نوع مقاله : مروری

نویسنده

• جمشید روستا

استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

از اوایل قرن ششم قمری ) 12 م( برخی از بازماندگان امپراتوری لیائو که در چین از قوم مهاجم جورچن یا جورجت شکست خورده بودند به سمت نواحی غربی گریختند و به زودی توانستند به رهبری فردی با نام یلوتاشه یک امپراتوری با نام لیائوی غربی یا قراختاییان در آسیای میانه و ترکستان ایجاد کنند ) 1130 م( آنان به همین اکتفا نکردند بلکه با ادامه حرکت به سمت نواحی غربی با دولتهای مسلمان قراخانی، سلجوقی، خوارزمشاهی و غوری همسایه شدند و به زودی با شکست دادن قراخانیان آنان را خراجگزار خود کرده و دولتهای غوری و سلجوقی را هم در چندین درگیری در هم شکستند. آتسز خوارزمشاه نیز خود را مطیع آنان ساخت و خراجگزار آنان شد. از این زمان تا بیش از 70 سال بعد ایلچیان قراختایی از جانب گورخانهای قراختایی به دربار خوارزمشاهیان وارد میشدند و خراج معهود را دریافت میکردند. براق و برادرش خمتبور تاینگو نیز دو تن از همین ایلچیان بودند که به دربار خوارزمشاهیان راه یافتند. اینان مدتها در دربار خوارزمشاهیان حضور داشتند. هجوم مغول به ایران و حوادثی که طی آن پیش آمد، پای براق را به کرمان کشانید و در آنجا سلسلۀ قراختاییان کرمان را بنیان نهاد. در این مقاله، سعی بر آن است تا مبتنی بر روش تحلیل تاریخی، مسألۀ حضور ایلچیانی که از سوی گورخانهای قراختایی به جانب خوارزمشاهیان فرستاده میشدند؛ با در نظر داشتن چگونگی حضور آنان در پیرامون مرزهای اسلامی، روابط آنان با دولت خوارزمشاهی و در نتیجه حضور براق حاجب و برادرش خمتبور تاینگو در دربار خوارزمشاهیان بررسی شود. این امر سرانجام به حرکت قراختائیان به کرمان و تأسیس حکومت قراختایی در این دیار انجامید.

کلیدواژه‌ها

• دولت قراختایی
• ایلچیان قراختایی
• دولت خوارزمشاهی
• براق حاجب
• قراختاییان کرمان

عنوان مقاله [English]

Qara-khitai Ambassadors in the Kharezmshahids Court: Formation of theQara-khitai Dynasty in Kerman

چکیده [English]

From early sixth century A.H. (12 A.D), some descendants of the Chinese Empire Liao, who had been defeated by Jorchen or Jorjet tribe, fled towards the west, and – led by someone named Yelo-Dashi – managed to establish an empire called Western Liao or Qara-khitaiin in Central Asia and Turkestan (1130 A.D). Yet, as if that was not good enough, they contined to move west, thus becoming neighbors with Muslim states including the Qara-khanid, the Seljuks, the Kharezmshahids and the Ghorids. They soon defeated the Qara-khanids, making them their tributary. They also crushed the Ghorids and the Seljuks after a series of combats. In fact, it was AtsizKharezm shah who paid tribute to them in acknowledgement of his subjugation. For more than seventy years after that, Qara-khitaiAmbassadors from Gurkhan came to the court of the Kharezmshahids to receive the promised tribute. For instance, Borough and his brother, KhemtaborTayangu, were two of such ambassadors who found their ways into the court of the Kharezmshahids, and attended there for years. Mongol invasions of Iran and the events that took place in the course of such invasions opened Borough’s way to Kerman where he founded the Qara-khitai dynasty of Kerman. The present paper, through a historical analysis, addresses the issue of the presence of Qara-khitai Ambassadors from Gurkhan in the Kharezmshahids’ court, considering the why and how of such presence on the Islamic frontiers, their relationship with the Kharazmshahids as well as Bourough and his brother’s attendence at the court of Kharezm shah. It was such feats that eventually led to Qara-khitai’s settlement and the establishment of the Qara-khitai state in Kerman.

کلیدواژه‌ها [English]

• Qara-khitai Dynasty
• Qara-khitai Ambassadors
• Kharezmshahids
• Borough
• The Qara-khitais of Kerman