نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 استادیار، بنیاد ایران‌شناسی، تهران، ایران
چکیده
روحانیون طبقه‌ای بانفوذ در دورة قاجاریه به شمار می‌آمدند که در حیات اجتماعی و سیاسی ایران در آن زمان نقش تعیین‌کننده‌ای داشتند. اسناد برجای مانده از این دوره نشان می‌دهد که روحانیون از طریق وقف، در امور عامالمنفعه، مذهبی و خیریه در بین دیگر گروه‌های اجتماعی، نقش فعالی داشته‌اند. وقف بهعنوان یکی از سرمایههای اقتصادی در دورة قاجار، باعث افزایش نفوذ و اعتبار روحانیون در میان طبقات مختلف و ایفای نقش اجتماعی فعال از سوی آنها گردید. با این وجود، اسناد موقوفات مربوط به این گروه در دورة قاجار، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی مندرجات وقفنامههای روحانیون به کسب اطلاعات از انواع، مصارف، ویژگیهای موقوفات این گروه اجتماعی و نیز دست‌یابی به اطلاعاتی ناب در خصوص مشاغل، بازارها، کاروانسراها، خانهها، تکایا و مساجد و محلات شهر بارفروش در دورة قاجار، کمک خواهد کرد. این پژوهش، بر آن است با روش تحلیل محتوا و از طریق مطالعه مندرجات و محتوای اسناد وقفنامههای روحانیون واقف شهر بارفروش ، مسائلی همچون مصارف موقوفات روحانیون، میزان و تنوع موقوفات و کارکرد آنها را از طریق استخراج آمار و اطلاعات از درون اسناد، بررسی و تبیین نماید. یافتههای تحقیق نشانمیدهد در میان اموال وقفشده روحانیون، زمین، خانه دکان و باغ بیشترین فراوانی را داشتند و در مورد مصارف موقوفات روحانیون بارفروش، تعزیهداری و عزاداری امامحسین (ع) در رتبة اول، امور خیریه و عامالمنفعه و اولاد در مرتبه بعدی قرار دارند. همچنین ایجاد موقوفات توسط روحانیون بارفروش در عصر ناصرالدینشاه و سالهای بعد از آن به دلیل ثبت، مدیریت و حفظ موقوفات در قالب نظام دیوان‌سالاری جدید و افزایش سطح درآمدی جامعه نسبت به دوران آغازین حکومت قاجاریه، رونق بیشتری داشت.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Analysis of the content of the endowment documents of the clerics of Barforosh during the Qajar period (1210-1344 AH)
نویسندگان [English]
- Farshid Noroozi 1
- Hamidreza Aryanfar 2
1 Doctorate in Iranian Islamic History of Payam Noor University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Iranian Studies Foundation, Tehran, Iran
چکیده [English]
Clergymen were a powerful class in Qajar Iran, playing a decisive role in the country's social and political life. Documents from this period show that clergymen were active in public, religious, and charitable affairs, playing a leading role among other social groups. Waqf, as one of the economic capitals in the Qajar period, led to the increase of clergymen's influence and credibility among different classes, and their active social role. However, the documents of waqfs related to this group in the Qajar period have been less studied.
This research examines the role of clergymen in Qajar Iran through the study of waqf deeds in the city of Barfoorsh. The findings of the research show that clergymen were active in public, religious, and charitable affairs in Qajar Iran, playing a leading role among other social groups. Waqf, as one of the economic capitals in the Qajar period, led to the increase of clergymen's influence and credibility among different classes. The most common types of waqfs donated by clergymen were land, house, shop, and garden. The most common uses of clergymen's waqfs in Barfoorsh were tazieh and mourning of Imam Hussein (AS), followed by charitable and public affairs and children.In addition to the findings mentioned above, the research also found that the establishment of waqfs by Barfoorsh clergymen increased significantly in the era of Naser al-Din Shah Qajar and the years after that. This was due to the registration, management, and preservation of waqfs in the framework of the new bureaucratic system and the increase in the income level of society compared to the early Qajar period.
کلیدواژه‌ها [English]
- Clergymen
- Waqf Deeds
- Qajar Period
- Endowment Documents
- Barfoorsh (Babol)
)