مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران

اشارۀ ناصر خسرو به نام و موقعیت «تَوَّج» در سفرنامه

عبدالرسول خیراندیش

دوره 7، شماره 2 ، شهریور 1393، ، صفحه 45-53

چکیده

ناصر خسرو قبادیانى در مسیر بازگشت خود از سفر حج به خراسان، از خلیج فارس گذشته و قدم به بندر مهروبان گذاشته است تا از آنجا به ارجان و سپس به اصفهان برود.در این قسمت از سفرنامه، او متذکر مىشود که در ... بیشتر ناصر خسرو قبادیانى در مسیر بازگشت خود از سفر حج به خراسان، از خلیج فارس گذشته و قدم به بندر مهروبان گذاشته است تا از آنجا به ارجان و سپس به اصفهان برود.در این قسمت از سفرنامه، او متذکر مىشود که در سمت راست مسیرش به طرف جنوب، نواحى «توه» و کازرون واقع شده است. در این گزارش، اشاره به توه مربوط به «توج» یا «توز» مىشود که شهر یا ناحیهاى مشهور در متون جغرافیایى سدههاى نخستین اسلامى به شمار میآید.با این حال،گزارش کوتاه ناصر خسرو را مىتوان از معدود مواردى دانست که کمک مؤثرى به شناخت موقعیت جغرافیایى توج میکند. در اغلب متون جغرافیاى تاریخى، نشان دادن موقعیت توج بدین ترتیب است که مىنویسند در گرمسیر فارس و در مسیر رود شاپور قرار دارد. اما سفرنامۀ ناصر خسرو آن را داراى موقعیتى کوهستانى مىداند.بدین ترتیب ناصر خسرو به عنوان کسى که از نزدیک با توج آشنا شده، گزارشى منحصر به فرد از موقعیت آن ارائه مىکند که مبتنى بر دانشى بومى است. چنانکه گزارشى هم که در همین جا از حضور یعقوب لیث در مهروبان به دست مىدهد، حتى در تاریخ سیستان هم دیده نمىشود. چنین مواردى نشان مىدهد که نگرش بومى در شکل گیرى مطالب سفرنامۀ او تا چه اندازه واجد اهمیت است و مىتواند در سنجش اعتبار آن مورد توجه قرار گیرد.AbstractReturning to Khorasān from the Hajj pilgrimage, Nāser Khosrow passed the Persian Gulf and landed in Mahroban Port, heading toward Isfahān. In this part of his travelogue, he mentions To-Wah and Kāzeroon which were located on his right side, along the road which led to south. In this report, To-Wah is Taw-Waj or Taw-Waz: a famous town or region, referred to in the documents of historical geography remaining from the first Islamic centuries. This short description is of special importance because it helps us find the geographic location of Taw-Waj. According to the most of historical geographic sources, that Taw-Waj is located in the Garmsir region of Fārs across the Shāpoor River. However, Nāser Khosrow’s Travelogue states that it is located in a mountainous area. Therefore, Nāser Khosrow, as an eye witness, offers a unique description of this place. The uniqueness of his description does not end here. His report on Ya'qub Layth which describes Mahrooban’s location is also notable, and no such report exists in other famous books such as Tarikh-e Sistan (The History of Sistān). This piece of evidence proves that Nāser Khosrow's familiarity with local areas has an important role in forming the facts and details of his Travelogue and therefore in giving it credit.Keywords: To-Wah, Taw-Waj, Taw-Waz, Taveh Siah, Taviseh

مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 16 (1402)

دوره 15 (1401)

دوره 14 (1400)

دوره 13 (1399)

دوره 12 (1398)

دوره 11 (1397)

دوره 10 (1396)

دوره 9 (1395)

دوره 8 (1394)

دوره 7 (1393)

دوره 6 (1392)

دوره 5 (1391)

دوره 4 (1390)

دوره 3 (1389)

دوره 2 (1388)

دوره 1 (1387)

کلیدواژه‌ها = تویسه

اشارۀ ناصر خسرو به نام و موقعیت «تَوَّج» در سفرنامه

چکیده