ORIGINAL_ARTICLE
موانع و معضلات کاربست نظریه سلطنت قوی در دورۀ سلطنت سلسلۀ قاجاریه
چکیدهتأسیس سلسلۀ قاجاریه پس از قریب یک قرن جنگ،خونریزی و ویرانی ناشی از انقراض صفویه و ظهور و انقراض افشایه و زندیه، نخبگان ایرانی را به ظهور سلطنتی قوی و پایدار امیدوار کرد. از این رو آنان با بازنویسی و بازتفسیر اندیشۀ سیاسی جاری در ایران، با هدف تحقق «سلطنت قوی» و ارکان و اجزای آن یعنی «امنیت» و «عدالت» و رهایی جامعه از «هرج و مرج»، «فتنه» و «اجتماع مهمله و معطّله»، تعلیم و تذکّر به پادشاهان قاجار را وجهۀ همّت خود ساختند. امّا قاجاریه در عمل نه از فرجام سلسله های پیشین درس گرفتند و نه به سخنان نخبگان مبنی بر کاربست نظریۀ «سلطنت قوی» گوش فرادادند. در نتیجه افزون بر غوطه ور شدن در مسائل قدیم، در مواجهه با صورت نظامی- سیاسی تمدن جدید نیز ناتوان مانده و بالاجبار صحنۀ سیاست ایران را ترک کردند. یافته های این تحقیق بر اساس روش تاریخی نشان می دهد که عدم کاربست نظریه و اندیشۀ «سلطنت قوی» اگرچه در عمل اتّفاق می افتاد، امّا ریشۀ مسأله نه در عمل، بلکه در نظر نهفته بود. زیرا فقدان انسجام متنی و ناسازگاری درونی نظریۀ مزبور در نظر و عمل از مهار قدرت مطلقه پادشاه و حکّام و جلوگیری از تبدیل حکومت به ضدّ خود عاجز بود و به همین علّت پادشاهان قاجار با تفسیر شخصی از مفهوم قدرت مطلقه و تبدیل حکومت به ضدّحکومت راه انقراض را در پیش گرفتند.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95497_05ac690e62ecda96fd360654879ec1ee.pdf
2017-10-23
1
26
واژگان کلیدی: سلطنت قوی
اندیشۀ سیاسی ایرانشهری
قدرت مطلقه
انقراض قاجار- پادشاهان قاجار
محمد
محمودهاشمی
--------alimhashemi31@yahoo.com
1
دانشجوی دکترای تاریخ دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
قباد
منصوربخت
alimhashemi31@yahoo.com
2
استادیار تاریخ دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
منابع و مآخذ فارسی
1
اعتضادالسلطنه، علیقلی میرزا، اکسیر التواریخ، به کوشش جمشید کیانفر، تهران: وسیمن، 1370.
2
اعتمادالسلطنه، محمدحسن، تاریخ منتظم ناصری، به کوشش محمداسماعیل رضوانی، ج3، تهران: دنیای کتاب، 1367.
3
________صدرالتواریخ، به کوشش محمد مشیری، تهران: روزبهان، 1357.
4
اولیویه، سفرنامة اولیویه، ترجمة محمدطاهر میرزا، به کوشش غلامرضا ورهرام، تهران: اطلاعات، 1371.
5
پاتینجر، هنری، سفرنامة پاتینجر، ترجمة شاهپور گودرزی، تهران: دهخدا، 1348.
6
حاجمیرزا آقاسی ایروانی، عباس، «چهار فصل سلطانی و شیم فرخی»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج1، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 463-485.
7
حزین لاهیجی، محمد بن علی، رسائل حزین لاهیجی، به کوشش اسکندر اسفندیاری، تهران: میراث مکتوب، 1377.
8
دالمانی، هانری رنه، سفرنامة از خراسان تا بختیاری، ترجمة فرهوشی، تهران: گیلان، بیتا.
9
دروویل، گاسپار، سفر در ایران، ترجمة منوچهر اعتماد مقدم، تهران: شباویز، 1367.
10
دماوندی، ابن حاج محمدحسین نصرالله، «تحفة الناصریه فی معرفة الالهیه»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج2، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص7-50.
11
دیولافوا، ژان، سفرنامة ایران و کلده، ترجمة همایون فرهوشی، تهران: گیلان، بیتا.
12
ذوالریاستین، قاضی محمد، «رساله در وجوب دعای شاه»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج2، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 469-493.
13
«روح الاسلام و صراط المستقیم علی الانام»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج2، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 225-282.
14
زرگرینژاد، غلامحسین، تاریخ ایران در دورة قاجاریه عصر آقامحمد خان، تهران: سمت، 1395.
15
ساروی، محمد فتحالله، احسن التواریخ ( تاریخ محمدی)، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: امیرکبیر، 1371.
16
ساوجی، میرزا موسی، « سیاست مدن»، رسائل سیاسی عصر قاجار، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، تهران: کتابخانة ملی ایران، 1380، صص 36-119.
17
سپهر، محمدتقی، ناسخ التواریخ، به کوشش جمشید کیانفر، ج 1 و 3، تهران: اساطیر، 1377.
18
عباسمیرزا نایبالسلطنه، «نامة عباسمیرزا نایبالسلطنه به فرزندش محمد میرزا»، احوالات و دستخطهای عباسمیرزا نایبالسلطنه، به کوشش ابوالقاسم لاچینی، تهران: بنگاه مطبوعاتی افشاری، 1326.
19
قائممقام فراهانی، میرزا ابوالقاسم، منشآت قائممقام فراهانی، به کوشش جهانگیر قائم مقامی، تهران: ابن سینا، 1337.
20
قائممقام فراهانی، میرزا عیسی، احکام الجهاد و اسباب الرشاد، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، تهران: بقعه، 1380.
21
«قوامالملک»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج 2، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 51-187.
22
کرمانشاهی، محمدعلی، « احکام المدن»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج2، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 189-223.
23
کشفی دارابی، سیدجعفر، « آثار عقل در سیاست مدن ( بخش سیاست مدن تحفة الملوک)»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج1، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 149-188.
24
_________ «میزان الملوک و الطوائف و صراط المستقیم فی سلوک الخلائف»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج1، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 189-331.
25
کوهمره، زینالعابدین، رسالة تدابیر شاه و وزیر، به کوشش مهیندخت حاجیانپور، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1384.
26
مارکام، کلمنت، تاریخ ایران در دورة قاجار، ترجمة میرزا رحیم فرزانه. به کوشش ایرج افشار، تهران: نشر فرهنگ ایران، 1364.
27
مازندرانی، اسدالله شهرخواستی، «خصایل الملوک»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج1، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386، صص 505-732.
28
«مشکوة محمدیه»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج1، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386،
29
ملکآرا، عباسمیرزا، شرح حال عباسمیرزا ملکآرا، به کوشش عبدالحسین نوایی، تهران: انجمن نشر آثار ایران، 1325.
30
ملکم، جان، تاریخ ایران، ترجمة میرزا اسماعیل حیرت، ج2، تهران: سنایی، 1383.
31
نایینی، محمدجعفر، جامع جعفری، به کوشش ایرج افشار، تهران: انجمن آثار ملی، 1353.
32
نظامالعلمای تبریزی، «تحفة خاقانیه»، سیاستنامههای قاجاری، به کوشش غلامحسین زرگرینژاد، ج2، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی، 1386. صص 495-567.
33
وزیری، احمدعلی، تاریخ کرمان، به کوشش محمد ابراهیم باستانی پاریزی، ج2، تهران: نشر علمی، 1364.
34
هدایت، رضاقلی، روضة الصفای ناصری، به کوشش جمشید کیانفر، ج14، تهران: اساطیر، 1385.
35
Curzon, George N. Persia and Persian question. vol.1, London, Frank Gass and Co.Ltd, 1966.
36
Fraser, James Baillie, A winter journey from Constantinople to Tehran. vol. 2, NewYork, Arno Press, 1973.
37
Lockhart, Laurence. The fall of the Safavi dynasty and Afghan occupation of Persia. Cambridge University Press, 1958.
38
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی انتقادی مادهتاریخهای منظومة تاریخی مازندران
چکیده: هدف از نگارش این مقاله بررسی انتقادی و مقایسهایِ مادهتاریخهای تاریخ مازندران در نسخة منتشرنشدة «منظومة فتوحات شاه اسماعیل» است. این اثر، که به بیان وقایع تاریخیسیاسی ایران، به ویژه مازندران و حکومت محلی مرعشیان و دیگر شاهکهای شمال ایران در عصر صفویه، میپردازد، برای تاریخنگاری مازندران بسیار اهمیت دارد؛ مادهتاریخهای مذکور در منظومة مزبور میتواند برخی گزارشهای تاریخی را تأیید یا تکذیب کند؛ چیزی که ممکن است در برخی تحریفها و تصحیفها رخ داده باشد. شاعر گمنام این منظومه، که با چیرهدستی تمام برای اغلب وقایع مهم مادهتاریخ آورده، کوشیده است تاریخ مازندران را، از آغاز تا عصر خویش، از نظر ساختاری در نظمی نوین درآورد. از این رو، در این منظومه نوآوریهایی دیده میشود که در تاریخنویسی مازندران پیشینه نداشت. مادهتاریخهای مندرج در این منظومه رویکردمان را در سلسلهمراتب زمانی، که تاکنون در پشت پردة گشتارهای تاریخی ناپدید بودهاند، در جهتی درست سوق میدهد.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95524_789ed48baa386f2f9a87b02711f70d1c.pdf
2017-10-23
27
46
شهرام
قلی پور گودرزی
shahram326@gmail.com
1
آموزش و پرورش و دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور تهران
LEAD_AUTHOR
محمدرضا
نصیری
sarasadeqi@yahoo.cpm
2
استاد دانشگاه پیام نور ، سازمان مرکزی، تهران
AUTHOR
کتابشناسی
1
آقابزرگ تهرانی، طبقات الاعلام الشیعه، تحقیق علینقی منزوی، بیروت: موسسة مطبوعاتی اسماعیلیان، 1403.
2
ابن اسفندیار، حسن، تاریخ طبرستان، تصحیح عباس اقبال، تهران: چاپخانة مجلس، 1320.
3
اعتمادالسلطنه، محمدحسن، تاریخ طبرستان (التدوین فی احوال جبال شروین)، تصحیح میترا مهرآبادی، تهران: دنیای کتاب، 1373.
4
اعظمی سنگسری، چراغعلی، گاوبارگان پادوسپانی؛ بازماندگان ساسانیان در رویان، تهران: بینا، 1354.
5
اولیاءالله آملی، تاریخ رویان، تصحیح عباس خلیلی، تهران: اقبال، 1313.
6
برزگر، اردشیر، تاریخ تبرستان، تصحیح و پژوهش محمد شکری فومشی، تهران: رسانش، 1380.
7
ترکمان، اسکندربیک، تاریخ عالم آرای عباسی، ج 1 و 2 ، به کوشش فرید مرادی، تهران: نگاه، 1390.
8
رابینو، هـ. ل، مازندران و استراباد، ترجمة غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: علمی و فرهنگی، 1365.
9
شایان، عباس، کتاب مازندران، ساری: مؤلف، 1316.
10
فلسفی ، نصرالله، زندگانی شاه عباس اول، چاپ سوم، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1344.
11
گیلانی، شیخعلی، تاریخ مازندران، تصحیح منوچهر ستوده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1352.
12
مادلونگ، ویلفرد، «سلسلههای کوچک شمال ایران»، تاریخ ایران کمبریج، گردآوری ریچارد نلسن فرای، ترجمة حسن انوشه، ج 4، تهران: امیرکبیر، 1372.
13
مجد، مصطفی، ظهور و سقوط مرعشیان، تهران: رسانش، 1388.
14
مرعشی، ظهیرالدین، تاریخ طبرستان و رویان و مازندران، به کوشش محمدحسین تسبیحی، تهران: شرق، 1368.
15
مرعشی، میر تیمور، تاریخ خاندان مرعشی مازندران، تصحیح منوچهر ستوده، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1364.
16
معصوم، میرزا محمد، تاریخ سلاطین صفویه، سعی و اهتمام سید امیرحسن عابدی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
17
ملگونوف، گ. و، سفرنامة ملگونوف به سواحل جنوبی دریای خزر، تصحیح مسعود گلزاری، تهران: دادجو، 1364.
18
مهجوری، اسماعیل، تاریخ مازندران، تهران: توس، 1381.
19
میرصادقی، میمنت، واژهنامة هنر شاعری، تهران: کتاب ممتاز، 1373.
20
نویدی شیرازی، زینالعابدین علی، تکملهالاخبار، تصحیح و تعلیقات عبدالحسین نوایی، تهران: نشرنی، 1369.
21
هدایت، رضاقلیخان، تاریخ روضهالصفای ناصری، 15 ج، تصحیح جمشید کیانفر، تهران: اساطیر، 1385.
22
ORIGINAL_ARTICLE
شناسایی و بررسی تشکیلات نظامی جایگزین دیوان عرض در دوره ایلخانان
با هجوم مغولان به ایران، جایگاه و موقعیت دیوان عرض به طور کامل دگرگون شد و تشکیلات اداری و مالی نظامی مغولان جایگزین این دیوان شد.مساله اصلی پژوهش متکی بر این است که مغول ها و ایلخانان حکمران چه سازو کارهایی برای جایگزینی عملکرد دیوان عرض و عارض و متناسب یا ناهمسان با سنتهای اداری قلمرو متصرفی(ایران) اتخاذ کردند. این تحقیق با هدف بررسی مساله فوق و نیز شناسایی و بررسی تشکیلات نظامی جایگزین دیوان عرض در دوره ایلخانان، فرایند این جایگزینی و نیز نتایج مترتب بر آن و با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی در حوزه مطالعات کتابخانه ای سامان یافته است.مغولان به دلیل توانمندی خود در نظامیگری و تشکیلات آن، استفاده از دیوان عرض را منسوخ کردند. در تشکیلات جدید برخی از وظایف دیوان عرض به امرای نظامی و بخشی نیز به الغ بیتکچی و دیگر کارکنان اداری و مالی داده شد.با شروع حکومت ایلخانان و به خصوص ایلخانان مسلمان، علیرغم تداوم سنتهای مغولی در سازمان لشکری و خصوصاً از عهد غازان خان، تغییراتی همسو با سنتهای اداری ایرانی در این حوزه صورت گرفت. این اقدامات-خواسته یا ناخواسته- گرچه نشان از بازگشت کم رنگ دیوان عرض و عارض در این دوره را دارد، ولی به دلیل حضور پر رنگ امرای نظامی و نیز ظاهراً اختلافات دیوانسالاران ایرانی، این دیوان نتوانست همچون برخی عناصر اداری ایرانی به صورت کامل احیا شود. این بازنمایی کم رنگ نیز ناشی از تلاش هوشمندانه دیوانسالاران ایرانی در احیا و یا حداقل در تلفیق سنتهای اداری ایرانی با سنتهای مغولی محسوب می شود.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95536_a69d88f6484ed5ad64757af7b5aeac36.pdf
2017-10-23
47
68
کلید واژهها: ایلخانان
تشکیلات نظامی
دیوان عرض
عارض
مغول
هوشنگ
خسروبیگی
kh_beagi@pnu.ac.ir
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور
AUTHOR
تکتم
یارمحمدی
toktamyarmohamadi@yahoo.com
2
مربی دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
اقبال آشتیانی، عباس. تاریخ مغول. تهران: امیرکبیر، 1384.
1
آقسرایی، محمد بن محمد. تاریخ سلاجقه (مسامره الاخبار و مسایره الاخیار)، تصحیح عثمان توران. تهران: اساطیر، 1362.
2
استروسکی، دونالد. «تمّا و ساختار اداری دوگانة امپراتوری مغول.» در محسننامه، ترجمة یزدان فرخی. تهران: سازمان اسناد و کتابخانة ملی ایران، 1396، صص 287-319.
3
انوری، حسن، فرهنگ سخن. تهران: سخن، 1381.
4
بارتولد، و. و، ترکستاننامه، ج 2، ترجمة کریم کشاورز. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1352.
5
باسورث، ک. ا. «تاریخ سیاسی و دودمانی ایرانی.»، در تاریخ ایران از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، ج 5، زیر نظر جان اندرو بویل، ترجمة حسن انوشه. تهران: امیرکبیر، 1380.
6
بناکتی، ابوسلیمان داود ابیالفضل محمد. روضه اولی الالباب فی معرفه التواریخ و الانساب. تصحیح جعفر شعار. تهران: انجمن آثار ملی، 1348.
7
بنداری، فتح بن علی. تاریخ سلسلة سلجوقی. ترجمة محمدحسین جلیلی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1356.
8
پطروشفسکی، ا. ب. «اوضاع اجتماعی ـ اقتصادی ایران در دورة ایلخانانان». در تاریخ ایران از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، ج 5. ترجمة حسن انوشه. تهران: امیرکبیر، 1380.
9
تاریخ سیستان. تصحیح ملکالشعرا بهار. تهران: پدیده خاور، 1366.
10
تسف، ب. ولادیمیر، نظام اجتماعی مغول (فئودالیسم خانه بدوشی). ترجمة شیرین بیانی. تهران: علمی و فرهنگی، 1365.
11
جوینی، محمد. تاریخ جهانگشای جوینی. ج 1 و 2. تصحیح علامه محمد قزوینی. تهران: دنیای کتاب، 1385.
12
خسروبیگی، هوشنگ. سازمان اداری خوارزمشاهیان. تهران: فرهنگستان زبان فارسی، 1388.
13
ــــــــــــــــــ. «مناصب و مقامات اداری ایران در اوایل دورة قاجاریه». پایاننامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، 1374.
14
خسروبیگی، هوشنگ و یزدان فرخی. «پژوهشی دربارة سیفالدین بیتکچی دیوانسالار مسلمان دورة هولاکو (آخرین کارگزار الوس جوچی در ایران)». پژوهشنامه تاریخ اسلام. س دوم، ش 8 ، 1391، صص 61-81.
15
خواندمیر، غیاثالدین بن همام الدین. تاریخ حبیب السیر، ج 3. تهران: خیام، 1380.
16
خیراندیش، عبدالرسول، «تحول مرتبة ترخانی در انتقال از جامعة تورانی به ایران عصر مغول». تحقیقات تاریخ اجتماعی. سال اول، ش 2، پاییز و زمستان 1390، صص 39-49.
17
رشیدالدین، فضلالله همدانی. تاریخ مبارک غازانی. تصحیح کارل یان. هرتفرد: استفن اوستین، 1358.
18
ـــــــــــــــــــــ . جامع التواریخ. ج 2 و3، تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی،. تهران: البرز، 1373.
19
شبانکارهای، محمد بن علی بن محمد. مجمع الانساب. تصحیح میرهاشم محدث. تهران: امیرکبیر، 1362.
20
فرخی، یزدان. بررسی سیر تحولات دیوانسالاری مغولها در ایران. تهران: امیرکبیر، 1396.
21
فرخی، یزدان و هوشنگ خسروبیگی. «بررسی دلایل ناکارآمدی دیوان عرض خوارزمشاهیان در رویارویی با مغولان». تاریخ ایران دانشگاه شهید بهشتی، ش 5/67، سال 1391، صص 111-126.
22
ــــــــــــــــــــــــــــ . «بررسی روند شکلگیری تشکیلات اداری مغولها در ایران با تأکید بر دورة چینتمور». پژوهش-های تاریخی. ش 1/33، سال 1396، صص 143-160.
23
کارپن، پلان. سفرنامه. ترجمة ولیالله شادان. تهران: فرهنگسرای یساولی، 1363.
24
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد. تاریخ مبارک غازانی. تصحیح مهین همبلی. تهران: علمی و فرهنگی، 1348.
25
لمب، هارولد. چنگیزخان امپراطور مقتدر سرتاسر جهان. ترجمة غلامحسین قراگوزلو. تهران: اقبال، 1373.
26
لمبتن، آن. تداوم و تحول در تاریخ میانة ایران. ترجمة یعقوب آژند. تهران: نشر نی، 1372.
27
مقریزی، تقیالدین احمد بن علی. المواعظ و الإعتبار بذکر الخطط و الآثار. چاپ سنگی، بیتا.
28
منصوری، فیروز. «کرک یراق چیست؟ گرگ باران دیده یعنی چه؟». هنر و مردم. ش 190-189، سال 1375، صص 55-58.
29
مورگان، دیوید. مغولها. ترجمة عباس مخبر. تهران: نشر مرکز، 1389.
30
موسوی، مصطفی. «واژگان ترکی و مغولی تاریخ جهانگشای جوینی». آینه میراث. ش 3 و4، پاییز و زمستان 1384، صص 82-83.
31
مینورسکی، ولادمیر. سازمان اداری حکومت صفوی. ترجمة مسعود رجبنیا. تهران: انجمن کتاب و زوار، 1334.
32
نخجوانی، محمد بن هندوشاه. دستور الکاتب فی تعیین المراتب، ج 1و 2. تصحیح عبدالکریم علی اوغلی علیزاده. مسکو: فرهنگستان علوم جمهوری شوروی سوسیالیستی آذربایجان، 1976.
33
نسوی، شهابالدین محمد. سیرة جلال الدین (تاریخ جلالی). تصحیح محمد ناصح. تهران: انجمن ادبی ایران، 1324.
34
ــــــــــــــــــــــــــ . نفثه المصدور. تصحیح امیرحسین یزدگردی. تهران: ویراستار، 1370.
35
.وصاف، عبدالله بن فضل الله. تجزیه الامصار و تزجیه الاعصار. ج 5. تهران: ابن سینا، 1338.
36
یزدی، شرفالدین علی. ظفرنامه، ج 1 و 2. تصحیح سعید میرمحمدصادق و عبدالحسین نوایی. تهران: کتابخانة موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1387.
37
Amitai, Reuven, “Continuity and Change in the Mongol Army of the Ilkhanate”, In The Mongols’ Middle East: continuity and transformation on Ilkhanid Iran, edited by Bruno de Nicola and Charles Melville, Leiden: Brill, 2016, pp. 38-52.
38
Doerfer, Gerhard, Turkische und Mongolische Element Im Neupersischen, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag, B.IIII, 1975.
39
Golden, P.B. “Tarkhān”, In Encyclopedia of Islam, Leiden: Brill, vol. X. 2000, p 303.
40
Lane, George, “The Mongols in Iran”, In The Oxford handbook of Iranian history, Edited by Touraj daryaee, Oxford: Oxford University Press, 2011, pp. 24-270.
41
ORIGINAL_ARTICLE
منغول و مغول ؛ بررسی تاریخی ضبط یک نام در تاریخ سیستان
در کتاب تاریخ سیستان برای نامیدن مهاجمان تورانی به سیستان دو نام »منغول« و »مغول« به کار رفته است. مرحوم ملک الشعرای بهار، مصحح کتاب، در حاشیه آوردهاند که واژۀ «منغول» را منابع اروپایی نقل میکنند، اما توضیح دیگری در این باره نمیدهند. تحقیقات دربارۀ تاریخ و زبان مغولی نشان میدهد که »منغول« اصیلتر از »مغول« است و با ساده شدن آن یا منشأیی غیر از زبان مغولی صورت تلفظ »مغول« به وجود آمده است. در متن تاریخ سیستان نیز انطباق دو نام منغول و مغول با سالشمار وقایعی که در هنگام کاربرد آنها رخ داده است، نشان میدهد نویسنده یا نویسندگان تاریخ سیستان در ضبط هر یک از این نامها در جای خود با دقت نظر عمل کرده اند.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95543_b7edee1bc650ce738a60c212dd1da50c.pdf
2017-10-23
69
78
مغل
منگ اول
مغول
منغول
منگغول
رسول
خیراندیش
arkheirandish@yahoo.com
1
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، به تحقیق ابوالفضل ابراهیم، قم: منشورات مکتبه آیتالله العظمی المرعشی النجفی، 1204ق.
1
ابن اثیر، عزالدین علی، کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ترجمۀ ابوالقاسم حالت، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ج26، 1355.
2
الغسانی، الملک الاشرف، العسجد المسبوک و الجوهر المحکوک فی طبقات خلفاء و الملوک، تحقیق شاکر محمود عبدالمنعم، بغداد: دارالبیان، 1295ق/1975م.
3
الهروی، سیف بن محمد بن یعقوب، تاریخ نامة هرات، تصحیح محمد زبیر الصدیقی، کلکته: مطبعه بپتست مشن، 1362ق/1943م.
4
پلیو، پل، تاریخ سری مغولان، ترجمۀ شیرین بیانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1350.
5
تاریخ سیستان، تصحیح ملک الشعرای بهار، تهران: انتشارات کلالة خاور، 1314.
6
تسف، ولادیمیر، چنگیزخان، ترجمة شیرین بیانی، تهران: انتشارات اساطیر، 1363.
7
جوزجانی، منهاج سراج، طبقات ناصری یا تاریخ ایران و اسلام، تصحیح عبدالحی حبیبی، ج 2، تهران: انتشارات دنیای کتاب، 1363.
8
جوینی، عطاملک ، تاریخ جهانگشا، تصحیح محمد قزوینی، انتشارات لیدن، ج 1، 324ق/1916م.
9
رازی، شمس قیس، المعجم فی معابیر اشعار العجم، تصحیح محمد قزوینی، تهران: کتابفروشی زوار، چاپ سوم،1360.
10
سیستانی، غیاثالدین محمد بن شاه، احیاء الملوک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1344.
11
شبانکارهای، محمد بن علی، مجمع الانساب، تصحیح میر هاشم محدث، تهران: امیرکبیر، 1363.
12
صبوری، ناصح و سرایندگان، ظهیر، شجره الملوک، تصحیح و تحقیق و توضیحات منصور صفتگل، تهران: نشر میراث مکتوب، 1386.
13
قطبی اهری نجم، ابوبکر، تواریخ شیخ اویس، به کوشش ایرج افشار، تبریز: انتشارات ستوده، 1388.
14
کارپن، پلان ، سفرنامه، ترجمۀ ولیالله شادان، تهران: انتشارات فرهنگسرای یساولی، 1363.
15
گروسه، رنه، تاریخ مغول (چنگیزیان)، ترجمۀ محمد بهفروزی، تهران: نشر آزاد مهر، 1384.
16
نجم رازی، عبدالله بن محمد، مرصاد العباد، به اهتمام محمد امین ریاحی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1352.
17
نسوی، شهابالدین، سیرت جلالالدین منکبرنی، تصحیح مجتبی مینوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم، 1365.
18
همدانی، رشیدالدین فضلالله، جامع التواریخ، تصحیح محمد روشن و مصطفی موسوی، ج 1، تهران: نشر البرز، 1373.
19
Boyle, J.A,. The Mongol World Empire 1206-1370, London,Varioroom, Reprint, 1977.
20
Howorth, Henry, H., History Of Monghols, Cheng Wen Publishing Company Taipeh, 1975.
21
ORIGINAL_ARTICLE
نقش حکومتها در ایجاد شبکه های آبرسانی کشاورزی در گستره شرقی خلافت تا حمله مغول
دو نظر عمده درباره نقش حکومتهای ایران بر ایجاد نظام های آبرسانی برای کشتزارها و کنترل منابع آبیاری وجود دارد که در تعاقب خود نظریات دیگری را درباره مناسبات تولید کشاورزی و ساختار سیاسی ایران در بین اندیشمندان ایجاد کرده است. دسته ای از پژوهشگران همچون ویتفوگل بر نقش عمده دولتهای ایران در ایجاد شبکه های آبیاری کلان و تسلط بر منابع آبیاری تکیه می کنند و دولتهای ایرانی را نمونه بارز دولتهای «آب سالار» می دانند و دسته ای دیگر منکر نقش عمده دولت در آبرسانی به کشتزارهای فلات ایران هستند. با توجه به نقدهای موجود به مبانی اروپا محور و ایدئولوژیک این نظریات تعمیمی حوزه اقتصاد سیاسی ایران، مساله مقاله حاضر بررسی تاریخی جایگاه و نقش حکومت های ایران در ایجاد و کنترل نظام آبیاری در اقتصاد کشاورزی ایران در دوران میانه، با اتکا بر اطلاعات منابع و تحلیل آماری این اطلاعات است. در این مقاله بر اساس روش تطبیقی تاریخی و مطالعه ای کمی مابین مناطق مختلف بخش شرقی خلافت، علاوه بر اینکه جایگاه و نقش حکومت ها در این امر بازنمایی می گردد، ادعای دیدگاههای متعارض در این موضوع نیز سنجیده می شود.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95559_17a32871c3e61d3b1fcc9bc0ac850b0a.pdf
2017-10-23
79
110
محسن
سراج
serajmilad@yahoo.com
1
دانشجو
LEAD_AUTHOR
شهرام
یوسفی فر
shyousefifar@yahoo.com
2
استاد
AUTHOR
ابن بلخی، فارسنامه، تحقیق و تصحیح منصور رستگار فسایى، شیراز: بنیاد فارسشناسی، 1374.
1
ابن جبیر، محمد بن احمد، سفرنامه، ترجمة پرویز اتابکی، مشهد: آستان قدس رضوی، 1370.
2
ابن حوقل، سفرنامة ابن حوقل (ایران در صورة الأرض)، ترجمة جعفر شعار، تهران: امیرکبیر، 1366.
3
ـــــــــــ، صورة الأرض، بیروت: دارصادر، 2 ج، 1938م.
4
ابن خرداذبه، عبیدالله بن عبدالله، المسالک و الممالک، ترجمة سعید خاکرند، بیروت: دارصادر، افست لیدن، 1889م.
5
ابن رسته، الاعلاق النفیسه، ترجمة حسین قرهچانلو، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1380.
6
ابن فقیه، مختصرالبلدان (بخش ایران)، ترجمة ح. مسعود، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 1349.
7
ابن فندق، على بن زید بیهقی، تاریخ بیهق، تصحیح احمد بهمنیار، تهران: کتابفروشی فروغی، 1361.
8
ادواری، مظهر، «مسئلة آبیارى و آبرسانى در خراسان (قرن چهارم تا هفتم ه.ق) با تأکید بر حملة مغول»، مجلة پیام بهارستان / د2، س 5، ش 19، بهار 1392.
9
اسماعیلی، پوریا و عادل فر، باقرعلی، «نظام آبیاری ایران در روزگار ساسانیان»، فصلنامة علمی پژوهشی تاریخ، س 3، ش 8، 1387.
10
اصطخرى، ابراهیم بن محمد، المسالک و الممالک، قاهره: الهیئة العامة لقصور الثقافة، 2004م.
11
اندرسون، پری، تبارهای دولت استبدادی، ترجمة حسن مرتضوی، تهران: نشر ثالث، 1390.
12
بلاذری، أحمد بن یحیى، فتوح البلدان، ترجمة محمد توکل، تهران: نشر نقره، 1337.
13
بنداری اصفهانی، فتح بن على، تاریخ سلسلة سلجوقى، ترجمة محمد حسین جلیلى، تهران: بنیاد فرهنگ ایران، 2536 شاهنشاهی.
14
بنین، مایکل، «قنات، شبکة زمینهای زراعی و مورفولوژی روستایی»، ترجمة عباس سعیدی، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، س 5، ش 19، زمستان 1369.
15
پاپلی یزدی، محمد حسین و جلالی، عباس، «هیرمند/ هیلمند/ هلمند رود/ (Hel.mand) (Hilmand) (hir.mand)»، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، س10، ش 37، تابستان 1374.
16
پطروشفسکی، ایلیا پاولیچ، کشاورزی و مناسبات ارضی در ایران عهد مغول، ترجمة کریم کشاورز، تهران: انتشارات مؤسسة مطالعات و تحقیقات اجتماعی، 1344.
17
تاریخ سیستان، تصحیح ملک الشعرای بهار، تهران: نشرکلالة خاور، 1366.
18
جمعهپور، محمود، «کاریز (قنات) دستاورد دانش و فرهنگ بومی: زیستگاههای کرانههای کویر و نظامهای وابسته به آن در ایران و بهرهبرداری پایدار از آن (نمونه قناتهای کاشان)»، علوم اجتماعی (دانشگاه علامه طباطبائی)، س 9، ش 33، بهار 1385.
19
جواهرى، پرهام و جواهرى، محسن، چارة آب در تاریخ فارس، تهران: کمیتة ملى آبیارى و زهکشى ایران و گنجینة ملى آب ایران، 2 ج، 1378.
20
حاسب کرجى، انباط المیاء الخفیه، ترجمة حسین خدیوجم، مشهد: مؤسسة انتشاراتى قدس رضوی، 1388.
21
حافظ ابرو، عبدالله بن لطفالله، جغرافیاى حافظ ابرو، تصحیح صادق سجادى، تهران: میراث مکتوب، 3 ج، 1375.
22
حدود العالم من المشرق الى المغرب، ترجمة میرحسین شاه، تصحیح و حواشی مریم میراحمدی و غلامرضا ورهرام، تهران: دانشگاه الزهرا، 1383.
23
حسینی ابری، سید حسین، «مدیریت سنتی آب زایندهرود بحثی در دانش بومی ایران»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه اصفهان)، س5 ، ش 15، زمستان 1377.
24
حقیقت، عبدالرفیع، تاریخ قومس، بیجا، بینا، 1344.
25
حمزه اصفهانی، تاریخ پیامبران و شاهان (سنی ملوک الارض و الانبیاء)، ترجمة جعفر شعار، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1346.
26
حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ، بیروت: دار صادر، 7 ج، 1995م.
27
ـــــــــــــــــــــــــــــ، معجم البلدان، ترجمة علىنقى منزوى، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، 2 ج، 1380.
28
خسروی، خسرو، «آبیاری و جامعة روستایی در ایران»، علوم اجتماعی، مجلة مطالعات جامعهشناختی، دورة قدیم، س 1، ش 3، زمستان 1348.
29
دشتی، محمد، «جغرافیای تاریخی شبکة آبهای بینالنهرین، بخش دوم؛ محور فرات»، مجلة نامة تاریخپژوهان، س 1، ش 2، تابستان 1384.
30
رحمتی، محمدرضا، «نظام آبیاری سواد و سقوط ساسانیان»، مقالات و بررسیها، ش 68، زمستان 1379.
31
زاهدی، محمد جواد، «نگاهی به بنیانهای جامعهشناختی نظامهای آبیاری سنتی در ایران»، پیک نور، س 5، ش 17، بهار 1386.
32
زرکوب شیرازی، ابوالعباس احمد بن ابیالخیر، شیرازنامه، به کوشش محمدجواد جدی و احسانالله شکراللهی، تهران: موسسة متن، 1389.
33
زمچی اسفزاری، معینالدین محمد، روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات، تصحیح سید محمد کاظم امام، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 2 ج، 1338.
34
سلیمی، حشمتالله، «خراج و شبکة آبیاری در قلمرو سامانیان»، بررسیهای نوین تاریخی، س 1، ش 3، بهار 1386.
35
سوسه، احمد، الری و الحضاره فی وادی الرافدین، بغداد: مطبعه الادیب البغدادیه، 1968.
36
صفینژاد، جواد، نظامهای آبیاری سنتی در ایران، تهران: نشر دانشگاه تهران، 1359.
37
ـــــــــــــــــــ، «باران ایران و آبیاری سنتی»، فرهنگان، س 5، ش 18، زمستان 1382.
38
ـــــــــــــــــــ، بنه (قبل و بعد از اصلاحات ارضی)، تهران: انتشارات توس، 1353.
39
طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ترجمة ابوالقاسم پاینده، 16 ج، تهران: نشر اساطیر، 1375.
40
عرب خدری، محمود و حکیم خانی، شاهرخ، «بررسی رابطة دو فنآوری باستانی بیابانزدایی: بندسار و قنات»، تحقیقات جغرافیایی، ش 69، تابستان 1382.
41
فرقانی، محمد فاروق، تاریخ اسماعیلیان قهستان، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1381.
42
فرهادی، مرتضی، «کارگزاران و سازمانهای سنتی آبیاری در ایران (قسمت اول)»، اقتصاد : جهاد، ش 107، فروردین 1367.
43
قزوینی، امام زکریا بن محمد بن محمود، آثار البلاد و اخبار العباد، ترجمة محمد مراد بن عبدالرحمان، تصحیح دکتر سید محمد شاهمرادی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 2 ج، 1371.
44
قمى، حسن بن محمد بن حسن، تاریخ قم، ترجمة حسن بن على بن عبد الملک قمى، تصحیح محمدرضا انصارى قمى، قم: کتابخانة بزرگ آیتالله العظمى مرعشى نجفى، 2 ج در یک مجلد، 1385.
45
کاتب بغدادی، قدامة بن جعفر، الخراج، ترجمة حسین قرهچانلو، تهران: نشر البرز، 1370.
46
کاتب خوارزمی، ابوعبدالله محمد بن احمد بن یوسف، مفاتیح العلوم، ترجمة حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1362.
47
گابه، هانس، ارجان و کهکیلویه از فتح عرب تا پایان دورة صفوی، ترجمة سعید فرهودی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1377.
48
لسترنج، گای، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمة محمود عرفان، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1337.
49
لمبتون، آن، تداوم و تحول در تاریخ میانة ایران، ترجمة یعقوب آژند، تهران: نشر نی، 1386.
50
ــــــــــــــ، مالک و زارع در ایران، ترجمة منوچهر امیری، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1377.
51
مارکس، کارل و انگلس، فردریک، دربارة تکامل مادی تاریخ (2 رساله و 28 نامه)، ترجمة خسرو پارسا، تهران: نشر دیگر، 1380.
52
مستوفی قزوینی، حمدالله، نزهت القلوب، تصحیح محمد دبیر سیاقی، قزوین: نشر حدیث امروز، 1381.
53
ــــــــــــــــــــــــــــــ، تاریخ گزیده، تصحیح عبدالحسین نوایى، تهران: امیرکبیر، 1364.
54
مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی، 1381.
55
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، مروج الذهب و معدن الجواهر، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1374.
56
مسکویه رازی، ابوعلی، تجارب الامم، ترجمة علینقی منزوی، تهران: نشر توس، 6 ج، 1376.
57
مقدسی، شمسالدین ابو عبدالله محمد بن احمد بن ابى بکر بناء شامى، أحسن التقاسیم فی المعرفة الاقالیم، ترجمة على-نقى منزوى، تهران: نشر شرکت مؤلفان و مترجمان، 2 ج، 1361.
58
ناصرخسرو قبادیانی مروزی، ابومعین حمیدالدین، سفرنامه، تصحیح محمد دبیرسیاقی، تهران: کتابفروشی زوار، 1355.
59
نرشخی، ابی بکر محمد بن جعفر، تاریخ بخارا، تصحیح مدرس رضوی، تهران: انتشارات توس، 1363.
60
یعقوبى، احمد بن اسحاق، البلدان، ترجمة محمد ابراهیم آیتى، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1356.
61
نظامالملک، ابوعلی حسن طوسی، سیرالملوک (سیاستنامه)، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1347.
62
نعمانی، فرهاد، تکامل فئودالیسم در ایران، تهران: انتشارات خوارزمی، 1385.
63
وامقی، ایرج، «آبیاری در ایران باستان: یک مسئلة اجتماعی»، تأمین اجتماعی، س2 ، ش 5، تابستان 1379.
64
ولی، عباس، «تناقضهای شیوة تولید آسیایی»، ترجمة پرویز صداقت، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، ش 111-112، 1375.
65
ـــــــــــــ، ایران پیشاسرمایهداری، ترجمة حسن شمسآوری، تهران، نشر مرکز، 1380.
66
ویتفوگل، کارل آگوست، استبداد شرقی، ترجمة محسن ثلاثی، تهران: نشر ثالث، 1391.
67
همفریز، استیفن، چهارچوبی برای پژوهش در تاریخ اسلام، ترجمة جواد مرشدلو، تهران: پژوهشکدة تاریخ اسلام، 1396.
68
یحیایی، علی، «آب و آبیاری در عهد آل بویه»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، ش165، بهمن 1390.
69
Engels, Frederick, “Anti-Duhring”, Karl Marx and Frederick Engels collected works, translator: Emile Burns, edited by: C.P.Dutt, New York: International Publishers, 1978.
70
English, Paul W, City and Village in Iran: Settlement and Economy in the Kirman Basin, Madison and London: University of Wisconsin Press, 1966.
71
English, Paul W,“The Origin and Spread of Qanats in the Old World”, Proceedings of the American Philosophical Society, 1968.
72
Flower, D. J, “Water Use in North-east Iran” In Cambridge History of Iran,1968.
73
Gibson, McGuire,“Violation of Fallow and Engineered Disaster in Mesopotamian Civilization” , In Downing and Gibson, Irrigation’s Impact on Society, 1974.
74
. McC Adams, Robert, “Agriculture and Urban Life in Early Southwestern Iran”, Science, New Series, Vol. 136, No. 3511, American Association for the Advancement of Science, 1962.
75
. McC. Adams, Robert, Heartland of Cities: Surveys of Ancient Settlement and Land Use on the Central Floodplain of the Euphrates, Chicago & London: University of Chicago Press, 1981.
76
Neely, James A. “Sassanian and early Islamic water-control and irrigation systems on the Deh Loran Plain, Iran,” In Downing and Gibson, Irrigation’s Impact on Society.
77
. Susa, Ahmad (=Ahmad Sousa), Irrigation in Iraq, its History and Development, New Publishers Iraq, 1945.
78
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی اندیشه اقتصادی علی محمدخان کاشانی با استناد به دو روزنامه ثریا و پرورش
توسعه اقتصادی ذهن بسیاری از نویسندگان و اندیشمندان ایران (اواخر دوره قاجار) را به خود مشغول داشته بود از جمله این نویسندگان علیمحمد خان کاشانی است که دو روزنامه ثریا و پرورش را برای پیشبرد اهدافش در مصر تأسیس نمود. و مقالات متعددی درباره توسعه اقتصادی به رشته تحریر درآورد. مسئله مقاله این است که علیمحمدخان کاشانی چه پیشنهادات و نظراتی را با توجه به شرایط زمانی و ساختار اجتماعی- اقتصادی ایران برای رفع مشکلات اقتصادی ارائه داده است؟ برای پاسخ به این مسئله از روش تحقیق تاریخی استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که کاشانی بر توسعه اقتصاد ملی تأکید می کند. با حمایت از صنایع ملی و استفاده از محصولات کارخانه های وطنی می توان از خروج سرمایه و نقدینه از کشور جلوگیری کرد. اگر سرمایه در عوض صدور به خارج در داخل خود کشور در فعالیت های اقتصادی و تولیدی به مصرف برسد بر ثروت ملی افزوده می شود و ملت ثروتمند و دولت قدرتمند می گردد.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95506_8522724e0db3e5481917efad3a46bdd8.pdf
2017-10-23
111
136
: اندیشه اقتصادی
علی محمدکاشانی
روزنامه ثریا
روزنامه پرورش
علی
بیگدلی
alibigdeli.hist@yahoo.com
1
دانشگاه شهید بهشتی
LEAD_AUTHOR
رقیه
سلطانی جلفان
roghayehsoltani90@gmail.com
2
دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
آدمیت، فریدون، امیر کبیر و ایران، تهران: خوارزمی، 1348.
1
براون، ادوارد، «توانگری بهتر است نه مال». مطبوعات و ادبیات ایران، ترجمة محمد عباسی، تهران: بیتا، اختر، ش 40، 15 صفر 1293/ 11 مارس 1876، ص 157.
2
دولتآبادی، یحیی، حیات یحیی، تصحیح مجتبی برزآبادی فراهانی، ج 1، تهران: فردوس، 1387.
3
روزنامة اختر، ش 17، 2 صفر 1303/ 10 نوامبر 1885، ص 135.
4
روزنامة پرورش، ش 33، 4 ذیالحجه 1318/ 25 مارس 1901، ص 1.
5
روزنامة پرورش، ش 1، 10 صفر ۱۳۱۸/ 8 ژوئن 1900، ص 1.
6
روزنامة ثریا، ش 46، 3 جمادیالاول 1217/ 9 سپتامبر 1899، ص 11.
7
صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مطبوعات ایران، اصفهان: کمال، 1363.
8
«صنعت و تجارت»، اختر، ش 34، 1 رمضان 1307/ 21 آوریل 1890، صص 275-276.
9
فروغی، ذکاءالملک، تربیت، ش 362، 20 ربیعالاول 1323/ 25 مه 1905، صص 2-3.
10
کاشانی، علیمحمد، «ایرادات و مصروفات مصر»، ثریا، ش 19، 22 شوال 1316/ 4 مارس 1899، ص 7.
11
ــــــــــــــــــ، «تشکر و امتنان»، پرورش، ش 1، 10 صفر 1318/ 8 ژوئن 1900، صص 1-2.
12
__________، «ترقی ما و دیگران»، ثریا، ش 37، 27 جمادیالاول 1317/ 22 سپتامبر 1900، ص 11. __________، «تیول»، پرورش، ش 3، 25 صفر 1318/ 23 ژوئن 1900، ص 14.
13
__________، «تیول»، پرورش، ش 5، 12 ربیعالاول 1318/ 9 ژوئن 1900، صص 12-14.
14
__________، «تیول»، پرورش، ش 20، 12 رجب 1318/ 5 نوامبر 1900، صص 2-4.
15
__________، «حب الوطن من الایمان»، ثریا، ش 21، 6 ذیالقعده 1316/ 18 مارس 1899، ص 12.
16
__________، «حب الوطن من الایمان»، ثریا، ش 30، 10 محرم 1317/ 20 مه 1899، ص 15.
17
__________، «حق و انصاف»، ثریا، ش 51، 10 جمادیالثانی 1317/ 14 اکتبر 1899، صص 1-2.
18
__________، «خطابه در مجلس افتتاحیه شرکت اسلامیه»، پرورش، ش 23، 4 شعبان 1318/ 22 نوامبر1900، ص 14.
19
__________، «خطبه عمده الواعظین و علا المحدثین در نجف اشرف»، پرورش، ش 31، بیتا، صص 13-14. _____________، «سبب نگارش این روزنامه»، ثریا، ش 1، 14جمادیالاخر 1316/ 29 اکتبر 1898، صص 1-3.
20
__________، «سیر در عالم خیال»، پرورش، ش 27، 2 رمضان 1318/ 24 سپتامبر 1900، ص 8.
21
__________، «فان الذکر تنفع المؤمنین»، ثریا، ش 41، 28 ربیعالاول 1317/ 5 اوت 1899، ص 16.
22
_____________، «فواید راهآهن و منافع آن»، ثریا، ش 43، 12 ربیعالثانی 1317/ 20 اوت 1899، س 1، صص 11-12.
23
_____________، «کتابچة قواعد شرکت الاسلامیه»، ثریا، ش 33، غره صفر 1317/ 10 ژوئن 1899، ص 12.
24
_____________.«لیس الانسان الا ما سعی»، ثریا، ش 17، 8 شوال 1316/ 18 فبریه 1899، صص 11-12.
25
_____________، «لیس الانسان الا ما سعی»، ثریا، ش 25، 5 ذیالحجه 1316/ 15 آوریل 1899، صص 11-12.
26
_____________، «مکتوب از اصفهان»، ثریا، ش 33، غره صفر 1317/ 10 ژوئن 1899، صص 10-11.
27
__________، «مکتوب رشت»، پرورش، ش 23، 4 شعبان 1318/ 22 نوامبر 1900، صص 6-8.
28
_____________، «مقالة مخصوصه»، ثریا، ش 1، 14 جمادیالاخر 1316/29 اکتبر 1898، صص 13-14.
29
_____________، «نعم علم و نقم جهل»، ثریا، ش 8، 5 شعبان 1316/ 17 دسامبر 1898، صص 9-10.
30
_____________، «هل یستوی الاعمی و البصر»، ثریا، ش 11، 26 شعبان 1316/ 7 ژانویه 1899، ص 13.
31
کسروی، احمد، تاریخ مشروطة ایران، چ 8، تهران: امیرکبیر، 1349.
32
محیط طباطبایی، محمد، تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران: بعثت، 1366.
33
مستوفی، عبدالله، شرح زندگانی من، ج 2، تهران: زوار، 1340.
34
واعظ، جمالالدین، لباس التقوی، به کوشش صادق سجادی و هما رضوانی، تهران: نشر تاریخ ایران، 1353.
35
ORIGINAL_ARTICLE
مجلس شورای ملی و مسئله انتقال علوم و فنون جدید به ایران (عصر پهلوی اول)
از مهمترین اقدانات حکومت پهلوی اول میتوان به تلالش برای انتقال علوم و فنون جدید به کشور اشاره کرد. بدین لحاظ حکومت پهلوی اول درصدد برآمد با ایجاد شرایط لازم زمینه را برای ورود دانش های جدید و فناوریه ای نوین فراهم سازد. موضوع پژوهش حاضر، توصیف و تحلیل برنامه ها و تصمیمات حکومت پهلوی اول در ارتباط با انتقال علوم و فنون جدید است. نوشتار حاضر به بررسی و توصیف قوانین و تصمیمات مصوب مجلس شورای ملی طی سال های 1304 تا 1320 شمسی که دولت شرایط و زمینه های الزم را برای انتقال علوم و فنون جدید به کشور فراهم ساخت، میپردازد. در این تحقیق با تکیه بر قوانین و مقررات مرتبط با انتقال علوم و فنون جدید به کشور، سیاستگذاری حکومت پهلوی اول در این عرصه مورد بررسی قرار میگیرد. سوال اصلی پژوهش این است که تصمیمات و سیاستگذاری مجلس شورای ملی در حوزۀ انتقال علوم وفنون جدید چه بوده است و در این ارتباط چه راهکارهایی مورد توجه قرار گرفته است؟ در پژوهش حاضر، روش اسنادی و کتابخانهای است و تجزیه و تحلیل اطالعات بر مبنای استفاده از آمار های توصیفی در جهت تشریح و تحلیل داده ها در چارچوب توزیع فراوانی ها و تعیین نسبت ها است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد تأمین نیروی انسانی و تکمیل پروژه های مختلف دولتی، مهمترین عامل در تصویب قوانین در عرصۀ علوم و فنون جدید بوده است و دولتمردان دوره پهلوی اول توسعه و نوسازی کشور را امری ظاهری و تکنولوژیکی میدانستند و به کارگیری تکنولوژی جدید غرب را بر انتقال علوم ترجیح دادند.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95516_574849d242c3de984589cba0f09b0d3d.pdf
2017-10-23
137
164
پهلوی اول
مجلس شورای ملی
مصوبات
علوم و فنون جدید
مهناز
نگهی
mahnaz.negaji@yahoo.com
1
دکترای تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
LEAD_AUTHOR
محمدعلی
اکبری
akbari_39@yahoo.com
2
استاد گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی
AUTHOR
آموزش در ایران (از عهد باستان تا امروز). به مناسبت برگزاری جشنهای دوهزاروپانصدساله،اهواز ، انتشارات دانشگاه جندیشاپور، 1350.
1
تاریخ دانشگاه تهران ( دانشگاه در دوره اول 1322ـ1313). پژوهش غلامحسین زرگرینژاد، منصور صفتگل، محمدباقر وثوقی. 1384.
2
راهنمای دانشگاه تهران، 1315ـ1314، چاپخانه طلوع.تهران ، بی تا.
3
روستایی، محسن. تاریخ طب و طبابت در ایران. تهران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی، 1388.
4
زرگر، علیاصغر. تاریخ روابط سیاسی ایران وانگلیس در دورۀ رضاشاه، ترجمۀ کاوه بیات، تهران: انتشارات پروین ـ معین، 1372.
5
سالنامه موسسات علمی و فلاحتی کرج، سال دوم، 1317ـ 1316، تهران ،چاپخانه فردوسی
6
سالنامه و آمار، وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه ، 1313ـ1312 و1314ـ1313.
7
شورای مرکزی جشنهای بنیانگذرای شاهنشاهی ایران. تاریخ شاهنشاهی رضاشاه پهلوی. تهران: انتشارات شورای مرکزی جشنهای بنیانگذرای شاهنشاهی ایران، 1344.
8
کاتوزیان، محمدعلی (همایون). اقتصاد سیاسی ایران، ترجمه محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. تهران: نشر مرکز، 1379.
9
لوشانی، پرویز. خاطرات سیاسی فرخ (سید مهدی فرخ،معتصم السلطنه). تهران: امرکبیر، 1347.
10
مجله اتاق تجارت، سال هشتم، 1315، شماره 145.تهران .
11
مجموعه فهرست تاریخی قوانین و مصوبات از دوره اول تا پایان دوره 22 قانونگذاری. تهران: مجلس شورای ملی، 1351.
12
مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره دهم قانونگذاری. تهران: چاپخانه مجلس، 1377.
13
مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره ششم قانونگذاری. بیجا: اداره مطبوعات و اطلاعات، 1344.
14
مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره نهم تقنینیه.تهران، اداره مطبوعات و اطلاعات مجلس شورای ملی: 1329.
15
مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره هشتم قانونگذاری. تهران: چاپخانه مجلس 1326.
16
مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره هفتم قانونگذاری.، تهران: چاپخانه مجلس، 1320.
17
مجموعه قوانین موضوعه و مسائل مصوبه دوره یازدهم قانونگذاری. بیجا: اداره مطبوعات و اطلاعات، 1377.
18
مجموعه قوانین موضوعه و مصوبات دوره پنجم قانونگذاری. تهران: مجلس شورای ملی، اداره کل قوانین، 1350.
19
مجموعه قوانین و مقررات سالهای 1320ـ 1300 (روزنامه رسمی). تهران: روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران، 1388.
20
محبوبی اردکانی، حسین. تاریخ تحول دانشگاه تهران و موسسات عالی آموزشی ایران در عصر خجسته پهلوی، تهران: دانشگاه تهران، 1350.
21
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره یازدهم، بینا، بیجا، بیتا.
22
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره پنجم، بینا، بیجا، بیتا
23
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره دهم ،بینا، بیجا، بیتا.
24
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره ششم، بینا، بیجا، بیتا.
25
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره هشتم، بینا، بیجا، بیتا.
26
مذاکرات مجلس شورای ملی، دوره هفتم، بینا، بیجا، بیتا.
27
مذاکرات مجلس شورای ملی ،دوره نهم ،بی نا،بی جا،بی تا.
28
میرزا صالح، غلامحسین. رضاشاه (خاطرات سلیمان بهبودی، شمس پهلوی وعلی ایزدی). تهران: طرح نو، 1372.
29
آبراهامیان، یرواند. ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ کاظم فیروزمند، حسن شمسآوری و محسن مدیر شانهچی، تهران: نشر مرکز، 1377.
30