نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهدی فرجی ¹
• بهزاد قاسمی ²

¹ استادیار گروه تاریخ، دانشکده حقوق و علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز

² دانشیار تاریخ،دانشکده و پژوهشکده مطالعات بین الملل، دانشگاه جامع امام حسین

چکیده

با گذشت بیش از یک قرن از جنبش مشروطه خواهی ایرانیان، همچنان مسائلی وجود دارند که مناقشه برانگیز هستند. از مهم‏ترین آنها؛ ماهیت و چگونگی ظهور «نظریه» مشروطیت در ایران است. بر این اساس بازبینی مقولات مزبور به عنوان یک مسئلۀ مستقل پژوهشی ضرورت پیدا می کند. نوشتار حاضر با استفاده از نظریۀ بحران اسپریگنز که ناظر بر فهم نظریه‏های سیاسی است، به تبیین این سوال پرداخته که روند تکوین و ماهیت «نظریۀ مشروطیت» در ایران دورۀ قاجاریه چگونه بوده است؟ کاربست نظریۀ اسپریگنز، به منظور فهم ماهیت و تبیین روند تکوین نظریۀ مشروطیت در ایران، هدف این پژوهش است. نتایج بدست آمده از این تحقیق بر اساس روش توصیفی- تبیینی نشان می‏دهد که نظریۀ مشروطیت دفعتاً و در روزهای پایانی جنبش ظهور نکرده بود؛ بلکه روندی تاریخی- تکاملی داشته است. در خصوص ماهیت آن نیز می‏توان گفت که نظریۀ مشروطیت، «نظریۀ حکومت قانون» و جنبشی برای «تأسیس آزادی» و رهائی از استبداد بود. روند تکوین این نظریه با بهره‏گیری از رویکرد نظری اسپریگنز در چهار گامِ مشکل و مشاهده بی ‏نظمی؛ علل بی نظمی؛ نظم و خیال بازسازی جامعه؛ و مرحله تجویز تبیین خواهد شد.



مقدمه

نظریۀ مشروطیت یکی از مهم‏ترین نظریه‏های مدرن دولت است. پس از مواجهۀ ایرانیان با تمدن جدید غربی، نظریۀ مزبور از سوی نخبگان و منورالفکران ایرانی به عنوان راه نجات از نابسامانی‏ها و تباهی‏های کشور مطرح شد در واقع مشروطیت، نقطۀ عطف تاریخ ایرانیان است که با وقوع این جنبش، از دورۀ سنتی به دورۀ مدرن گذار می‏کنند. کتاب‏ ها و مقالات بسیاری در این خصوص به رشته تحریر در آمده است؛

کلیدواژه‌ها

• ماهیت و روند
• مفهوم مشروطیّت
• ایران دورۀ قاجاریه
• استبداد و حکومت قانون
• نظریۀ توماس اسپریگنز

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

Explaining the nature and formation process of the concept of constitutionalism in Iran based on the theory of Thomas َA.Spragens

نویسندگان [English]

• Mehdi Faraji ¹
• Behzad Ghasemi ²

¹ Assistant Professor, Department of History, Faculty of Law and Social Sciences, University of Tabriz

² Associate Professor of History, Faculty and Research Institute of International Studies, Imam Hossein University

چکیده [English]

Explaining the nature and formation process of the concept of constitutionalism in Iran based on the theory of Thomas Spriggans



Abstract

After more than a century of the Iranian constitutionalism movement, there are still controversial issues. from the most important of them; The nature and manner of emergence of the "theory" of constitutionalism in Iran. Based on this, it becomes necessary to review the mentioned categories as an independent research issue. Using A.Spragens's crisis theory, which oversees the understanding of political theories, the present article explains the question of what was the development process and nature of "constitutional theory" in Iran during the Qajar era. The purpose of this research is to apply Spriggans's theory in order to understand the nature and explain the development process of constitutional theory in Iran. The results obtained from this research, based on the descriptive-explanatory method, show that the theory of constitutionalism did not emerge once and in the last days of the movement; Rather, it has had a historical-evolutionary process. Regarding its nature, it can also be said that the theory of constitutionalism was a "theory of the rule of law" and a movement for the "establishment of freedom" and freedom from tyranny. The development process of this theory by using the theoretical approach of A.Spragens in the four steps of the problem and observation of disorder; causes of disorder; order and reconstruction of society; And the prescription step will be explained.



Introduction

The theory of constitutionalism is one of the most important modern theories of the state. After the confrontation of Iranians with the new western civilization, the aforementioned theory was proposed by Iranian elites and enlightened thinkers as a way to save the country from chaos and destruction. In fact, constitutionalism is a turning point in the history of Iranians. With

کلیدواژه‌ها [English]

• The nature and process
• the concept of constitutionalism
• Qajar era Iran
• Tyranny and the rule of law
• Thomas A.Spragens theory