نوع مقاله : مروری

نویسنده

• سید احمد عقیلی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

روی کار آمدن صفویان در ایران، تحولاتی را در سیر تصوف و عملکرد آن در جامعۀ ایرانی موجب شد؛ به ویژه آنکه در نیمۀ دوم این حکومت تصوف جایگاه پیشین خود در آن حکومت را از دست داد. پس از سقوط صفویان و در جریان حکومت کوتاه‌مدت افغانان و افشاریان، متصوفه در تکاپوی موقعیت و حتی قدرت سیاسی و اجتماعی و کسب جایگاهی چون گذشته در جامعه باشند. صوفیان در اوضاع بی‌ثبات پس از سقوط صفویان تلاش‌های خود را پی گرفتند. حکما و فقها از اواخر عصر صفویه به عرفان نظری یا تصوف علمی توجه کردند و در نتیجه تصوف توانست در تحولات سیاسی و فکری این دوران حضور مؤثر خود را ادامه دهد. مقالۀ حاضر بر آن است تا با روش توصیفی در تحقیق تاریخی، تحولات سیاسی و علمی تصوف در سال‌های 1135 تا 1163 قمری، را بررسی کند. یافته‌ها نشان می‌دهد به‌رغم فعالیت سیاسی صوفیان، آنان در این راه، موفق نبودند و این امر در دوران بعدی تداوم داشت.

کلیدواژه‌ها

• تصوف
• افغانان
• افشاریه
• ذهبیه
• قطب‌الدین نیریزی
• عرفان نظری

عنوان مقاله [English]

POLITICAL AND SCIENTIFIC EVOLUTIONS OF SUFISM FROM THE DECLINE OF THE SAFAVID TO THE RISE OF ZAND (1135 - 1163 AH / 1761-1761 AD)

چکیده [English]

With the rise of the Safavid in Iran, Sufism and its performance in the Iranian society underwent some changes, especially in the second half of the Safavid period where Sufism lost its former position in the government. After the fall of the Safavid and the short reign of the Afghans and Afsharians, Sufism struggled for political power and social position, and even a place in the society like their previous position. Sufis, in the unstable situation after the fall of the Safavid, continued their efforts. During the last days of the Safavid, scholars came to pay attention to theoretical mysticism, and the result was that the mysticism could survive. This article is to describe the methods of historical research, political science and mysticism in the years 1761 to 1761 AD. Results show that, despite the political activities of Sufis, they were not successful, and this continued in the next period.
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Sufism
• Afghans
• Afsharids
• Zahabiye
• Ghotbodine Neirizi
• Theoretical Mysticism