کتابچۀ امتیاز فواید عامه اثری از میرزا ملکمخان ناظمالدوله در عرصۀ اقتصادی و مربوط به ایران عصر ناصرالدین شاه است. ملکم در این کتابچه، از امتیازات اعطا شدۀ دولت به تجار تبریز و ضرورت تأسیس کمپانی ...
بیشتر
کتابچۀ امتیاز فواید عامه اثری از میرزا ملکمخان ناظمالدوله در عرصۀ اقتصادی و مربوط به ایران عصر ناصرالدین شاه است. ملکم در این کتابچه، از امتیازات اعطا شدۀ دولت به تجار تبریز و ضرورت تأسیس کمپانی صحبت میکند و نحوۀ تأسیس کمپانی را تعلیم میدهد. کتابچه تاریخ تألیف مشخصی ندارد و ارتباط مباحث آن با وقایع تاریخی چندان روشن نیست. بنابراین، پیوند میان محتوای کتابچه با وقایع تاریخ اقتصادی و نیز زمان نگارش آن به عنوان یک مسأله در مقالۀ حاضر با روش تحقیق تاریخی و با استفاده از اسناد و متون تاریخی مورد بررسی قرار میگیرد و به این سوأل پاسخ داده میشود که ملکم کتابچۀ فواید عامه را در چه زمانی و در ارتباط با کدام وقایع تاریخ اقتصادی عصر ناصری تألیف کرده است. یافتۀ اساسی تحقیق حاکی از آن است که کتابچه در سال 1306ق برای راهنمایی کسانی تالیف شده است که قصد داشتند امکان سرمایه گذاری در صنایع مختلف از جمله راهسازی در آذربایجان آن زمان را با فروش سهام و ایجاد شرکتهای سهامی فراهم آورند.
در قرن نوزدهم دولتمردان و اندیشمندان ایرانی و عثمانی برای پیشرفت و ترقی، راهکار‌هایی به حکومت‌های کشور خویش ارائه دادند و خود نیز برای اجرای اصلاحات در جامعه تلاش کردند. هر چند راهکار‌های آنها در برخی ...
بیشتر
در قرن نوزدهم دولتمردان و اندیشمندان ایرانی و عثمانی برای پیشرفت و ترقی، راهکار‌هایی به حکومت‌های کشور خویش ارائه دادند و خود نیز برای اجرای اصلاحات در جامعه تلاش کردند. هر چند راهکار‌های آنها در برخی از جنبهها عملی شد، ولی برنامۀ اصلاحات آنگونه که انتظار داشتند پیش نرفت. به همین خاطر، فؤاد پاشا و عالی پاشا، از اصلاحگران عثمانی در اواخر عمر، اصلاحات پیشنهادی خود را به صورت وصیتنامۀ سیاسی به سلطان عثمانی ارائه دادند. وصیت‌نامه‌های آن دو، از همین زمان با تاریخ ایران نیز ارتباط پیدا کرد؛ از یک طرف نقش ملکم در نگارش آن وصایا مطرح شد و از طرف دیگر میرزا یوسفخان مستشارالدوله، بعدها وصیتنامهای نوشت که مشابه وصیتنامۀ فؤاد پاشا بود. بررسی تطبیقی متن وصایا، احتمال دخالت ملکم، و تأثیرپذیری مستشارالدوله از فؤاد پاشا مسألهای است که در تحقیق حاضر با روش تحلیلی متکی بر پژوهش تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته است.
