مصطفی نوری؛ کریم سلیمانی
چکیده
راهآهن سراسری ایران در دوران سلطنت رضاشاه پهلوی ساخته شد. راهاندازی این پروژة عظیم پیامدهایی داشت. بخشی از این پیامدها به حضور چندسالة مهندسان، نجاران و بناهای خارجی مربوط میشد و بخشی دیگر حاصل ...
بیشتر
راهآهن سراسری ایران در دوران سلطنت رضاشاه پهلوی ساخته شد. راهاندازی این پروژة عظیم پیامدهایی داشت. بخشی از این پیامدها به حضور چندسالة مهندسان، نجاران و بناهای خارجی مربوط میشد و بخشی دیگر حاصل شکلگیری و راهاندازی تشکیلات راهآهن بود. در خلال سالهای 1306-1315ش/ 1927-1936م که راهآهن شمال ایران ساخته شد، صدها مهندس، بنا، نجار و... از اروپا به ایران آمدند و چندین سال در ایران زندگی کردند. کلیسا، آرامگاه کارگران، تلفنخانه و ساختمان محل اقامت مهندسان از میراث برجامانده از ساخت راهآهن است که ردپای اروپاییان را میتوان در آنها دید. از سوی دیگر تغییراتی که ساخت راهآهن در بافت جمعیتی و مراکز سکونت شمال ایران ایجاد کرد و باعث شکلگیری شهرها و آبادیها شد، در کنار کشف معدن زغالسنگ، تأسیس کارخانة تأمین برق و تأسیسات انتقال زغالسنگ از معدن به ایستگاه راهآهن زیرآب از میراث تاریخی برجامانده از راهآهن به حساب میآید. ضمن آنکه بخشی از سازة راهآهن مانند پل ورسک، سه خط طلا و تونل گدوک به حدی منحصربه فرد هستند که امروزه میتوان از آنها به عنوان آثار تاریخی یاد کرد. این مقاله با استفاده از منابع مستند، اسناد تاریخی، روزنامههای دورة رضاشاه، دادههای گردآوری شده از طریق مصاحبة تاریخ شفاهی و بررسیهای میدانی میکوشد وضعیت این آثار فرهنگی و تاریخی را از زمان احداث تا کنون بررسی کند.