نوع مقاله : مروری

نویسنده

• علی رضاییان

استادیار گروه تاریخ دانشگاه یاسوج

چکیده

تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در دهه‌های 420 و 430 قمری، همزمان بود با ضعف آل بویه، رشد فعالیت‌های اسماعیلیه، ورود صحراگردان ترکمن و غز در شرق ایران و رویارویی آنان با غزنویان. خلیفۀ عباسی، القائم، در طی قدرت یافتن طغرل سلجوقی بر آن شد تا قدرت او و به تبع آن گروه‌های سلجوقی را به رسمیت بشناسد. بنابر نظریه امارت استیلاء که ماوردی طرح کرده است، اگر فردی با زور بر قلمرویی مسلط می‌شد، در صورت دارا بودن شرایطی می‌توانست تأییدیۀ خلیفه را نیز به دست آورد. اما رفتار سوء نیروهای سلجوقی در هنگام تسلط بر شهرهای اسلامی و همچنین عملکرد آنان در هنگام حضور در بغداد این تصور را نزد عامۀ مردم و همچنین خلیفه ایجاد کرده بود که طغرل فاقد حداقل شرایط لازم برای تفویض حکومت است. ماوردی راه حلی نیز برای این وضع ارائه کرده بودکه بر اساس آن در صورت عدم کفایت حاکم استیلاءیافته، خلیفه می‌توانست از جانب خود برای وی نایبی تعیین کند تا برخورداری نایب از شرایط لازم، جبران‌کنندۀ کمبود این شرایط در نزد حاکم مستولی باشد. بدین ترتیب خلیفه با اعلام عمیدالملک کندری وزیر طغرل به عنوان نایب خویش سعی کرد تا تفویض حکومت به طغرل را توجیه کند. این مقاله بر آن است تا مبتنی بر روش پژوهش تاریخی و با کاربست نظریۀ استیلاء ماوردی به بررسی ماهیت قدرت‌گیری سلجوقیان در برابر آل بویه بپردازد.

کلیدواژه‌ها

• حکومت استیلاء
• ماوردی
• خلیفه القائم
• طغرل سلجوقی
• عمیدالملک کندری

عنوان مقاله [English]

Applying the Theory of the Government Ascendancy of Maverdy in the relation between the Caliphate and the monarchy in the Beginning of the Seljuk's rise to Power

چکیده [English]

Social and political developments in Iran in 420s And 430s (AH)، conincided with the ineptness of the Buwayhid (Ale Boye)، the expansion in the activities of the Ismailis، arrivals of the Turkmen and Ghaz Bedouins in the East Of Iran and their confrontation with the Ghaznavids. After the Seljuk Tugrul’s coming to power، The Abbasid caliph، Al-Qaem، decided to recognize the Seljuk groups. According to the theory of the emirate ascendency that had been proposed by Maverdy، if a person took control of a territory by force، they could gain the caliph’s approval only if they met certain requirements. Yet، the misdemeanor of the Sejuk forces in the course of the invasion of Islamic cities next to their actions in the course of their presence in Baghdad had led the public as well the caliph to believe that Tygrul was not least competent to be delegated the state. Yet، Maverdi had offered a solution to this problem suggesting that in case of incompetence، the caliph could assign a deputy (Nayebi) in his place so that the deputy’s competence might counteract the incompetence of the could-be governor. Accordingly، acknowledging Amidolmolk Kandari، Tugrul’s minister، as his deputy، the caliph tried to justify the delegation of the state to Tugrul. Utlizing methods of a historical research and applying Maverdi’s theory، the present article aims at investigating the essence of the the Seljuk’s rise to power against the Buwayhid (Ale Boye).
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

• Government Ascendency
• Maverdy
• Al-qaem caliph
• The Seljuk Tugrul
• Amidolmolk Kandari