TY - JOUR ID - 94343 TI - بررسی جایگاه سیاسی ساتراپ‌های هخامنشی در دورۀ داریوش بزرگ با تکیه بر کتیبه‌ها JO - مجله علمی و پژوهشی تاریخ ایران JA - IRHJ LA - fa SN - 2008-7357 AU - ایمان‌پور, محمد تقی AD - استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد Y1 - 2009 PY - 2009 VL - 2 IS - 2 SP - 23 EP - 58 KW - پیروزی کورش بزرگ بر آستیاگ KW - آخرین پادشاه ماد KW - در سال 559 پیش از میلاد KW - مرزهای این حکومت از شرق تا رود سند KW - از غرب تا دریای مدیترانه و رود نیل در مصر DO - N2 - پیروزی کورش بزرگ بر آستیاگ، آخرین پادشاه ماد، در سال 559 پیش از میلاد، آغازگر شکل‌گیری پادشاهی هخامنشی بود. پس از فتح مصر توسط کمبوجیه و تصرف برخی از سرزمین‌های شرقی از جمله هند در زمان داریوش بزرگ، مرزهای این حکومت از شرق تا رود سند، از غرب تا دریای مدیترانه و رود نیل در مصر، از شمال تا دریاچۀ خوارزم (آرال) و از جنوب تا حاشیه‌های جنوبی دریای پارس امتداد یافت. داریوش برای ادارۀ بهتر این قلمرو گسترده، آن را به ساتراپی‌های (خشتره‌پاون‌ها) گوناگونی تقسیم کرد. هر چند که پس از فتح سرزمین‌های هند، لیبی و حبشه توسط داریوش (حدود سال‌های 518 و 517 پ.م) تا پایان شاهنشاهی هخامنشی تغییرات عمده‌ای در مرزهای جغرافیایی و تعداد ملل تحت قلمرو هخامنشیان ایجاد نشد، اما تعداد این ساتراپ‌ها و جایگاه سیاسی آنها آن گونه که در فهرست کتیبه‌های این دوره منعکس شده‌است، دچار تغییرات مکرر و دگرگونی شدند. تعداد ساتراپ‌ها و فهرست ملل و اقوام تحت قلمرو پارسیان از دیرباز مورد توجه و مطالعۀ اندیشمندان تاریخ ایران باستان بوده و پژوهش‌های زیادی در این زمینه انجام شده‌است، اما موقعیت و جایگاه سیاسی و علل برخی از تغییرات و جابه‌جایی‌ها در ترتیب و تعداد این ساتراپ‌ها، مورد توجه جدی قرار نگرفته‌است. این مقاله بر پایۀ روش تحقیق تاریخی ضمن استناد به کتیبه‌های دورۀ هخامنشیان، از آن میان کتیبه‌های داریوش و مقایسۀ آنها با هم و با دیگر منابع و از آن میان منابع یونانی، به بررسی جایگاه سیاسی ساتراپ‌های هخامنشی در دورۀ این پادشاه به عنوان مسألۀ تحقیق می‌پردازد. معرفی کتیبه‌های دورۀ هخامنشی که در آنها نام‌های سرزمین‌های تحت قلمرو این پادشاهی بیان شده‌است و استناد به آنها، بررسی تعداد و جایگاه ساتراپ‌ها در هریک از کتیبه‌های مورد بررسی و علل برخی از تحولات در تغییر جایگاه سیاسی ساتراپ‌ها مواردی است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است. UR - https://irhj.sbu.ac.ir/article_94343.html L1 - https://irhj.sbu.ac.ir/article_94343_dcecc8405d20b7247b41309fc7009eda.pdf ER -