آزاده آزادی نژاد؛ روزبه زرین کوب؛ سینا فروزش
چکیده
بینالنهرین از دیرباز محل تلاقی تمدنها و بستر مناسبی برای زایش اندیشههای مختلف بوده است. این سرزمین، به دلیل موقعیت جغرافیایی آن، در تاریخ ایران نیز اهمیت زیادی دارد. در پایان دورۀ ساسانی، جماعت‌های ...
بیشتر
بینالنهرین از دیرباز محل تلاقی تمدنها و بستر مناسبی برای زایش اندیشههای مختلف بوده است. این سرزمین، به دلیل موقعیت جغرافیایی آن، در تاریخ ایران نیز اهمیت زیادی دارد. در پایان دورۀ ساسانی، جماعت‌های مذهبی مختلفی در بینالنهرین سکونت داشتند که گروهی از آنها پاگان بودند. در این پژوهش، منظور از پاگانها افرادی هستند که خدایانی غیر از خدای واحد را میپرستیدند و طبیعت کانون توجه آنها بود. چون فتوحات اسلامی صبغۀ مذهبی داشت و بینالنهرین یکی از سرزمینهایی بود که مورد توجه فاتحان مسلمان قرار گرفت، آشنایی با پیروان ادیانِ حاضر در بینالنهرین در این بازۀ زمانی ضروری است. به علاوه، چون در آن زمان مسیحیان حضور پررنگی در بینالنهرین داشتند، نحوۀ تعامل جماعت پاگان با مسیحیان در آستانۀ فتوح اسلامی به شناخت وقایع کمک میکند. هدف از این پژوهش، شناخت جماعت پاگان و نحوۀ تعامل آنها با مسیحیان است. این پژوهش با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با بهرهگیری از منابع تاریخی و همچنین شواهد باستانشناختی به این پرسش پاسخ میدهد که ممیزات پاگانهای ساکن در بینالنهرین در آستانۀ فتوح اسلامی چه بود و آنها چه تأثیری بر مسیحیانِ همجوار خود گذاشتند؟ یافتهها حاکی از آن است که حران، ادسا و حیره مراکز آیینی پاگانها در بینالنهرین بود. همچنین جادوگری، سرنوشتباوری بر پایۀ ستارهشناسی و قربانی کردن از شاخصههای پاگانیسم در این سرزمین بود. پاگانها بر مسیحیت تأثیرگذار بودند. در مقابل، راهبان مسیحی نیز میکوشیدند پاگانها را به مسیحیت متمایل کنند.
