Rights of Man and Citizen from the Constitution of Year I (1793), the rights of Man and Citizen are equality, liberty, security, and property. Second is that the rights of Man and Citizen are extremely indivisible or better to say incapable of being separated and applied to either to Man or to the citizen. In other words, they belong to Man and Citizen at the same time. Drawing upon the issues discussed in the first part of the paper, and highlighting the fact that little research has been done to analyze the content of women’s petitions in terms of citizenship rights, the second part of the paper will analyze the content of these petitions and will demonstrate that, despite the specific content of these petitions – largely centered on financial claims, property disputes, defense of individual and family rights, their form of presentation and in particular the content of these petitions point to their significance in women’s perceptions of their own position as citizens of a new form of government. The paper will conclude with some reflections about the position of women in this period as modern subjects demanding their equal citizenship rights and recognition – an unfinished project.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Women’s petitions
• Constitutional Period
• Citizenship rights
• Equality
• Liberty
• Security
• Property