نوع مقاله : مروری

نویسنده

• کورش صالحی

استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

یعقوب لیث بخش وسیعی از قلمرو شرقی خلافت اسلامی تا مرزهای دارالحرب (دارالکفر) را از نظارت عباسیان و امیران وابسته به آنان خارج کرد. حضور صفاریان توأم با برداشته شدن فشار مستقیم فاتحان و مهاجران مسلمان بر سرزمین‌های آن سوی رودخانه سند بود. بسیج نیروهای اجتماعی ضدخلافت مرکب از عیاران، مطوعه، خوارج و دیگر سپاهیان آن محدوده، همچنین دوری قلمرو صفاریان از مرکز خلافت و موفقیت یعقوب در برپایی و سازماندهی حکومتی با آرایش نظامی، خواسته یا ناخواسته به ایجاد یک سپر دفاعی بر دروازه‌های شمال غربی هندوستان انجامید. این رویداد بزرگ فرصتی مناسب در اختیار هندیان گذاشت که بتوانند جامعۀ خود را بازسازی کرده و جریان نفوذ اسلام به قلمرو خود را بیشتر از یک قرن دیگر، به تأخیر بیاندازند. حتی شهرهایی که در آن محلات اسلامی پدید آمده بود به تدریج جذب جامعۀ هندی شده و مردمان ساکن آن، طریق مردمان بومی را حداقل در ظواهر و آداب و رسوم و نه عقاید، در پیش گرفتند و یا به کانون بحران‌های داخلی شرق جهان اسلام وارد شدند. از مجموع حملات صفاریان به سوی رقیبان‌شان تنها جنگ با رتبیلان در سرحدات هندوستان جهت شرقی داشت. این مقاله با روش تاریخی می‌کوشد تا تأثیر صفاریان در توقف جریان فتوح و مهاجرت‌های جنگی اعراب به هندوستان را مورد بررسی قرار دهد. دستاورد مقاله نشان می‌دهد که تجزیۀ دامنۀ متصرفات خلافت عباسی در شرق قلمرو اسلامی با پیدایش صفاریان سرعت بسیاری به خود گرفت و این روند باعث طولانی شدن و عوض شدن مسیر نفوذ مسلمانان از مسیر اقدام نظامی دستگاه خلافت در سند و هند شد، اما راه را برای ورود پیروان مذاهب مخالف با خلافت عباسی مانند اسماعیلیان هموار کرد.

کلیدواژه‌ها

• صفاریان
• رتبیلان
• یعقوب لیث
• فتوح اسلامی
• عباسیان
• هندوستان

عنوان مقاله [English]

The rising of Yaqub e Layth Saffarid and a Cessation in Arab Conquests and Migrations to India and Indus

چکیده [English]

Ya''qub-i Laith Saffarid reclaimed a large part of the eastern Islamic Caliphate jurisdiction to the borders of Dar-ol-harb (Dar-ol-kofr) from the the Abbasids and their dependents princes. The presence of the Saffarids meant dismissal of the direct pressure of the Muslim conquerors and immigrants on the territories across the Indus. Mibilization of Anti-Caliphate social forces including Ayaran، Motavaeh، Khawarij and other troops of the area، the distance between the Saffarid’s territories from the centre of caliphate as well as Ya’qhub’s success in establishing and organizing a government with a highly armed militia، advertantly or inadvertently، led to the formation of a defensive shield upon the north-west portals of India. Such a significant event opened up an opportunity for Hindus to rebuild their community and to postpone the penetration of Islam into their territories for more than a century. Even those cities in which Islamic communities had emerged were gradually assimilated into the Hindu community so that the citizens either followed the looks، customs and rituals، if not the beliefs، of the indigenous people or entered into the domestic crisis of the East Islamic World. Among all the Saffarid assaults on their enemies، it was only the war with the Ratbilan that was within the borders of India and was، thus، directed to the east. Applying a historical method، the present paper investigates the influence of the Saffarids on the cessation of the Arab conquests and migrations to India. The findings also demonstrate that the breakdown of the circle of conquered territories of the Abbasid Caliphate in the east Islamic terrain speeded up with the emergence of the Saffarids. Although such a trend prolonged and even changed they way Muslims، through militaristic measures of the caliphate system، penetrated into India and Indus، it also paved the way for the emergence of the devotees of other opposing religions such as thte Ismailis who were at odds with the Abbasid caliphate.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

• The Saffarids
• The Ratbilan
• Ya’qhub e Laith
• Islamic Conquests
• The Abbasids
• India