یعقوب تابش؛ فاطمه احمدوند
چکیده
منطقه ســبزوار که در گذشته به بیهق معروف بود، همواره به عنوان مکانی پراهمیت در کناره شاهراه تجاری فرهنگی خراسان مطرح بوده اســت. تردد از ســبزوار افزون بر مقاصد زیارتی و اداری، هدف تجاری هم داشت، چنانکه ...
بیشتر
منطقه ســبزوار که در گذشته به بیهق معروف بود، همواره به عنوان مکانی پراهمیت در کناره شاهراه تجاری فرهنگی خراسان مطرح بوده اســت. تردد از ســبزوار افزون بر مقاصد زیارتی و اداری، هدف تجاری هم داشت، چنانکه سبزوار در اواخر دوره قاجار به شهری محوری در زمینه دادوستد داخلی و خارجی تبدیل شد. این پژوهش درصدد است با به کار بردن روش تحقیق تاریخی مبتنی بر ترتیب زمانی رویدادها و بهره گیری از تحلیل علی و معلولی و روش کتابخانهای و اســنادی در گردآوری دادهها به این پرســشها پاســخ دهد که در اواخر عصر قاجار چه دگرگونیهایی در وضع تجاری سبزوار روی داد؟ و چه عواملی در وقوع این دگرگونیها مؤثر بودند؟ یافته های این پژوهش نشان میدهند در نیمه اول قاجاریه حکومت به مســئله امنیت و بازسازی زیرساختهای ارتباطی که از مقدمات ضروری تجارت هستند توجهی نداشت. در این زمان شبیخون ترکمنها و خرابکاریهای کارگزاران حکومتی از موانع اصلی توسعه تجارت در سبزوار بودند. چند سال بعد از جلوس ناصرالدین شاه حکومت مرکزی تا حدودی تدابیر آبادگرانه را سرلوحه کار خود قرار داد و روسها بعد از انعقاد قرارداد آخال با سرکوب ترکمنها در آسیای میانه امنیت را به وجود آوردند. این شرایط و اراده روسها برای بهرهبرداری تجاری از مناطق شمالی ایران، زمینه رشد تجارت داخلی و خارجی را در سبزوار فراهم کرد، بهطوری که هم تولیدات خام بومی و هم تجارت منطقه ای و خارجی افزایش یافت. در این دوره سبزوار رونق تجارت خود را بیشتر از آنکه مدیون حکومت قاجار باشد مدیون اقدامات روسیه در تأمین امنیت و توسعه تجارت خود در صفحات شمالی ایران بود