نوع مقاله : مروری

نویسندگان

• مهدیه حمزه‌ئی ¹
• محمدمهدی فرقانی ²

¹ دکترای علوم ارتباطات از د انشگاه علامه طباطبائی

² استا دیار علوم ارتباطات د انشگاه علامه طباطبائی

چکیده

مدرنیته در غرب، محصول جست‌و‌جوی روشنگرانه در زمینه‌های مختلف فکری بود. این جست‌وجو از رنسانس آغاز شد و پس از اصلاحات فکری و دینی و انقلاب صنعتی، مدرنیته به عنوان محصول این فرایند رخ نمود. رسانه‌های چاپی، به عنوان میانجی اطلاعات و آگاهی‌ها، نقش بسزایی در پیدایش دانش، فرهنگ و بینش جدید، و به‌طور کلی، شکل‌گیری مدرنیته ایفا کردند. در ایران، پیش از وقوع انقلاب مشروطه، مؤلفه‌های سازنده مدرنیته از سوی منابع مختلف، مطرح و در انقلاب مشروطه، برخی از آنها مانند آزادی و قانون به خواست اصلی مشروطه‌خواهان تبدیل شدند. یکی از منابعی که در شناخت جامعه نسبت به این مؤلفه‌ها نقش داشت، مطبوعات بودند که در این مقطع از تاریخ، رسانه اصلی کشور محسوب می‌شدند. از این رو، در صدد بازخوانی نحوه انعکاس مؤلفه‌های مدرنیته در نشریات سال‌های 1330 ـ 1320 ه.ق برآمده‌ایم. مقاله حاضر با استفاده از چارچوب مفهومی مبتنی بر مفهوم مدرنیته، مطالعات نظری مبتنی بر نظریه‌های مدرنیته و میانجی‌گری رسانه‌ها و مدرنیته بومی،‌ با روش تحلیل محتوای کیفی، محتوای روزنامۀ تمدن سال 1325 ه.ق را بررسی کرده‌است. 12 شماره از تمدن با نمونه‌گیری به روش سیستماتیک انتخاب و به لحاظ متغیرهای مؤلفه‌های مدرنیته در مطلب، جهت‌گیری نسبت به هر یک از مؤلفه‌ها، منابع مشروعیت ساز و دلالت‌های ضمنی تحلیل کیفی شده‌است. نتایج نشان می‌دهد عمدتاً آرمان‌های اجتماعی انسان مدرن در این نشریه انعکاس یافته‌است؛ جهت‌گیری نسبت به مؤلفه‌ها با آنچه در غرب پذیرفته شده‌است، انطباق کامل ندارد. از منابع مذهبی و سنت‌های ایرانی برای مشروعیت‌بخشی به استدلال‌‌ها پیرامون پذیرش یا طرد مؤلفه‌ها استفاده شده و دلالت‌های ضمنی، مبین شرایط اجتماعی کشور است که متن در آن تولید شده و هر مؤلفه‌ای، با توجه به ویژگی‌های این بافت اجتماعی مورد تحلیل قرار گرفته‌است.

کلیدواژه‌ها

• مطبوعات
• قاجار
• مدرنیته
• میانجی‌گری رسانه‌ها
• ‌ مدرنیته بومی

عنوان مقاله [English]

Rereading the components of modernity in the Qajar Age based on Tamaddon Newspaper

چکیده [English]

In the West, Modernity was the product of the enlightenment process that took place within different schools of thought. It began with the Renaissance and continued through the religious-intellectual reformation to the Industrial Revolution. In fact, Modernity was shaped as the product of such a process. Printing, as the medium of information and awareness, played a major role not only in the emergence of the new science, culture, and insight but also in the formation of modernity. Before the Constitutional Revolution in Iran, the components of modernity were already shaped, but upon the emergence of Revolution, some like freedom and Law turned into the major demands of Constitutionalists. The major mass medium of the nation then was the press which, unsurprisingly, played a significant role in the public’s awareness of such components. This, perhaps, is why the present study takes an interest in an analysis of the representations of the components of modernity in Iranian newspapers published in the years between 1902 and 1911. Among all such publications, it is the Tamaddon newspaper which is available now, and is thus consulted in the present study. Twelve issues of the Tamaddon are selected by systematic sampling method, and are then analyzed in terms of variables like components of modernity, attitudes to each element, sources of legitimacy, and connotations. The theorethical basis of the study is a conceptual framework based on the concept of modernity as well as theoretical studies regarding modernity like Mediation Theory and Alternative Modernity. According to the findings of the study, what are chiefly reflected in the Tamaddon include social ideals of the modern man; attitudes towards the components of modernity which are at times different from the westersn models of modernity; religious sources and Iranian traditions which are used as a means of legitimizing argumentations for or against the components; and connotations which speak for the context within which the text was produced.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

• newspapers
• The Qajar
• modernity
• Mediation Theory
• Alternative Modernity