انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران
2008-7357
2588-6916
11
2
2018
09
23
نشانه شناسی الگوهای نامگذاری کتاب های تاریخ در زبان فارسی.
1
28
FA
محمدنبی
خیرآبادی
0000000153542450
دانشگاه حکیم سبزواری
kheyrabadim@yahoo.com
ابوالقاسم
رحیمی
دانشگاه حکیم سبزواری . سبزوار
mehrohagh@gmail.com
چکیدهیکی از راههای شناخت موقعیت و جایگاه یک متن، و ارتباط با دنیای درون اثر، عنوانی است که پدیدآورنده اثر برآن نهاده است و یا مخاطبان، اثر را با آن نام میشناسند؛ از این رو دلالت عنوان به متن و متن به عنوان، اغلب یک دلالت دو سویه است. هر چند، گاه به دلیل وجود عوامل فرامتنی در عناوین، این دلالت دوسویه دچار خدشه میگردد؛ از اینرو شناخت اصول و الگوی حاکم بر این دلالتها یکی از اهداف این پژوهش است. این مقاله به بررسی و تحلیل نشانه شناسی و الگوهای به کاررفته در نامگذاری کتابهای تاریخی از جنبههای مختلف میپردازد، با توجه به این نکته که در انتخاب یک عنوان، عواملی از قبیل موضوع، شرایط زمانیِ تولید متن و جنبههای زیبایی شناسی دخیل هستند. در این مقاله با انتخاب حدود یکصد اثر تاریخی به نشانه شناسی و الگوهای حاکم بر نامگذاری این آثار در دوره های مختلف و عوامل موثر در این نامگذاری ها میپردازیم. این پژوهش به عوامل درونمتنی اعم از ساختار و محتوای متن و همچنین به عوامل برونمتنی از قبیل شرایط اجتماعی و فرهنگی که در انتخاب عناوین موثر بودهاند و الگوهای رایج نامگذاری میپردازد. همچنین عناوین از دیدگاه زبانشناسی و شیوههای بلاغی به کار رفته در آنها نیز مورد بررسی قرار میگیرند تا تحولات نامگذاری در دورههای مختلف و الگوهای حاکم بر هر دوره و بسامد های آن نشان دادهشود. و در پایان به آسیب شناسی و بیان اشکالات موجود در انتخاب عناوین اشاره شده است.
آسیب شناسی عناوین
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95720.html
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95720_d673779fb30d7d76c8cf0800caac3f9b.pdf
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران
2008-7357
2588-6916
11
2
2018
09
23
واکاوی جایگاه وقف در زندگی تهیدستان عصر ایلخانی(با تأکید بر اقدامات خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی)
29
56
FA
وحید
ذنوریان
تهران
vahidzenory@gmail.com
مقصود علی
صادقی
تهران
m_sadeghi@modares.ac.ir
هاشم
آقاجری
تهران
h_aghagari@modares.ac.ir
چکیدهبررسی تاریخ اجتماعی ایران نشان میدهد که طبقة تهیدست بهعنوان یکی از طبقات جامعه ایرانی همواره وجود داشته است. از سوی دیگر مسأله کمک به فقیران و زدودن فقر از چهرة جامعه از موضوعاتی است که بخشی از تاریخ اجتماعی ایران را دربر میگیرد. در این میان یکی از منابع درآمد مراکز خیریه برای زدودن فقر از چهرة جامعه، وقف و درآمد حاصل از آن میباشد که معمولاً در طول تاریخ همواره سلاطین و بزرگان به اداره آن توجه ویژهای داشتند. بر این اساس، پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی به دنبال واکاوی جایگاه وقف در زندگی تهیدستان عصر ایلخانی با تأکید بر اقدامات خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی است. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که در دورة ایلخانان با به قدرت رسیدن غازان خان و وزارت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی وقف اهمیت دو چندان یافت. در این دوره املاک زیادی برای اماکن خیریه وقف گردید و احداث اماکن خیریهای همچون ربع رشیدی و شنب غازان نقش مهمی در کمک به تهیدستان و زدودن فقر از چهرة جامعه داشته است.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95765.html
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95765_6e9bb5d5fec728c6080745b1ef425b1e.pdf
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران
2008-7357
2588-6916
11
2
2018
09
23
تحلیل تبعید اشتراکیها و کمونیستها در دورة پهلوی اول
57
86
FA
سیدمحمود
سادات بیدگلی
0000-0003-1899-6208
استادیار تاریخ گروه تاریخ انقلاب اسلامی پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران، ایران
m.sadat@yahoo.com
در دورة رضاشاه مبلغان اندیشههای اشتراکی و بعد کمونیستی دستگیر و تبعید میشدند. سیاست حکومت در تبعید این افراد با رویکرد آن در تبعید سایر مخالفان متفاوت بود. اینکه انتخاب این سیاست بر چه اساسی بوده و بر اساس چه مؤلفههایی اتخاذ گردیده است هدف اصلی این پژوهش است. فرضیه این پژوهش نشان میدهد که درهمتنیدگی فعالیتهای تبلیغی و جاسوسی اشتراکیون و کمونیستها در دورة پهلوی اول بر نوع برخورد حکومت با آنان تأثیر داشته است که این تأثیر را میتوان در انتخاب تبعیدگاه، تأمین شغل و معیشت آنها و مدت تبعیدشان مشاهده کرد.این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با کمک اسناد و مدارک آرشیوی و منابع اصلی تنظیم شده است. در هر جایی که امکان کمیشدن وجود داشته از اعداد و ارقام برای تحلیل بهره برده شده است.یافتههای این پژوهش نشان میدهند که درهمتنیدگی فعالیتهای تبلیغی و جاسوسی شوروی در دورة رضاشاه، واکنش حکومت را در انتخاب تبعیدگاه برای تبعیدیان اشتراکی و کمونیستی برانگیخت و تبعیدگاههایی با اقلیم نامناسب برای آنان در نظر گرفته میشد. فعالان کمونیست از مناطق عمدتاً سردسیر به شهرهای مذهبی، گرم و خشک و کمجمعیت داخلی تبعید میشدند. همچنین به علت اختلاط فعالیتهای تبلیغی و جاسوسی این تبعیدیان و با وجود اینکه آنان از نیروهای متخصصی بودند که میشد از وجودشان در نوسازی دورة رضاشاهی استفاده کرد، اما به دلیل انتخاب رویکرد امنیتی، در برخورد با آنان سختگیری صورت میگرفت و از ظرفیتشان استفاده نمیشد. حکومت رضاشاه تبعیدیان کمونیستی را برخلاف سایر تبعیدیان مدت بیشتری در تبعید نگه میداشت؛ تبعیدیان معترض به اصلاحات سهگانه معمولاً از چند ماه تا یک سال در تبعید بهسر میبردند اما پایان مدت تبعید تبعیدیان فعالیتهای اشتراکی مشخص نبود و اجازة آزادی به آنان داده نمیشد. مجازات تبعید در آن دوره، کیفری محلمحور بود؛ برخلاف حبس که زمانمحور بود و فرد مدت مشخصی را در زندان سپری میکرد. اما در باب تبعید در آن دوره و در خصوص تبعیدیان اشتراکی و کمونیستی، زمان اصلاً مدنظر نبود، بلکه مکان تبعید اهمیت داشت و زمانی برای پایان تبعید تعیین نشده بود و بدین خاطر است که زمان پایان تبعید تبعیدیان و آزادی آنان شهریور 1320 ش/اوت 1941 م است.
exile,communism,Iran,Reza Shah Era,Khuzestan
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95774.html
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95774_63f5d4b3b2f5bc4089bc165bb9b7346c.pdf
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران
2008-7357
2588-6916
11
2
2018
09
23
مناسبات تولیدکشاورزی در مدل های مختلف زمین داری ایران دوران میانه تا پیش از گسترش اقطاع داری
87
114
FA
محسن
سراج
0000-0002-0935-8178
فارغ التحصیل
serajmilad@yahoo.com
تا پیش از آغاز واگذاری های محدود زمینهای دیوانی به عنوان اقطاع به نظامیان در زمان آل بویه و گسترش و تثبیت این روش در زمان سلاجقه و متعاقب آن، گسترش مناسبات تولید «مزارعه» در تولید کشاورزی اکثر مناطق ایران، مناسبات تولیدکشاورزی معهود و غالبی که در فلات ایران مرسوم بود مناسبات تولید مبتنی بر «بهره ثابت مالکانه« بود که گسترده ترین شکل مناسبات تولید در ایران تا قبل از تسلط سلاجقه خصوصاً در زمین های دیوانی و اربابی بوده است. این مدل از مناسبات تولیدکشاورزی برخلاف مناسبات تولید مزارعه، در ذات و کارکرد خود امکان پیشرفت نیروهای تولیدی و انباشت سرمایه و در نتیجه پیشرفت و گسترش تولید را فراهم می کرد و شاید رمز شکوفایی اقتصادی و حیات مادی و متعاقب آن شکوفایی فرهنگی، علمی و هنری ای ایران اسلامی که در تاریخ به دوران شکوفایی تمدن اسلامی در چهار قرن اولیه معروف گشته در همین موضوع باشد.در این مقاله با تکیه بر مالکیت ابزار تولید به بررسی و تبیین مناسبات تولید موجود در انواع زمین داری در فلات ایران از زمان ورود اسلام تا تسلط سلاجقه پرداخته شده است.
مناسبات تولید,نظام آبیاری,بهره ثابت مالکانه,مزارعه,اقطاع
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95782.html
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95782_827f4e268fdd0a9a16a441f0bf5b7134.pdf
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران
2008-7357
2588-6916
11
2
2018
09
23
بررسی پیامدهای اصلاحات ارضی در ایران بر زندگی کشاورزان در رمان های سیاسی و اجتماعی دهه های 1340 و 1350 شمسی
115
144
FA
عاطفه
فروغی
دانشجوی دکترای علوم سیاسی،گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل،دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران
atefeh.forough@gmail.com
حسین
مسعودنیا
گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل/دانشگاه اصفهان/اصفهان
h.masoudnia@ase.ui.ac.ir
سیدجواد
امام جمعه زاده
گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل/دانشگاه اصفهان
javad@ase.ui.ac.ir
چکیدههدف:«انقلاب سفید»یا«انقلاب شاه و مردم»نام مجموعه ای از برنامه های اصلاحی اجتماعی و اقتصادی بود که توسط رژیم محمدرضا پهلوی طی دهه های 40 و50شمسی،تحت فشار های فزاینده داخلی و خارجی برای انجام اصلاحات آغاز شد.برنامه ی اصلاحات اساساً شامل اصلاحات ارضی و پنج برنامه ی دیگر بود که در رفراندوم 6 بهمن 1341به تصویب رسید.برنامه ی اصلاحات ارضی بخش عمده و هسته ی انقلاب سفید بود.اجرای اصول شش گانه ی انقلاب و به طور خاص اصلاحات ارضی پیامدهای مختلف سیاسی،اجتماعی و اقتصادی در روستاها و شهرهای ایران برجای گذاشت و حتی عده ای از صاحب نظران این پیامدها را از دلایل اصلی براندازی سلطنت پهلوی می دانند.از جمله مطالعاتی که می تواند در بررسی اثرات مختلف اصلاحات ارضی مورد توجه و مطالعه قرار گیرد جامعه شناسی ادبیات با تأکید بر رمان های اجتماعی شاخصی است که در دوره ی زمانی 1340تا پایان دهه ی 1350شمسی نگارش و چاپ شده اند.جامعه شناسی ادبیات شاخه ای از علم جامعه شناسی است که ساخت و کارکرد اجتماعی ادبیات و رابطه میان جامعه و ادبیات و ساختارها و قوانین حاکم بر آنها را بررسی می کند.هدف از این پژوهش تبیین و تشریح و تحلیل پیامدهای اصلاحات ارضی بر کشاورزان و بازتاب آن در رمان های اجتماعی دهه های 40 و 50 شمسی است.روش تحقیق:این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است.روش تحقیق اسنادی-کتابخانه ای است.گردآوری اطلاعات در این پژوهش با استفاده از فیش برداری اسناد و نشریات تخصصی و تحلیل رمان های سیاسی و اجتماعی این دوره با محوریت زندگی کشاورزان است.یافته ها و دستاوردها:نتایج پژوهش نشان می دهد که در این دوره نویسندگان در قالب رمان و شخصیت های آن به انتقاد از وضع موجود کشاورزان پرداخته و اصلاحات ارضی را عاملی در بدتر شدن شرایط کار و زندگی در روستاها می دانند.
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95728.html
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95728_ad9b1c257e5d2a6418d79b847731654e.pdf
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران
2008-7357
2588-6916
11
2
2018
09
23
ایدۀ سلطنت مشروطه راهبرد نهایی نواندیشان برای تبدیل سلطنت مستقلۀ قاجاریه به دولت مدرن
145
170
FA
محمد
محمودهاشمی
دکترای تاریخ دانشگاه شهید بهشتی
alimhashemi31@yahoo.com
چکیدهبا ورود ایران به شرایط جدید تاریخی در دوره ی سلطنت قاجاریه که ناشی از مواجهه ایرانیان با تمدن مدرن بود، درک صاحبان اندیشه و نظر از وضعیت ضعف و قدرت حاکمیت سیاسی به تدریج تغییر کرد و آنها الگوهای متفاوتی را برای خروج سلطنت مستقله ی قاجاری از وضعیت ضعف و ناکارآمدی مطرح کردند. اما در نهایت این ایده ی « سلطنت مشروطه » بود که به پروژه ی سیاسی نهایی نواندیشان سیاسی ایران برای تبدیل سلطنت مستقله به دولت مدرن را تبدیل شد. این پژوهش در پی یافتن علل این رویداد است و با استفاده از روش تحقیق تاریخی و به کار بردن تبیین علّی و عقلانی تلاش شده است که به این پرسش پاسخ داده شود. نتایج این پژوهش نشان می دهد که شکست طرح ایجاد سلطنت مطلقه ی منتظم؛ به علت تفاوت سطح نظر و عمل در مجریان حکومتی دوره ی ناصری و مظفری و مخالفتهای مؤثر عناصر سنت گرای حکومت و جامعه با اصلاحات از بالایی که مطابق با الگوی تمدن مدرن باشد؛ و روند ضعف روز افزون سلطنت مستقله ی قاجاری در دوره ی مظفری سبب شد تا نواندیشانی که بر لزوم وجود قانون برای اداره ی مملکت در دوره ی مدرن تأکید می کردند، به الگوی دولت مدرن برآمده از اراده ی ملت روی آورند و الگوی سلطنت مشروطه را در سطح عمومی به عنوان راهبرد نهایی برای تأسیس دولت مدرن مطرح کنند.
سلسله قاجاریه,سلطنت مستقله,قانون,دولت مدرن,سلطنت مطلقه ی منتظم,سلطنت مشروطه
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95738.html
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95738_792da21e81a59e840fe188f14ee6096a.pdf
انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران
2008-7357
2588-6916
11
2
2018
09
23
از دموکراسی به تئوکراسی: علل و فرایند چرخش گفتمان سیاسی از دموکراسیخواهی به حکومت دینی
171
198
FA
علیرضا
ملائی توانی
0009-0004-1144-0543
پوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
mollaiynet@yahoo.com
چکیدهسیر تحول دولت در جهان جدید نشان داده است که حکومتهای سنتی و خودکامه و حتی حاکمیتهای دینگرای پیشامدرن پس از اصلاحات و جنبشهای اجتماعی به سوی نظم دموکراتیک پیش رفتهاند، اما در ایران این حرکت واژگونه بوده است. چنان که چند دهه پس از انقلاب مشروطه و تلاش در راهِ استقرار نهادهای دموکراتیک، سرانجام در پی انقلاب 1357، حکومتی دینی در ایران شکل گرفت. اندیشیدن درباره این چرخش گفتمانی و تغییر در مسیر فضای فکری و سیاسی ایران، پرسشی مهم و بحثانگیز است که باید دربارۀ جنبههای گوناگون آن به صورتی ژرف اندیشید. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که عوامل و مسائل گوناگونی از جمله تغییر بافت و زمینۀ اجتماعی ایران در دهههای 1340 و 1350 خورشیدی؛ بروز چالشهای هویتی در میان اقشار گوناگون جامعۀ ایران؛ نقش و عملکرد زنان در گرایش به آموزههای دینی؛ تحقیر دموکراسی و مشروطهخواهی در ادبیات سیاسی مبارزان انقلابی؛ گسست در روابط بازیگران سیاسی؛ شکست سیاسی، فکری و تشکیلاتی نیروهای دموکراسیخواه در رهبری و سازماندهی مبارزه؛ و سرانجام توانائی اسلام سیاسی هم در طرح نظریۀ حکومت و هم در نمادسازی و نبرد نمادها موجب تغییر مسیر مبارزات از دموکراسی به تئوکراسی شد.
واژگان کلیدی: اسلام سیاسی,دموکراسیخواهی,جبهۀ ملی,شریعتی,زنان,هویت
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95755.html
https://irhj.sbu.ac.ir/article_95755_5d884a011225c45f60f0df65871b64f2.pdf