شاه گُزینی در دورۀ ساسانیان؛ فرآیند شاه گُزینی در نامۀ تنسر به گُشنسپ

نوع مقاله : مروری

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید چمران

چکیده

با وجود پژوهش های گُسترده ای که دربارۀ تاریخ و فرهنگ ساسانیان انجام گرفته است، تا کنون تنها به گونه ای شتاب زده به شیوۀ شاه گُزینی در دستگاه پادشاهی ساسانیان اشاره شده و هنوز این موضوع تا اندازۀ زیادی ناشناخته و ابهام آلود مانده‌است. گزارش های تاریخی نشان می دهد که در دورۀ نیرومندی دستگاه پادشاهی ساسانی، پادشاهان پیش از مرگ خود شاهزاده ای را به عنوان ولیعهد تعیین می کرده اند، و در دورۀ ناتوانی آن خاندان، بزرگان و اشراف و هموندان خاندان های نژادۀ شاهنشاهی در گردهمآیی خود، به خواست خویش هموندی از تُخمۀ ساسانی را به تخت شهریاری می نشانده-اند. در نامۀ تنسر به گُشنسپ، شاه گُزینی ساسانی به شیوه ای دیگرگونه و ناهمخوان با گزارش‌های تاریخی دیگر بازتاب یافته‌است، و موبدان موبد، دبیران مهشت و سپاهبد سپهبذان، شاه گُزینان همیشگی دورۀ ساسانی خوانده شده اند. در این مقاله، کوشش خواهد شد که به جای «ساختگی» خواندن شیوۀ شاه گُزینی بازتاب یافته در نامۀ تنسر به گُشنسپ، پاسخی پذیرفتنی تر به این ناهمخوانی و ناسازگاری گزارش نامۀ تنسر با دیگر نوشته های تاریخی داده شود. واژگان کلیدی: ساسانیان، شاه‌گُزینی، نامۀ تنسر، خسرو انوشیروان.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Electing of the King in the Sassanid Period: A Study on the Process of King Electing in Letter of Tansar to Ghōšnasb

چکیده [English]

Despite the increasing number of studies dealing with the history and culture of Sassanid Iran, there are but a few mentions of the process during which a Sassanid king was elected, so the question of succession under this dynasty has been overlooked. In historical accounts of those periods when the power of the central government of the Sassanid dynasty was at its height, the kings chose to elect their successors when they were still alive, while during the periods of decline, kings used to be elected through the intervention of the nobles, royal families, and a notable body of electors who gave member of the king’s family the right of accession. However in Letter of Tansar to Ghōšnasb, the questoin of the succession of Sassanid kings is reported differently from the records in other historical accounts. In Letter of Tansar, mowbedān mowbed (the high priest), dabīrbed (chief secretary), and spāhbed (general), have been called the electors of Sassanid kings. This study aims at finding an acceptable answer to the contradiction between the report of the Letter of Tanssar and other historical accounts, rather than calling this process of succession reflected in Letter of Tanssar as "faked."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sassanians
  • Royal election
  • Letter of Tansar to Ghōšnasb
  • Khosrow I