Content Analysis of Endowment Documents of the Clergy in the City of Bar Forosh during the Qajar Period (1210-1344 AH)

Document Type : Research Paper

Authors

1 PhD in the history of Islamic Iran, Payam Noor University, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor, Iranian Studies Foundation, Tehran, Iran.

Abstract

Clergymen were an influential class during the Qajar period, and played a decisive role in the Iranian social and political life at that time. The surviving documents from this period show that clerics played an active role in public benefit, and religious and charitable affairs among other social groups through endowments (Waqf). Endowments, as one of the economic capitals during the Qajar period, increased the influence and prestige of clerics among different classes and played an active social role among them. Nevertheless, the endowment documents related to this group in the Qajar period have been less investigated. Examining the contents of clerics’ endowments will help in obtaining information about the types, uses, and characteristics of the endowments of this social group, as well as acquiring first-handed information about jobs, markets, caravanserais, houses, takyehs and mosquesin the neighborhoods of Barforosh city during the Qajar era.
 

Introduction:

In Iran during the Islamic era, the endowment, as the most obvious example of benevolence, cooperation, and lasting righteous action, was and is the source of many scientific, cultural, social, and economic services. This long-lasting tradition was popular in Iran during the Qajar period and earlier periods, and the political and military events and developments of this period could not stop people’s attention from this benevolent cause. During the Qajar era, clerics were one of the important and influential groups in the society of the Qajar era, who paid a lot of attention to the issue of endowment and dedicated a large part of their property to religious and charitable causes. In this article, the endowments of the clerics of the city of Barforosh (Babol) in Mazandaran province, during the rule of the Qajars, are examined. From this point of view, in this article, the clerics of Barforosh City have been examined as waqifs and not as trustees. Also, the endowments of letters have been selected, whose endowment was within the city of Barfarosh.

Materials and Methods:

This research aims to analyze the content of waqfnamahs (endowment documents) of the clergy in the city of Bar Forosh during the Qajar period (1210-1344 AH). The study will use a content analysis approach to examine the following aspects of the waqfnamahs. To analyze and explain the expenditures of endowments made by the clergy. To determine the extent and diversity of these endowments and their functions. To extract statistics and information from the documents to achieve the aforementioned objectives. The research will use a quantitative and qualitative approach to analyze a sample of endowment documents (waqfnamahs) from the city of Bar Forosh. The waqfnamahs will be collected from the archives of the city of Bar Forosh and other relevant libraries and institutions. The data will be analyzed using statistical methods and content analysis.

Results and discussion:

During the Qajar period (1785-1925), the country experienced significant political, social, and economic changes. One group that played a key role in these transformations was the clergy. The clergy were a powerful and influential class in Qajar society. They held significant religious authority and played a vital role in the education and moral guidance of the population. In addition, they were often involved in politics and government. One of the ways that the clergy exercised their influence was through the use of endowments (waqf). Endowments are charitable donations that are made in perpetuity. They can be used to support a variety of purposes, such as religious education, healthcare, and public works. Endowment documents (waqfnamahs) are a valuable source of information about the social, economic, and religious history of the Qajar period. They provide insights into the role of the clergy in society, the types of institutions that they supported, and the impact of their endowments on the community. The study of endowment documents from the city of Bar Forosh can shed light on the types of endowments that were established by the clergy, the purposes of these endowments, and the beneficiaries of these endowments. Endowments had a significant impact on Qajar society. They helped to provide essential services, such as education and healthcare, to the population. They also played a role in promoting economic development. In addition, endowments helped to strengthen the social and political power of the clergy. By providing for the needs of the community, the clergy were able to build trust and goodwill among the population. This, in turn, gave them greater influence in political and social affairs. The study of endowment documents from the city of Bar Forosh can provide valuable insights into the role of the clergy in Qajar society. This research can help us to better understand the social, economic, and religious history of this important period in Iranian history. This study will contribute to the understanding of the role of the clergy in the social, economic, and religious life of Iran during the Qajar period. It will also provide valuable information for policymakers and scholars interested in the history of waqf in Iran.

Conclusion:

The findings of the research show that among the endowed property of clerics, land, house, shop, and garden were the most abundant, and regarding the endowments of clerics, bar vendors, recitation and mourning of Imam Hossein (P.B.U.H.) are in the first rank, charity, and charitable works, and children are in the next rank. Also, the creation of endowments by clerical merchants in the era of Naser al-Din Shah and the years after that was more prosperous due to the registration, management, and preservation of endowments in the form of the new bureaucratic system and the increase in the income level of the society compared to the early days of the Qajar rule.

Keywords

Main Subjects

Full Text

مقدمه

وقف با انگیزة نیکوکاری دارای سابقه­ای طولانی در تاریخ بشر است. توجه انسان به این موضوع ریشه در میل او به ماندگاری و جاودانگی دارد؛ انسان با صرف بخشی از دارایی‌اش در امور عام‌المنفعه، نامش را جاودانه می‌سازد. در فرهنگ ایرانی روحیة احسان و نیکوکاری و نوع­دوستی غالباً در قالب سنت حسنة وقف و امور خیریه و عام‌المنفعه نمود یافته و همواره پاداش و اجر فراوان اخروی و شهرت و نام نیک واقف را به ‌همراه داشته است. در ایران دوران اسلامی، وقف، به ‌عنوان بارزترین مصداق احسان، تعاون و عمل صالح ماندگار، منشأ خدمات علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بوده و همواره مورد اقبال بوده است. این سنت دیرپا در ایران دورة قاجار رواج داشت و رویدادها و تحولات سیاسی و نظامی این دوره نتوانست توجه مردم را از این امر خیرخواهانه باز دارد. در این دوره، روحانیون که از گروه‌های مهم و ذی‌نفوذ در جامعه بودند، به موضوع وقف توجه زیادی داشتند و بخش زیادی از اموال خود را وقف امور مذهبی و عام‌المنفعه می­کردند. در این مقاله موقوفات روحانیون شهر بارفروش (بابل)[1] ایالت مازندران در زمان حکمرانی قاجارها بررسی می‌شود. از این منظر، روحانیون شهر بارفروش به ­عنوان واقف و نه به ­عنوان متولی در نظر گرفته شده‌اند. همچنین وقف­نامه‌هایی انتخاب شده‌اند که موقوفة آنها در محدودة شهر بارفروش بوده است. در این پژوهش با بررسی اموال وقف‌شده و مصارف آن، با محوریت اسناد موقوفات ادارة اوقاف و امور خیریۀ بابل، سعی می‌شود تحلیلی در این زمینه به دست آید. در واقع با بررسی اسناد موقوفاتی که روحانیون دورة قاجار در بارفروش ثبت کرده­اند، هم به آگاهی بیشتری در مورد مصارف و کارکردها و ویژگی‌های موقوفات این طبقۀ اجتماعی دست پیدا می­کنیم و هم به اطلاعاتی ناب درخصوص مشاغل، بازارها، کاروانسراها، خانه‌ها، تکایا، مساجد و محلات شهر بارفروش در این دورة تاریخی می­رسیم. چنین موضوعی تاکنون مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است و این مقاله از این جهت پژوهش جدیدی محسوب ‌می‌شود.

  1. روحانیون در دورة قاجار

روحانیون که در دوران اسلامی همواره از گروه‌های تأثیرگذار جامعه بودند، در عصر قاجار و بعد از آن به واسطۀ حضور در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی در مقایسه با سایر گروه‌های اجتماعی از شأن و حقوق اجتماعی قابل ملاحظه‌ای بهره‌مند شدند. آنها در این دوره، با بهره بردن از مشروعیت محدود دولت و افزایش نفوذ خود در جامعة شیعه به‌ عنوان نایبان موقت امام، موقعیت اجتماعی تعیین­کننده‌ای به ‌دست آوردند، به‌ گونه‌ای که این موقعیت سبب شد بیشتر به مردم نزدیک شوند و از نهاد سیاسی کناره بگیرند (کمالی، 1381، 68). حکومت قاجار برای اجرای وظایف مختلف عمومی به همکاری علما نیاز داشت و در شهرهای بزرگ، امام‌جمعه، شیخ‌الاسلام، قاضی و پیش‌نماز مساجد بزرگ را منصوب می‌کرد و به آنان مواجب می‌پرداخت، با وجود این، موقعیت علما هرگز همانند موقعیت یک کارگزار حکومت نبود و روحانیان نزد مردم از چنان مقامی برخوردار بودند که شاهان قاجار ناگزیر در احترام گذاشتن به آنها با مردم همصدا می‌شدند. آنها تنها گروهی بودند که در غیاب وسیله‌ای مؤثر برای بیان افکار عمومی، به ‌عنوان یک عامل بازدارنده در برابر حکومت عمل می‌کردند. روحانیان گاهی می­توانستند مانع برخی از اقدامات شوند و نقش مصلح را ایفا نمایند و در حد امکان پناهگاه مردم در برابر ظلم و بی‌عدالتی باشند. همچنین علما تماس دائمی با مردم داشتند و میان آنها همبستگی وجود داشت، حال آنکه مقامات حکومتی اغلب به ‌هنگام جمع­آوری مالیات و سربازگیری با مردم در تماس بودند (لمبتون، 1375، 362-363). به ‌طور کلی، قدرت اجتماعی علما و روحانیون در عصر قاجاریه افزایش یافت و به تبع آن بر امتیازات اقتصادی، حقوقی و سیاسی آنها افزوده شد. در این دوره، رواج و رعایت قانون شرع، واگذاری مناصب قضایی و آموزشی به روحانیون و تصدی موقوفات، مدارس دینی، محاکم شرعی و برخی امور دیوانی و دفتری بر قدرت روحانیت افزود (الگار، 1359، 35؛ بشیریه، 1377، 242).

  1. ادارة اوقاف در دورة قاجار

نظام اوقاف را در دورة قاجار (1210-1344ق) می‌توان از حیث چگونگی اداره، به سه مقطع زمانی تقسیم کرد: در مقطع زمانی اول که از آغاز حکومت قاجار در سال 1210ق تا 1271ق را در بر می‌گیرد، ثبت و ادارۀ موقوفات و تولیت آنها بیشتر تحت ‌نظر و نفوذ روحانیون و مجتهدان بود. اگر ملک وقفی در محل زندگی یک مجتهد یا روحانی برجسته بود، معمولاً برای ادارة آن به نظر او توجه می‌شد. علاوه بر این‌، روحانیون و مجتهدان برجسته با مهر کردن ذیل اسناد موقوفه، صحت و اصالت آنها را تأیید می‌کردند (ملکم، بی‌تا، 166؛ الگار، 1369، 21). مقطع دوم، فاصلۀ سال‌های 1271ق تا پیش از تصویب قانون اوقاف و معارف کشور (1328ق) را در بر می‌گیرد. در این دوره که مقارن با حکومت ناصرالدین ‌شاه و تلاش‌ها برای تغییر و تحول در ساختار اداری کشور بود، سعی شد مدیریت کلی امور موقوفات به وزارتخانه‌ای واگذار شود که عناوینی چون «وزارت معارف و اوقاف»، «وزارت وظایف و اوقاف»، «وزارت فواید عامه»، «وزارت معارف، اوقاف و پست» به آن داده ­شد (مستوفی، 1384، 88-89؛ خورموجی، 1363، 243). همسو با این تصمیم­گیری، برخی امور موقوفات در اختیار متصدیان این وزارتخانه‌ها قرار گرفت که به تدوین برخی ضوابط و صدور فرمان‌هایی برای ساماندهی موضوعات مرتبط با اوقاف می‌پرداختند (آدمیت، 1385، 176). با وجود این، از نقش نظارتی روحانیون بر موقوفات کاسته نشد، زیرا براساس همان ضوابطی که وزارتخانه‌های متولی امر موقوفات صادر کرده بودند، صورت‌حساب‌های دخل ‌و خرج موقوفات می‌بایست پس از تأیید مجتهدین برای وزارت وظایف و اوقاف ارسال می­شد (لمبتون، 1388، 94). مقطع سوم، به سال‌های پس از برقراری حکومت مشروطیت (1324ق) برمی‌گردد که مجلس شورای ملی با تصویب قانون «وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه» در سال 1328ق، قانونمند کردن ادارة وقف و استفاده از عواید موقوفات برای توسعة معارف کشور را مد نظر قرار داد (ریاحی سامانی، 1378، 34).

  1. موقوفات روحانیون بارفروش در دورة قاجاریه

در دورة‌ قاجار، برخی‌ از روحانیون شهر بارفروش، همانند دیگر گروه‌های اجتماعی، همه‌ یا بخشی‌ از اموال‌ و املاک خـود را وقـف‌ کردنـد. فهم نیات‌ روحانیون و مصارف این وقف­ها نیازمند بررسی‌ متن‌ اسناد وقف­نامه‌ها‌سـت‌. بنابراین، در ادامه، ابتدا جدولی‌ از موقوفات‌ روحانیون شهر بارفروش ارائه‌ می‌شود و سپس‌ با استفاده‌ از اطلاعات‌ این‌ جدول‌، هر یک‌ از این موضوعات‌ به‌ صورت مبسوط بررسی‌ می‌گردد.

 

جدول شمارۀ 1. موقوفات روحانیون شهر بارفروش در دورۀ قاجار[2]

واقف

نوع موقوفه (رقبه)

نیت (مصرف)

سال وقف (هجری قمری)

شمارة سند اوقافی

آقابابا شیخ الاسلام

وقفی قریۀ خشک­رود و نیم باب دکان ارسی­دوزی و در راستۀ بازار ارسی­دوزی واقعه در بارفروش و حمام اجابن و قریۀ شنکریج از موقوفۀ مرحوم آقابابای شیخ­الاسلام

تعزیه­داری خامس آل عبا

1270

26/ ب

آقا شیخ ابوالحسن بارفروش

تمامت شش دانگ یک باب سراخانۀ سفال­پوش ملکی مختص متصرفی خود را که واقع در محلۀ اجابن من محلات بارفروش و محدود حدود اربعۀ ذیل است: شرقیاً خانۀ حاجی بابا سقط­فروش که سابق خانۀ حاجی محمدعلی بود، غربیاً خانۀ مرحوم ملا محمدحسن عطار، جنوبیاً کوچۀ خاص، شمالیاً خانۀ کربلایی تقی ابوکاظم مع کلما یتعلق بها از مر و مدخل و جدار و استجار و لسایر ملحقات و مضافات از ارض و اعیان بلا استثناء شیء و جزء

بر جهت عزاداری خامس اصحاب کساء و برگزیدۀ حضرت یکتا سرور سینۀ فاطمۀ زهرا جناب سیدالشهدا حضرت ابی عبدالله (ع) و سایر ائمۀ هدی صلوات الله علیهم و اصحاب و انصار ایشان

1329

31/ الف

ملا جانی

وقف مؤید و حبس مخلد نمود یک باب سفال­پوش واقع در بازار که محدود است حدود اربعۀ ذیل: شرقیاً غریباً خیابان بازار، جنوبیاً دکان موقوفۀ حاجی میرزا خلیل، شمالیاً دکان موقوفۀ حاجی ابراهیم اصفهانی

از برای سرکار عظمت­مدار شمس خافقین جناب ابی عبدالله الحسین (ع) و صیغۀ وقف على نهج شرع نبوی (ص) سمت جریان پذیرفت.

1268

12/ ج

ملا خداداد

یک قطعه زمین که تخمیناً دو چل نیم می­شود که واقع و کانن است در آزاد گله، محدود است به حدود اربعۀ مفصله شرقیاً زمین مشهدى على­اکبر، غرباً زمین ورثۀ کربلایی جعفر، جنوبیاً زمین واقف، شمالیاً زمین ورثۀ حاجی محسنا

وقف صحیح شرعی نمود بر جهت تعزیه­داری خامس آل عبا (ع) که منافع آن ملک در خانۀ واقف صرف تعزیه­داری شود.

1318

9/ خ

مشهدی آخوند بابا

وقف مؤید و حبس مخلد نمود همگی و تمامت پنج قطعات اراضی خشکه­زاری خود را که متصرفی و ابتیاعی خودش است که برخی واقع در قریۀ درزی­کلا و برخی در ود که هر یک از قطعات محدود به حدود اربعۀ مفصله در ورقه و هامش ورقه می­باشند.

هر ساله منافع اراضی مزبوره را به نحوی که معمول و متعارف فیما بین شیعۀ اثنی عشریه است، از قبیل صرف اطعام و شرب چای و شربت و صرف روشنایی و سایر وجوهات، به نحوی که متولی صلاح بداند، در صورت امکان در حسینیۀ قریۀ مزبوره در ایام عشرۀ عاشورا و الا در غیر آن تکیه از هر زمان و هر مکان که ممکن است، صرف در تعزیه­داری حضرت والا مرتبت ابا عبدالله الحسین ارواحنا فداه و سایر ائمه و شهدای بدر و صحرای کربلای به نحوی که معمول و متعارف در جهت تعزیه­داری است نماید.

1296

58/ الف

شیخ المشایخ آقا شیخ محمدعلی

تمامی دو دانگ از کل شش دانگ درزی­کلا و طرقجی­کلا از مزارع آبی و خشکه زاری و توت و تلموار و خانقاه و حمام و آبدنگ و ممر و مدخل و کل ما یتعلق بها را که من قراء بلوک لاله­آباد می­باشد و از غایت وضوح و اشتهار قریتین مذکورتین که مستغنی از تحدید است و همگی و تمامی چهار باب دکان متصله  به همدیگر را که واقعات در راستۀ باز را بلدۀ بارفروش در جنب غربی بازار دروازۀ عالیجاه خانلرخان حدود دکاکین شرقیاً راستۀ بازار غربباً خانۀ عالیجاه خانلرخان جنوبیاً دکان واقف شمالیاً دکان آقایوسف ولد واقف مزبور

در ایام تعزیه که دهۀ عاشورا باشد، در تکیۀ مرحوم والد واقف که واقع است در جنب غربی راستۀ بازار بلدۀ بارفروش و صرفۀ تعزیه را از قبیل آش و اطعام و سوخت و شربت و غیره و اجرت روضه­خوان و سایر وجوهاتی که لازمۀ تعزیه­داری است شود، بعد از ایام دهۀ عاشورا چهار مجلس با پنج مجلس مردانه با تزئین آراسته نماید به قدر کفایت تنخواه تا بیست و هشت صفر المظفر همان حال متولی مختار است به هر جا که صلاح و حرفه است تعزیه­داری نماید و چهار عشر دیگر را هر ساله در دهۀ عاشورا متولى الى اسمه مصارف تعزیۀ جناب سیدالشهدا علیه الاف التحیه و الثنا در تکایای مفصلۀ واقعه در بارفروش و روضه­خوانی بی­بی رقیه واقع در جنب غربی تکیۀ مرحوم شیخ میرزاقا و مقبرۀ مرحوم ابونصیر على البویه تقسیم و توزیع نموده تفاوتی فرمودند تکیۀ سبزه میدان، تکیۀ شاه زنگی، تکیۀ بیسرت، تکیۀ شمشیرگر محله، تکیۀ ملاجعفر، تکیۀ زرگر محله، تکیۀ شهدا، تکیۀ رودگر محله، تکیۀ گله محله، تکیۀ باقر ناظر، تکیۀ سرحمام، تکیۀ مرادبیک، تکیۀ بباغ کلا، تکیۀ سید جلال، تکیۀ میرزا هادی، تکیۀ درویش خیل، تکیۀ حصیرفروشان، تکیۀ اوجاین، تکیۀ چهارشنبه پیش، تکیۀ نقیب کلا، تکیۀ آستانه، تکیۀ قصاب­کلا، که مباشرین تعزیۀ تکایا به اطلاع و صواب­دید متولی موقوفه صرف تعزیه­داری نماید.

1254

8/ ش

شیخ عبدالجلیل

تمامیت یک سهم از دو سهم حصه و مهم ملکی متصرفی خود را از چهارده سهم از سه دانگ مشاع از شش دانگ قریۀ معروف به تاج­الدوله من قرای بلوک جلال ازرک و نصف حصۀ ملکی خود از مزرعۀ بیجاکلا دشت که از غایت وضوح منفعل از تحدید است، به جمیع متعلقات به قربۀ مزبوره از مزارع رطبه و یابسه و خانقاه و مراتع و سایر ما یتعلق بها بالنسبه به یک سهم به ضمیمۀ نصف از دو ملکی خود را که واقع در شاه عابدین­کلای من توابع امیرکالا که قطعۀ پنج چارک و قطعۀ شش چل ضربی می­باشند مع جمع متعلقات به آنها از عمر و مدخل و اشجار و غیرها بالنسبه به نصف اراضی مسطوره

بر جهت عزاداری خامس آل عبا و برگزیدۀ حضرت متعال عالم اسرار صمدیه و واقف رموز احدیت گل گلبن وفا و قتیل فرقۀ دعا امام التقلین حضرت ابی عبدالله الحسین (ع) و سایر ائمۀ هدی و رسول خدا (ص) و فاطمۀ زهرا صلوات الله علیهم و اصحاب و انصار ایشان ارواحنا لهم الفداه که همه ساله این یک سهم بعد از وضع یک عتبر حق التولیه و بعد از وضع مخارج لازمه هر قدر بماند در ایام عاشورا و بعد از عاشورا تا آخر ماه صفر هر قدر کفایت نماید به نحو متعارف زمان در نصف سراخانه که مفروز از شش به جهت مقبرۀ خود معین نموده و بقیۀ این سه دانگ مفروز وقف بر محل اقامۀ عزاداری واقع در محلۀ پیاکلا من محلات بلدۀ بارفروش است صرف عزاداری جناب سیدالشهدا و سایر ائمۀ هدی نمایند و هرگاه به جهت متولی ممکن شود، بعد از مخارج عاشورا، مجالس سالیانه مستمری هفته و در هر شبی که متولی صلاح بداند به صرف قند و جای اقامۀ عزا نماید و الا در صورت عدم امکان بعد از عاشورا إلى آخر ماه صفر صرف عزاداری نماید.

1323

187/ ع

شیخ عبدالجلیل

از دو سهم حصه و مهمی خود را از چهارده سهم از سه دانگ مشاع از شش دانگ قریۀ تاج­الدوله و نصف دیگر از سهم ملکی خود از مزرعۀ پیجاکلا دشت را مع جمیع متعلقات به قریه بلا استثنا جزئی از مزارع و مراتع و خانقاه و غیرها، از دائر و باثر از جنگل و آباد، بالنسبه به یک سهم و نصف دیگر از دو قطعه از خشکه زاری واقع در شاه عابدین­کلا را که محدود فرق است به انضمام سه دانگ مفروز از شش دانگ یک باب سراخانه واقع در محلۀ پیجاکلا را که سمت غرب سراخانه است.

وقف صحیح شرعی و حبس ملی نمود بر دو دختر خود، ضرارت ماب، طهارت انتساب، خدیجه خاتون و آمنه خاتون و بر اولادان این دو دختر که در هر طبقه منافع آنها را اولاد ایشان سهم هر یک را که نصف از یک سهم است للذکر مثل خط الانثیین ببرند هرگاه اعقاب یکی از این دو دختر منقطع شود وقف است بر اعقاب آن دختر دیگر که اعقاب او باقی است.

 

187/ ع 

شیخ علی تاجر رشتی الاصل

شش دانگ خانۀ ملکی متصرفی مختصی مسکونی مرا که واقع است در قرب جوار امامزاده عبد المعصوم واقع در محلۀ با فر ناظر من محلات شهر بارفروش

وقف کند بر تعزیه­داری حضرت ابا عبدالله الحسین ارواحنا فداه و ائمۀ هدى سلام الله علیهم و سایر شهدا

1342

10/ ش

شیخ علی جان بارفروش

شش دانگ یک باب سراخانۀ ملکی

تعزیۀ خامس آل عبا حضرت سیدالشهدا ارواحنا فداه

1332

108/ ع

آقا شیخ محمد حسن (شیخ کبیر)

همگی و تمامی اعیان و املاک از موروثی و ابتیاعی که واقع­اند بعضی از آنها در بلدۀ طیبۀ بارفروش و برخی در بابل­کنار اما در بابل­کنار پس دو خمس از سه دانگ قریۀ کلاریکلا و مرتع عطر و لیر که واقع است در پشت گارانکلا بابل­کنار بلدۀ بارفروش پس باغ ابومحله من محلات آن و دو خانۀ واقعه در طوقدارین از درونی و بیرونی شرقی و غربی که متصل­اند و هر یک از باغ و دو باب خانه محدودند به حدود مفصلۀ ذیل: شرقیاً خانۀ مشهدی یوسف، جنوبیاً کوچۀ عام، غربیاً برخی کوچۀ عام، شمالیاً خانۀ ورثۀ مرحوم ملا احمدعلى علاقه­مند، شرقیاً باغ و کوچۀ عام، غربیاً باغ احمد ملا علی­اکبر، جنوبیاً کوچۀ عام شاهکل، شمالیاً کوچۀ خاص باغ

از برای اینکه در ثلث از منافع املاک موقوفه صرف اطعام و سایر لوازمات مجلس تعزیۀ انبیا و اوصیا و شهدا و صلحا رضوان الله علیهم که غالب اهل مجلس از علما و طلاب و فقرا بوده نمایند و تفت دیگر در فطار و سحور مبارک ماه رمضان و سایر حوائج بر فقرا و مضطرین جمعاً و یا منفرداً هر نحوی که صلاح در نظر متولی است صرف و خرج نمایند.

1308

4/ ش

شیخ عبدالحسین

یک باب خانه معروف به حسینیه که حد شرقی آن خانۀ اندرونی مسکونۀ حقیر و وقف بر اولاد است و حد غربی آن خانۀ شیخ محمد عطار است از برای این خانه در راه است یکی از محلۀ میانکت و دیگری از محلۀ مرادبیک یک باب خانه در محلۀ مرادبیک سمت جنوب آن خانۀ ملاحسینعلی روضه­خوان و سمت شمال آن خانۀ کربلایی غلامعلی پسر مرحوم ملا محمود است. یک باب خانۀ دیگر واقع در محلۀ سید جلال به سمت شمال خانه مسکونۀ آخوند ملا علی­اکبر و به سمت غرب و جنوب ورثۀ مرحوم کربلایی تقی بنا و سمت شرق خانۀ وقفی تکیۀ سید جلال است. یک باب دیگر خانه واقع در محلۀ سید جلال سمت غرب رودخانه­ها رود است و سمت جنوب و شمال آن به کوچه خانه و خاص است شش دانگ هر یک از چهار باب با کافۀ توابع و لواحق آن وقف مجموع چهار بات به منزلۀ یک باب می­باشند.

در ماه محرم یا صفر صرف عزاداری کند و مجلس عزای آقای مظلوم مرا برپا کند و متولی در تعیین زمان مختار است در شب باشد یا روز، صبح باشد یا غیر، کما اینکه در کیفیت صرف و خرج مختار است اکلاً اشرباً و اجره رضیاً در هر زمان هر قسمی که اهل آن عصر و زمان اقامۀ مجلس عزا می­کنند.

1302

28/ ع

شیخ عبدالحسین

تمام شش دانگ خانۀ بزرگ مسکونۀ حقیر با کافۀ توابع و لواحق آن از جدیدالبنا و عتیق

وقف بر جمیع اولاد من است که منافع آن هر ساله بعد از تعمیرات لازمه باید بین ایشان للذکر مثل حظ الانثیین تقسیم شود.

1310

28/ ع

شیخ عبدالحسین

شش دانگ یک باب خانه که سمت جنوب حسینیه واقع است و سمت شرق آن کوچۀ خاص و سمت غرب آن باغچۀ خانۀ ورثۀ مرحوم آقاسید نصرالله است و حد جنوب آن خانۀ دیگر است با جمیع توابع و لواحق آن وقف است.

صدیقۀ کبری فاطمۀ زهرا صلوات الله و سلامه علیها و على ابنها و امها که هر ساله منافع آن بعد از وضع دو عشر حق التولیه و مخارج تعمیرات لازمه، آنچه باقی بماند در حسینیه در ماه جمادی­الثانی در چهار یوم آن اقامۀ عزای معصومۀ مظلومۀ شهیده شود یوم شروع سیم و یوم ختم ششم ماه باشد در کیفیت صرف و خرج اکلاً و شریاً و ضیاء و اجره مختار است لکن مجلس زنانه باشد و روضه­خوان هم زن باشند نه مرد که از عنوان و مصداق عزای آن مظلوم خارج شود و مهما امکن احتیاط کنند که در مجلس تعطیل واقع نشود و تولیت این خانه بعد از حقیر با نور دین من و پارۀ تن من و دختر من فاطمه سلطان است و بعد از او یک نفر از اناث اولاد است طبقۀ بعد طبقه با تقدم اناث اناث بر اناث از ذکور و اگر اناث از اولاد او منقرض شوند واقع شد. 

1314

28/ ع

شیخ عبدالحسین

سه دانگ از شش دانگ از یک باب خانۀ مسکونه خیر الزوار کربلایی یوسف از وقف می­باشد.

بر جهت عزاداری حضرت حسین صلوات الله علیه

1318

28/ ع

شیخ عبدالحسین

تمام کتب ملکی حقیر

اهل علم و علما و فقها و مجتهدین که قابل انتفاع باشند و مادامی که اولاد من قابل انتفاع و محتاج­اند به غیر ماذون نیستند.

1318

28/ ع

شیخ عبدالحسین

شش دانگ یک باب خانۀ ملکی متصرفی خودم را که واقع است در کوچۀ معروف به ملا محله از توابع محلۀ مرادبیک من محال بارفروش که حد جنوب آن برخی خانۀ ورثۀ مرحوم ملاک علی شهمیرزاد و برخی خانۀ مشهدی محمد دلال است و حد شرق آن کوچۀ خاص و حد شمال آن خانۀ موقوفۀ فاطمۀ من است که در جنوب حسینیه واقع است.

وقف نمودم از برای کتب موقوفۀ خودم به این نحو که هر ساله متولی از مجموع منافع آن سال دو عشر حق التولیه بردارد پس از مابقی به تعمیرات لازمۀ آن خانه بپردازد که خانه خراب و ویران نشود. پس از مابقی کتب مرا تعمیر و صحافی کند اگر تعمیر داشته باشد و اگر چیزی باقی نماند کتاب بخرند و بر کتب موقوفۀ من بیفزایند و هر کتابی که از برای اهل علم و ایمان انفع باشد آن را مقدم ندارند.

1318

28/ ع

کربلایی ملا علی

همگی و تمامت چهار چل زمین خشکه­زاری ملکی مختصی خود را که واقع است در محلۀ آزاد بن با کافۀ توابع و لواحق آن من الاشجار و غیرها و به انضمام دو باب دکان که واقع است در جنب خانه واقف باشد با کافۀ ملحقات شرعیه و منضمات مالیه و مضافات عرفیه که موقوفین مسطورین از غایت وضوح و نهایت ظهور غنی از تحدید و مستعلی از توصیف­اند.

بر جهت تعزیۀ گلگون­کفن صحرای کربلا و خونین بدن بیداء نینوا حضرت خامس آل عباء علیه آلاف التحیه و الثنا و سایر شهدا

1321

72/ ع

کربلایی شیخ یوسف عطار

یک باب سراخانۀ ملکی متصرفی ابتیاعی خود را که واقع است در عطار محله فی محلات بلدۀ طیبۀ بارفروش و مشتمل است بر یک اطاق، یک ایوان و یک فوقانی و یک مطبخ و محدود است به حدود اربعۀ مفصلۀ ذیل با جمیع توابع و لواحق و مضافات و منضمات آن از عرصه و اعیان، شرقیاً خانۀ مسکونۀ خود واقف موفق، غرباً کوچۀ خاص، جنوباً ایضاً کوچۀ خاص، شمالیاً خانۀ جناب سلاله الاطیاب آقا سید جعفر و الاشجار و میاه و ابار و غیره ها ذکر ام لم یذکر... فی الجدار

بر جهت تعزیه­داری حضرت سیدالشهدا ابی عبدالله الحسین و سایر معصومین سلام الله علیهم اجمعین و انصار و اتباع ایشان حق شهداء بدر و حنین رضوان الله علیهم اجمعین به روش معمول بین فرقۀ ناحیۀ اثنا عشریه

1322

8/ ی

کربلایی ملا علی دواتگر

همگی و تمامت شش دانگ یک باب سراخانه سفال­پوش ملکی مختص متصرفی خود را که واقع در محلۀ آستانه فی محلات بلدۀ بارفروش و محدود است مع جمیع ما یتعلق بها من الممر و المدخل و الدبار و الاشجار و الحیطان و السجدران

بر جهت عزاداری خامس آل عبا و برگزیدۀ حضرت ذوالجلال گلگون­قبای عرصۀ نینوا و یکه­تاز میدان شمس المشرقین و امام الخافقین جناب شهادت­مآب حضرت ابا عبدالله الحسین و سایر ائمۀ هدى صلوات الله علیهم و اصحاب و انصار ایشان سلام الله علیهم و ارواحنا لهم الفداه

1309

66/ ع

مشهدی ملا آقا بن حبیب

همگی و تمامی یک باب سرای خانۀ مسکونۀ سفال­پوش خودش را که عبارت از یک ایوان و یک اطاق و یک مطبخ بوده باشد مع کلما یتعلق بها من الممر و المدخل و الاشجار و غیرها

در تعزیۀ خامس آل عبا جناب سید الشهداء روح العالمین فداه و سایر الائمه سلام الله علیهم اجمعین در ایام عاشورا و غیر عاشورا صرف شود.

1321

149/ م

مشهدی ملا آقا

مساحت سه قفیز زمین اشجار واقعۀ موقوفه از فوت واقعه و کاننه در او را که به کد یمن و عرق جبین غرس نمود.

در تعزیۀ جناب خامس آل عبا روحنا و روح العالمین فداه صرف شود، اطعام و اجرت روضه­خوان و سایر ضروریات الاهم فالاهم

1284

101/ م

ملا ابوطالب بندپی الاصل

بیست و چهار من ملک انجیل سی و چهار من از بیست و چهار من ملک بهارسرا یازده من ملک اشرکت با کافۀ ملحقات و توابع آنها تمامت زمین واقعه در درزی­کتی من محال بارفروش که مشهور است به سیاه­کلا که تخمیناً سی جل است.

در تعزیۀ خامس آل عبا گلگون­کفن صحرای کربلا علیه الاف التحیت و الثنا و سایر اصحاب و الاتباع آن بزرگوار و ائمۀ اطهار و انبیای کبار به طوری که میان شیعیان معمول است نماید از اطعام و روضه­خوانی و قند و چای و شربت به اقتضای زمان با امکان در محرم الی تا آخر صفر

1315

140/ الف

ملا اسدالله

مساحت پانزده چل و نیم زمین خشکه­زاری زمین شن  چل دیوکلا و یک جل در پهلوی ... زمین حاجی میرزا آقا مرحوم و ... یک جل ایضاً دو جل زمین واقع است در پهلوی درزی­کلا ایضاً سه چل واقع است در شاموزی

هر ساله و همه ساله صرف در تکایای پازوار و غیره نماید از قبیل پول روضه­خوان و نفط بشود یا سوخت شود و هر تکیه چهار هزار تکیۀ چوپان­کلا تکیۀ سرحمام تکیۀ کاسگر محله چهار هزار تکیۀ آقا محله چهار هزار تکیۀ درزی­کلا چهار هزار تکیۀ دیوکلا یک تومان تکیۀ میان دسته یک تومان هرگاه بعدها منافع موقوفات زیاد شود متولی در خانۀ خود خرج نماید.

1327

160/ الف

ملا اسماعیل

مساحت یک جریب و دو قفیز زمین مزروعی خود را که واقع است در آغوزجی دشت خانقاه خیرالله مشهدیان از ملک طلق خود را که محدود است به حدود اربعۀ واقع در قریۀ مزبوره و مقرر داشت که هر ساله مالیۀ زمین (شرقیاً جوی بزرگ مشهور به ولو کله غریباً سامان یازده قفیز قاسم علی، جنوبباً سامان على فلى مشهدبان، شمالیاً سامان رضا علی و مشهدی ملا)

هر ساله صرف در تکیۀ جناب آقا عبدالله الحسین (ع) بشود.

1269

57/ الف

ملا آقاجان تاجر

۱. دو دانگ کاروانسرا ۲. یک دانگ از سه دانگ از شش دانگ قریۀ قطب­کلا ۳. یک دانگ از شش دانگ قریۀ سلیمان­کلا ۴. یک دانگ از شش دانگ موسی کلاشهیر به حلوایی­کلا ۵. عزیزک سه ربع ۶. قریۀ جاری سه ربع از یک دانگ از شش دانگ ۷. قیصریه کهنه دو سهم از دوازده سهم از سه دانگ از شش دانگ از دو باب ۸. قریۀ سرامه و متان ۵. از نیم ۶۸۳ نخود از ۴۰ سیر از یک دانگ از شش دانگ ۹. یک باب سراخانه واقعه در محلۀ مرادبیگ ۱۰. قریۀ جاری سه ربع از یک دانگ از شش دانگ ۱۱. قریۀ ولیک و بندارکلا از هر کدام نیم دانگ از شش دانگ از مزرعۀ آبی و خشکه از توت و تلوار و غیره هرچه را ملکیت سزد.

 اقامۀ عزاداری سرور شهیدان از اول عاشورا تا روز
سیزدهم ماه محرم الحرام ۲. از شب چهاردهم تا شب اربعین شام داده شود.

1310

26/ الف

ملا آقا جان رضیاکلایی

مساحت دوازده چل زمین خشکه­زاری

اقامۀ عزاداری

1326

244/ الف

ملا بابای پل سری

همگی و تمامی شش دانگ از یک باب سراخانۀ سفال­پوشی ابتیاعی متصرفی مال خود را که واقع است در منتهی الیه کوچه واقعه در قرب تکیۀ محلۀ سبزه­میدان من محلات بلدۀ طیبۀ بارفروش؛ حد شرقیاً خانۀ ورثۀ مشهدی جعفر بقال، غریباً خانۀ ابتیاعی مشهدی تقی، جنوبیاً خانۀ آقاسید آقا، شمالیاً باغ چهل

جهت تعزیه­داری حضرت خاتم المرسلین و امیرالمؤمنین و سایر ائمه

1319

43/ الف

ملا باقر استرآبادی

یک قطعه باغ بزرگ ملکی خود را مع جمیع ابنیه، اشجار مثمره، غیرمثمره و جدران که واقع است در استرآبادی محلۀ بارفروش و متعلقات آن را که محدود است به حدود اربعۀ شرقیاً دو باب خانۀ واقف که حسینیه است، غربیاً خانۀ محمد شفیع، شمالیاً ایضاً باغ آقا محمد شفیع مذکور، جنوبیاً باغچۀ حاجی ابوطالب به انضمام یک قطعه توت باغ ملکی خود را که واقع است در قریۀ درزی­کلا که محدود است به حدود اربعۀ ذیل: شرقیاً کلاردره، غربیاً خانۀ مشهدی آقاجان، جنوبیاً باغ مشهدی میرزا، شمالیاً کوچۀ عام. دو باب خانۀ حسینیه را هم وقف شرعی نمود.

به جهت صرف تعزیه­داری جناب سیدالشهدا علیه التحیه و الثنا

1254

7/ ب

ملا حسن جان

باغ مشجره

مصرف تکیۀ گلشن ناین مفرد (اطعام)

1336

34/ ح

ملا خانم

دو فقیر و نیم از یک جریب مشاعی و
مشترک از ملا حسین و مشهدی مهدی و مشهدی داداش

منافع آن را در سقا تالار تکیۀ ترگمال در دهۀ محرم الحرام از قبیل اطعمه و اشربه و هر نوعی که مخارج لازمه دارد نماید.

1340

33/ م

ملا خلیل روضه­خوان

تمامی یک باب سراخانۀ کالپوشی ابتیاعی که به بیع شرطی منتقل به او گردید از زین­العابدین حاجی حجابی، مشتمل است بر یک ایوان یک اتاق یک دستگاه با جمیع متعلقاتش از ممر و مدخل و اشجار و طویله و ما یحیط به الجدران

منافع را صرف تعزیۀ جناب خامس آل عبا روحی فدا جناب سیدالشهدا (ع) در عاشورا در مسجد پیش خانۀ واقف برپا نمایند.

1296

21/ خ

ملا خورشید روضه­خوان

تمامت شش دانگ یک باب سراخانۀ سفال­پوش ملکی مسکونۀ خود را مع جمیع متعلقات آن من الممر و المدخل و الآبار و الاشجار و غیرها که واقع است در محلۀ میان­کتی من محلات بلدۀ بارفروش و محدود حدود اربعه: شرقیاً خانۀ آخوند ملا آقا محمد ورثۀ کربلایی محمدباقر، غربیاً خانۀ استاد رضاقلی قنداق­ساز، جنوبیاً استاد زین­العابدین نجار، شمالیاً خانۀ ورثۀ کربلایی محمدباقر

بر جهت عزاداری جناب شهادت­مآب خامس آل عبا شمس المشرقین امام الخافقین و سید الکونین

1292

7/ خ

ملا دوست محمد

همگی و تمامی یک قطعه زمین بیاض غله­زاری

بر سرکار حضرت خامس آل عبا و گوشوارۀ عرش جلال ریحان باغ مصطفوى

1274

7/ د

ملا ذبیح­الله

همگی و تمامی ثلث و اعیانی خانۀ مسکونۀ ملکی

اموات مسلمین اثنی عشریه و تعزیه­داری ائمۀ راشدین و اصحاب و انصار ایشان سیما خامس آل عبا حضرت ابی عبدالله و اصحاب و انصار آن جناب حتى انبیا و اولیا سلام الله علیهم اجمعین که تا مدت پنج سال متولى آتى الذکر منافع آن را بعد از تعمیرات لازمه صرف در لوازم صلوه و صوم از برای اموات اثنی عشریه نماید و بعد از انقضای مدت مذکوره در محرم و صفر در تکیۀ محلۀ گلشن بارفروش صرف در لوازم تعزیۀ حضرت ابا عبدالله علیه ­السلام و سایر ائمه و اصحاب نماید.

1331

3/ ذ

ملا ربابه تعزیه­خوان

همگی و تمامت شش دانگ یک باب سراخانۀ سفال­پوش ابتیاعی از وجه منذورۀ خود را مع کلما یتعلق بها من الممر و المدخل و الحیطان و الجدران و سایر ملحقات مضافات که واقع در محلۀ طوقدار بن من محلات بارفروش مازندران و محدود به حدود اربعۀ مفصلۀ ذیل سطر است بلا استثناء شیء و جزئی از آن شرقیاً خانۀ مرحوم مشهدی تقی صراف، غربیاً شارع عام، جنوبیاً قبرستان قرب معصوم­زاده، شمالیاً خانۀ آقا عبدالرزاق

بر جهت عزاداری خامس آل عبا و یکه­تاز عرصۀ نینوا جناب شهادت مآب حضرت ابی عبدالله الحسین (ع) و سایر ائمۀ هدی صلوات الله علیهم و اصحاب و انصار ایشان سلام الله علیهم

1319

7/ ر

ملا رقیه

وقف صحیح شرعی و حبس مخلد دائمی نمود همگی و تمامی اعیان و اشجار خانۀ مسطوره را که واقع است در سر حمام میرزا هادی و محدود است به حدود اربعۀ ذیل حد شرقی متصل به خانۀ وقفی آقا سید عبدالله متولی و حد غربی متصل به خانۀ مرحوم مشهدی ابوالقاسم و حد جنوبی متصل به خانۀ ملکی حاجی حسن و حد شمالی متصل به خانۀ جناب حاجی حسین جان

در شب بیست و یکم شهر رمضان یک مجمعه سحری به هر نحو که متولی صلاح بداند در مسجد مرحوم حاجی رجبعلى عندالامکان و اگر ممکن نشد در آن مسجد هر جایی که متولی صلاح بداند بدهند و در شب نیمه شعبان که شب برات است، یک تومان نان و پنیر و یا خرما بدهند به فقرا و همسایگان و در دهم ذی­الحجه که یوم قربانی می­باشد دو تومان بدهند یک گوسفند بخرند قربانی نمایند به فقرا و  همسایگان بدهند و در شب هفتم محرم الحرام و روز هفتم آن و شب عاشورا مجلس روضه فراهم کنند.

1337

1/ ر

ملا زهرا

مساحت از یک جریب ابتیاعی از شوهر خود عالی­جناب عبدالقهار که واقع است در بالاسر زمین باقرسرا که  مشهور است به (؟) غربیاً پهلوی غرق کربلایی جمعلی مشاع است از یک جریب

برای امام اول امیرالمؤمنین

1335

5/ ز

ملا شعبانعلی

همگی و تمامی شش دانگ مرتع علفچر خود به انضمام توت و تلوار که مشهور معروف است به برجفت و واقع و کانن است در میان درگاه من قرای بلوک بابل­کنار مع ما یتعلق بها را و محدود است به حدود اربعۀ ذیل که درۀ بزرگ شمالیاً سامان گل تپه باحیه

در دهۀ عاشورا از بابت اطعام و سوخت و مشعل و شمع و چراغ و مرثیه­خوانی و سایر مراتب صرف تعزیه­داری جناب خامس آل عبا حضرت سیدالشهدا جناب ابی عبدالله الحسین علیه
آلاف التحیه و الثنا و سایر شهدای دشت کربلا هر جا که متولی شرعی صلاح و صرف وقف می­داند نماید.

1276

19/ ش

ملا عباسعلی (استاد شفیع)

یک دست بنای اندرونی و یک دست بنای بیرونی که واقع کائن است در محلۀ مزبور و همچنین اسباب و آلاتی که در آن می­باشد از قبیل خشت پخته و کل ما یتعلق بها را که از کثرت وضوح مستغنی از تحدید و توصیف است.

بر تعزیه­داری خامس آل عبا گلگون­قبای صحرای کربلا و سایر ائمۀ هدی صلوات الله علیهم اجمعین

1301

12/ ش

ملا صادق

وقف موبد صحیح شرعی نموده همگی و تمامی دو جریب زمین مفروزی از مشاعی شود که در دو کشان است یکی مشهور به بازردپی و دیگری شهیر بود به رومیان، هر کشانی یک جریب

وقف بر امامزاده ام سلام

1266

15/ ص

آخوند عبدالرحیم

همگی و تمامی باغ خود و یک باب سراخانۀ سفال­پوشی مسکونۀ خود را با جمیع توابع و لواحق آن من الممر و المدخل و الحیطان و غیرها و محدود به حدود اربعۀ ذیل حدود خانه شرقیاً کوچۀ خاص، غربیاً خانۀ جناب مستطاب عمده العلما افاشیخ، جنوبیاً خانۀ ورثۀ مرحوم خلد آشیان آخوند ملاعلی، شمالیاً خانۀ کوچک واقف حدود باغ، شرقیاً خانۀ ورثۀ مشهدی موسی و خانۀ آقاشیخ محمدعلی و خانۀ کربلایی قهار و زمین مرحوم جناب سید نصرالله، غربیاً خانۀ شیخ حیدرعلی خلف مرحوم کربلایی آقاجان، جنوبیاً زمین وقفی همشیرۀ واقف، شمالیاً
کوچۀ خاص و خانۀ موروثی توفیق شعار عباس و زمین وقفی مرحوم کربلایی جعفر قصاب

اولاد ذکور ـ عزاداری امام حسین

1321

164/ ع

حاج ملا عبدالله تاجر

همگی و تمامی شش دانگ کل دکاکین واقعه در راستۀ بازار بارفروش و دو دانگ کاروانسرا و قریۀ کمانگرکلا از قرار تفصیلی ذیل محدود به حدود اربعه و دکان واقعه در راستۀ بازار محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً به دکان موقوفۀ حاجی حسین بزاز، شمالاً دکان ورثۀ حاجی نصرالله، شرقاً کاروانسرای مرحوم محمدمهدی، غرباً راستۀ بازار دکان واقعه راستۀ بازار کفشدوزان، محدود به حدود اربعۀ ذیل است به جنوباً دکان موقوفۀ مسجد جامع، شمالاً دکان مرحوم حاج حسینعلی شیرافکن، شرقاً راستۀ بازار، جنوباً شارع عام دکان واقعه راستۀ بازار بزازان ــ محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان موقوفۀ مرحوم، شرقاً راستۀ بازار، غرباً شارع عام دکان واقعه راستۀ بازار آهنگران ــ محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان موقوفۀ مدرسۀ قادریه، شمالاً دکان ورثۀ حاجى حمید و موقوفۀ حاجى رمضانعلى، شرقاً غرباً راستۀ بازار دکان واقع راستۀ بازار کفشدوزان محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان موقوفۀ کشکبه، شمالاً دکان مرک حاج محمدحسن و شیخ­الاسلام، شرقاً سرای مرحوم حاجی آقا محمد، غرباً راستۀ بازار از شش دانگ یک باب دکان عطاری در محلۀ چهارسوق مسکونی حاجی مهدی عطار محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان ورثۀ حاج مهدی عطار، شمالاً دکان موقوفۀ مدرسۀ صدر، شرقاً راستۀ بازار، غرباً دکان موقوفۀ مدرسۀ گلشن دکان سماری واقعه در بازار صرافان محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان حاجی آقابزرگ عطار، شمالاً دکان محمد اسماعیل جعفری کاظم­بیک، شرقاً خانۀ موقوفۀ مرحوم ملا آقاجان شهمیرزادی، غرباً راستۀ بازار دکان واقع در راستۀ بازار آهنگران مسکونۀ مهدی عباس آهنگر محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان موقوفۀ مدرسۀ صدر، شمالاً دکان موقوفۀ مدرسۀ صدر، شرقاً خانۀ موقوفۀ مرحوم حاجی علی محمد ملک، غرباً راستۀ بازار دکان کفشدوزی واقعه در راستۀ بازار کفشدوزان محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً سرای حاجی آقا محمد عبدالله، شمالاً راستۀ بازار، شرقاً دکان وقفى، غرباً دکان ورثۀ مرحوم حاجی نصرالله دکان بزازی واقعه راستۀ بازار بزازان ابتیاعی از ورثۀ مرحوم محمد نصرالله­چی محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان موقوفۀ مرحوم حاجى، شمالاً دکان موقوفه، شرقاً سراى جدید اضاف، غرباً راستۀ بازار دو باب دکان متصل یکدیگر واقعه در بازار جنب شهدا مقابل سرای شاه محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً حاجى جواد نورى، شمالاً دکان محمد ابراهیم، شرقاً راستۀ بازار دامنه سرای شاه، غرباً خانۀ مهدی غلامعلی خباز ربع از شش دانگ دکان بزازی واقعه در بازار بزازان مسکونۀ مرحوم حاجی محمدعلی بزاز از محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان وقفى حاجی محمدیوسف، شمالاً دکان وقفى مدرسۀ روحی، شرقاً شارع عام، غرباً راستۀ بازار یک باب دکان راستۀ بازار آهنگران محدود به حدود اربعۀ ذیل است: جنوباً دکان حاجی محمد، شمالاً دکان مرحوم حاجی علیجان، شرقاً راستۀ بازار، غرباً مسجد گلشن دو دانگ از شش دانگ سرای جدیدالبنا مشهور به سرای حضرت
یک دانگ و نیم وقف. هرگاه خدای نخواسته اولاد واقف دو دانگ از سه دانگ از شش دانگ قریۀ کمانگرکلا از خشکه و آبی و دو دانگ از سه دانگ مزرعۀ سبز لاغر زمین، یک باب خانۀ سفال­پوش مشتمل بر یک ایوان دو راهرو و دو اطاق مشهور به حسینیه محدود به حدود اربعۀ ذیل: جنوباً خانۀ واقف ورثۀ مرحوم ملا باقر شمالاً شارع عام، شرقاً خانۀ محمد ولی واقف، غرباً کوچۀ خاص
منافع یازده باب دکان مذکورۀ فوق و یک دانگ و نیم برای حضرت و دو دانگ از سه دانگ از شش دانگ قریۀ کمانگرکلا و دو دانگ از سه دانگ مزرعۀ سبز زمین از خشکه و آبی
مس­آلات، تفصیل مسین­آلات در فراز ذیل است: دیگ نه من پز دسته‌دار به‌ انضمام سرپوش در دیگ پز نه من پز دسته‌دار و زنجیردار به‌ انضمام سرپوش... پز دسته و زنجیردار به ‌انضمام سرپوش دو در برنج­شوری بزرگ دردار، لگن برنج­شوری بزرگ، دیگ چهار من زوله­دار با سرپوش گلاب‌گیر اعلا مجموعه ساخت مازندران و ساخت کاشان، دیگ شش من پز دسته‌دار با سرپوش، آفتابه‌لگن ساخت کاشان، سماور بزرگ دو عدد، دیگ شکرپزی دو تکه صرف تعزیه شود. آبکش، قدح بزرگ، سرقلیان نقرۀ کوچک، چلچراغ دوازده شاخه، آتش منقل مفرغ ۶ عدد، قالی سرانداز کناره­کش ۳ تخته، سنج چراغ آهنی ۶ عدد، طابه مسی بزرگ یک عدد.
تعیین دو چل که واقف معزی له ساخته است. در شارع عام قریۀ مازوکله بن قرای بارفروش که یکی از آن دو چل مشهور به شاه پل می­باشد و پل کوچک دیگر در پهلوی او می­باشد و چاه حوض که در امور واجب التعظیم و التکریم سلطان محمدطاهر واقع است که چاه حوض را واقف ساخته
شش دانگ حمام که واقع است در کبلک محله اوجابن من محلات شهر بارفروش مشهور به حمام آقا حسین می­باشد وقف نموده است.
همچنین دو باب نصف دکان کلاه­دوزی واقع در راستۀ بازار کلاه­دوزها
دو باب نصف دکان واقع در حصیرفروشان
دکان مسکونۀ عباس قلی سراج، دکان کله­پزی، دکان مسگری سر در حمام، دکان مسگری و همچنین دو باب دکان جدید البنا واقع در محلۀ حصیرفروشان
یک فقرۀ دیگر یک باب دکان جدیدالبنا واقع در محلۀ حصیرفروشان
فقرۀ دیگر یک باب دکان واقع در بازار بزازان که آن را دروازه سرای جدیدالبنا مشهور به سرای حضرت می­باشد.
یک دانگ و نیم بالا از سه دانگ از کل شش دانگ قریۀ رستم بالفکلا با خانه­سرا به انضمام یک دستگاه آسیاب آبی که واقع است در بالاخانه سر.

عزاداری حضرت خامس آل عبا، نان و گوشت به فقرا و مساکین و بیوه زنان و یتیم داران و سالمندان و پرداخت مبلغ یک تومان بابت سوخت تکایای بارفروش در ایام محرم و تلاوت در ماه مبارک رمضان و تلاوت بر سر قبر در نجف یا کربلا

1290

29/ ع

ملا علی­اصغر

همگی و تمامی قطعه زمین مزروعی آبی واقع در محلۀ مذکوره را که محدود به حدود اربعه­اند.

از برای سرکار امامزاده واجب التعظیم امامزاده قاسم که هر ساله منافع آن را صرف مرقد و سوخت و فرش آن بزرگوار نموده باشند.

1253

122/ ع

ملا علی­اکبر رودبستی

خانۀ مسکونۀ ابتیاعی خود را که واقع است در بلدۀ بارفروش و محدود به حدود ذیل با جمیع توابع و لواحق آن را شرقاً خانقاه ورثه کربلایی میر معصوم و کوچۀ خاص و خانۀ مشهدی محمدجان دلاک، غرباً باغ آقا محمدیوسف تاجر اجانبی، جنوباً خانه و باغچۀ استاد رضا دلاک، شمالاً خانۀ ورثۀ مرحوم ملا عباس تعزیه­خوان

بر جهت عزاداری سبط رسول الثقلین و شمس المشرقین حضرت ابا عبدالله الحسین ارواحنا فداه و سایر ائمۀ هدی و شهدا ارواحنا فداه حضرت رسول الله و فاطمه (ع)

1311

42/ ع

ملا علی­اکبر

تمامی شش دانگی یک باب سراخانۀ مسکونی سفال­پوشی خود را که من باب الارث تعلق یافت به او و مشتمل است بر یک اطاق و یک ایوان مع جمیع توابع و لواحق آن من الممر و المدخل و الاشجار و الاثمار و محدود است به حدود اربع ذیل: شرقیاً باغچۀ واقف، غرباً کوچۀ عام، جنوبیاً خانۀ ورثۀ ملا ورثۀ مرحوم مشهدی اسماعیل مع انضمام یک باغچه که عبارت از یک چل می­باشد که در جنب شرقی آن خانه واقع است و محدود است به حدود اربع ذیل: شرقیاً زمین وقفى حاجى تقی مرحوم، غربیاً خانۀ واقف و بعضی خانه، جنوبیاً زمین مشهدی رمضان، شمالیاً زمین شراکتی واقف و مرحوم مشهدی اسماعیل

بر جهت تعزیۀ خامس آل عبا علیه و على اولاده آلاف التحیه و الثنا که منافع این خانه و زمین که مذکور شد هر ساله مبلغ هشت تومان وجه رایج مظفرالدین شاهی در ایام عاشورا و غیر عاشورا در همان خانه صرف تعزیۀ خامس آل عبا نمایند.

1322

27/ ع

ملا علی

همگی و تمامت چهار چل زمین خشکه­زاری ملکی مختصی خود را که واقع است در محلۀ آزادبن با کافۀ توابع و  لواحق آن من الاشجار و غیرها و به انضمام دو باب دکان که واقع است در جنب خانۀ واقف خانۀ او می­باشد با کافۀ ملحقات شرعیه و منضمات مالیه و مصافات عرفیه که موقوفین مسطورین از غایت وضوح و نهایت ظهور غنی از تحدید و مستغنی از توصیف­اند.

بر جهت تعزیۀ گلگون­کفن صحرای کربلا و خونین بدن نینوا حضرت خامس آل عبا علیــه آلاف التحیه و الثنا و سایر شهدا ارواحنا لهم الفدا

1321

72/ ع

ملا علیرضا بهنمیری

زمین، خانه، باغ گردو و توت

بر جهت تعزیۀ ابی عبدالله الحسین روحنا له الفدا که در ایام محرم و غیره هر زمانی که  متولى آتى الذکر صلاح بدانند در مصارف تعزیه­داری صرف نمایند.

1285

56/ الف

ملا علیرضا

تمامت یک قطعه زمین خود را که تخمیناً سه چل ضربی می­شود: شرقیاً زمین ورثۀ مرحوم ملا ابراهیم، غربیاً زمین ورثۀ میرزا مهدی اوجابنی، جنوبیاً کوچۀ خاص و خانۀ اسماعیل، شمالیاً شارع عام

بر جهت تعزیه­داری
جناب سیدالشهدا روحنا و روح العالمین له الفدا

1305

94/ ع

ملا فاطمه و ملا ذلیخا

همگی و تمامی یک باب خانه سرای مع متعلقات و ملحقات او از هر چیزی که محاط حصار خانه است که واقع است در شهریان محلۀ بارفروش و محدود است به حدود اربعۀ زیر: شرقیاً خانۀ ملاعبدالحمید، غربیاً عبور عامه، جنوبیاً باغ مشهور بر وارده شمالیاً

فی سبیل الله و مطلق خیرات و مبرات از قبیل مخارج طلبه و قیمة کتب علمیه و خرجی زوار شاهد مشرفه و مصارف عروسی و عزا در جهت تعزیۀ چهارده معصوم علیهم السلام خصوصاً گلگون­قبای صحرای کربلا خامس آل عبا جناب سیدالشهدا و سایر شهدا معه فی أرض نینوا و اصحاب و انصار بزرگوار آن و خواهران و دختران و زوجات آن حضرت
از قهوه و قلیان و چایی و روضه­خوانی و غیر ذلک

1316

35/ ف

ملا گوهر

همگی و تمامت یک باب از شش دانگ سراخانۀ ملکی موروثی متصرفی سفال­پوش که واقع است در محلۀ دباغ خانه پیش و محدود به حدود اربعۀ ذیل است: شرقیاً خانۀ محمدحسین، غربباً خانۀ وقفى، جنوبیاً خانۀ حاج رحیم، شمالیاً خانۀ ملا نرگس با جمیع مضافات بلا استثنا جزء منها و افرار شی عنها من الممر و المدخل و الجداران و الحیطان

بر جهت تعزیه­داری حضرت خامس آل عبا علیه آلاف التحیه و الثنا که هر ساله متولیه آتی الذکر بعد از تعمیرات لازمه فاضل آن را از  قبیل قند و چای و اطعام و اجرت روضه­خوان و سایر چیزها به هر قدری که لازم شود و کفاف کند در دو ماه محرم و صفر در همان خانه یا در آستانه ابوالحسنین علیهم السلام مصروف داشته تعزیه­داری نمایند.

1330

3/ گ

ملا مجید

همگی و تمامی مساحت و مقدار هشت قفیز زمین آبی شلتوک­زاری که آباد کرده جناب آخوند مذکور بافغان مرحوم می­باشد که واقع و کانن است در غربی لیلم دشت زیر سنگ رودپشت محدود به حدود اربعۀ ذیل است: شرقیاً نهر قدیم سنگ رود، غربیاً خندق ذوالفقار مرحوم، جنوبیاً سامان سنگ رود پشت، شمالیاً خرابه

در دهه محرم الحرام در سر تکیه جدی از برای گلگون­کفن صحرای کربلا خامس آل عبا جناب حضرت سیدالشهدا علیه آلاف التحیه و الثنا اشربه و لوازم تکیه به صلاحدید پیرمردمان و ملای طائفۀ کفشدار خرج شود.

1343

80/ الف

ملا محمدجان

وقف مؤید شرعی از شش دانگ یک باب سراخانۀ سفال­پوش جدید البنای خود را با جمیع آن فی الممر و المدخل و الآبار و الاشجار و الحیطان و الجدران که واقع در محلۀ خشت سر فی محلات بارفروش و محدود به حدود است بر جهت عزاداری؛ شرقیاً شارع عام، غربیاً خانۀ عالی­جناب ملا آقا رضای بابل­کناری، جنوبیاً مال غربی، شمالیاً حیاط خانۀ مشترکی واقف و ولدان او حسن جان و ام الکلثوم

جناب خامس آل عبا و گوشوارۀ عرش خدا و گلگون قبای صحرای نینوا ابا عبدالله الحسین که هر ساله بعد از وضع تعمیرات لازمه آنچه از منافع آن بماند خواه در ایام عاشورا و خواه در ایام غیر عاشورا خواه در همان خانه خواه در هر مجلسی از مساجد و حسینیه که متولی صلاح بداند از وجه ذاکر یا مخارج دیگر صرف عزاداری آن جناب نمایند.

1294

69/ ع

ملا محمد شریعتمدار

همگی و تمامت یک باب دکان نیم بابی واقع در راستۀ بازار بارفروش که حدود هر یک از قرار به شرح ذیل است: حدود نیم بابی شرقیاً کاروانسرای قیصریه، غربیاً راستۀ بازار، جنوبیاً دکان عطاری فوق، شمالیاً دروازۀ کاروانسرای قیصریه حدود یک ربع عطاری، شرقیاً کاروانسرای حضرت، غربیاً راستۀ بازار جنوبی دروازه سرای حضرت، شمالیاً نیم بایی فوق حدود یک ربع بزازی، شرقیاً راستۀ بازار، غربیاً پشت بازار شارع عام، جنوبیاً دکان بقالى، شمالیاً دکان بزاری

تعزیه­داری خامس آل عبا

1275

56/ ش

ملا محمدصادق

همگی و تمامی نصف از یک باب سراخانۀ ملکی خود را با جمیع توابع و لواحق آن که واقع و کانن است در مشهور باغ خانه پیش من محلات بارفروش و محدود به حدود اربعۀ ذیل است بر مصرف تعزیه­داری جناب ابا عبدالله الحسین علیه ­السلام؛ شرقیاً خانۀ مشهدی کاظم سلمانی، غربیاً شارع عام، جنوبیاً قبرستان، شمالیاً خانۀ ورثه

صرف تعزیه­داری جناب سید الشهدا و اجداد و اولاد و اصحاب او شود در همین خانۀ موقوفه یا در هر جایی که متولی آتی بداند.

1299

94/ م

ملا محمدعلی روضه­خوان خلف الصدق مرحوم رضوان مکان آقا حسن شاقشورد قزوینی ساکن الحال بلد بارفروش مازندران

نمود باغچۀ مشجره واقعه در سمت شرقی عمارت مسکونۀ خویش را که آن نیز موقوف بر اولاد است کما یأتی مفصلاً محدود به حدود را که واقع است در بندار خیل اوجابن من محلات بلدۀ بارفروش با جمیع توابع و لواحق و وقف مؤید شرعی و حبس مخلد ملی نمود عمارت محل الذکر سابق را که واقعه و کائنه است در محلۀ مسطوره بلده مزبور را که مشتمل است بر یک ایوان بزرگ و دو اطاق و چهار غرفه و در زیر غرفه و یک تالار و مطبخ طولانی

صرف تعزیۀ حضرت سیدالشهدا نمود در عمارت مسطوره مجلس تعزیه برپا و ذکر مصایب آن حضرت و سایر شهدای کربلا نمود خرج آش و طعام و گلاب و شیرینی و غیره مجلس عزا کرده باشد.

1229

85/ ع

ملا محمد علی بن ملا اسماعیل

تمامی مساحت معین یک جریب زمین آبی مزروعی واقعه در مزرعۀ قریۀ آهنگرکلا

بر جهت تعزیه­داری
حضرت ثالث ائمۀ هدی و خامس اصحاب عبا سیدالشهدا ابا عبدالله علیهم اجمعین

1287

116/ م

ملا محمد قاسم پیشنماز

همگی و تمامی کل شش دانگ یک باب خانۀ ملکی خود را که واقع است در محلۀ چهارشنبه پیش و محدود به حدود ذیل است خیارات از طرفین گردید ثم بعد ذلک جناب مستطاب مصالح شرقیاً شارع عام، غربیاً کوچۀ عام، جنوبیاً خانۀ آقا سید ابوطالب و خانۀ ورثۀ آقا میرزا بابا، شمالیاً خانۀ جناب مصالح یک باب خانۀ ملکی خود را که واقع است در محلۀ مزبوره و محدود است به حدود اربعۀ ذیل شرقیاً شارع محدود به حدود فوق، شمالیاً خانۀ مشهدی زین­العابدین مکارمی

بر جهت تعزیۀ جناب خامس آل عبا علیه و على آیاته آلاف التحیه و الثنا که هر ساله متولی منافع آن را در مصارف تعزیه در همان خانه مصروف دارد.

1255

127/ م

ملا محمد نبی

زمین مذکور واقع و کانن است و فی ما بین آهنگرکلا و مرزبال

خرج روضه­خوانی آقا عبدالله الحسین علیه الاف التحیه و الثنا مصروف نماید.

1248

591/ م

ملا محمد یوسف

از متملکات شخصی خود از اراضی آبی واقعه در قریۀ آهنگرکلای کله باغ من محال شهر گنج افروز مقدار و مساحت یک جریب آبی

وقف بر تعزیه­داری حضرت مولی الموالی ولى الله العالمین و یعسوب المدین و قائده عنها اجمعین امیرالمؤمنین اسدالله الغالب على ابن ابیطالب علیه السلام نمود که منافع آن همه ساله در لیالی قدر از لیلۀ نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سیم برای عبادت پروردگار احیا گرفته به رسم متعارف زمان به قدری که وافی نماید افطار و سحور داده. یک نفر روضه­خوان هم قبل از سحر روضه بخواند و ذکر مصیبت حضرت ابن عم الرسول رویه داده در این لیالی متبرکه بنماید.

1309

81/الف

ملا مریم خاتون

وقف صحیح شرعی و حبس صریح ملی نموده است همگی و تماسی دو باب سراخانۀ سفال­پوشی ملکی موروثی متصرفی خود را که متصل به یکدیگر می­باشند و وام محلات بلدۀ طیبۀ بارفروش و محدودند به حدود اربعه ذیل مع جمیع اشجار و حیطان و جدران و سایر ملحقات و مضافات؛ شرقیاً دکاکین مرحوم حاجی حسین و خانۀ مرحوم ملا اسماعیل رمال، غرباً خانۀ مشهدی جواد و خانۀ مرحوم حاجی ابراهیم، جنوبیاً کوچۀ خاص خانۀ مرحومین حاجی ابراهیم و حاجی محمدعلى، شمالیاً کوچۀ خاص بین موقوفه و حمام بزرگ اجابن که حریم و حمام قدیم است.

بر جهت تعزیه­داری حضرت ولایت­مآب امام الثقلین جناب امیرالمؤمنین علیه ­السلام و جناب شهادت­مآب  شمس المشرقین و ضیاء الخافقین حضرت ابی عبدالله الحسین و سایر ائمۀ هدى صلوات الله علیهم اجمعین و اصحاب و انصار ایشان ارواحنا لهم الفداء

1322

228/ م

ملا مصطفی

وقف موید و تمامی زمین مزروعی آبی خود را مشهور به میان تکا و سنگ والله جاری و سکاک که واقع است در جنب کاریکلا من قرای بلوک غربی بابل­کنار مع ما یتعلق بها با حدود اربعه شرقیاً و شمالیاً رودخانۀ بابل جنوبیاً رودخانۀ قنبر رود غربیاً سامان درون­کلا

صرف تعزیۀ جناب خامس آل عبا حضرت سیدالشهدا علیه آلاف التحیه و الثنا و سایر ائمۀ هدی و شهدای دشت کربلا

1276

141/ م

ملا نادر

موبد شرعی و حسب مخلد ملی نمود تمامت مساحت یک جریب زمین مزروعۀ تازه آباد آبی ملکی متصرفی خود را مع جمیع متعلقات آن واقع در مزرعۀ قریۀ لنگور چمازدۀ مازندران مسجد اربعه مفصله ذیل است که در هر جنگل امام علیه ­السلام بود و جناب معزى الیه باذن شرع مطاع آباد نمود متصرف و مالک مزبور.

بر جهت عزاداری جناب شهادت باب خامس آل و برگزیدۀ حضرت متعال گوشوارۀ عرش مجید حضرت ابا عبدالله الحسین ارواحنا له الفدا والله تعالی

1295

20/ ن

ملا نجف­قلی

مجدداً سه سهم و نیم از ملک آبی قریۀ درزی­کلای نصرای چه از مزرعه لیلم نقیب دشت از سهام قریۀ مزبوره خریداری نموده و در خارج درج شده و همچنین کل شش دانگ یک باب خانۀ تنه­پنچی را که واقع است در محله اوجابن من محلات بارفروش محدود به حدود ذیل است به انضمام یک باغچه منجره در جنب خانۀ کربلایی و یک باب خانۀ بیرونی در محلۀ اجابن بارفروش مستغنی از تحدید و توصیف است.

دیوانی عایدات مزبور را صرف تعزیه­داری نمودند، اجرت روضه­خوانی و اطعام نموده.

1292

 14/ ن

ملا یعقوب شریعتمدار

یک باب دکان بقالی بزرگ و تنباکوفروشی را که حاج علی­اکبر بقال اجاره دارد سال به سال معین و محدود جنوبیاً فضای سرحمام زرگر، شمالیاً کوچه بازار چهارسوق بارفروش، شرقیاً دکانی که متصل است به دکان حاج آقا برار، غریباً کوچۀ فیمابین این دکان و دکان حمام زرگر وقف نمودیم. آنکه تیمچه و کاروانسرای علافی و دکاکین متصله به او و سهام دکاکین حاجی علی­اکبری که جنوبش میدانچۀ بارفروش است و معین و معلوم است. نصف این مستغلات را وقف کردیم، وقفاً صحیحاً. خانۀ حمزه­کلا و اراضی رطبه و یابسه و اتواب و اشجار واقعه در حمزه­کلا و بندارکلا و کلاگر رضیا کلا و آزادکله و خورشیدکلا را که قطعات همه در خارج ثبت است وقف نمودیم و آنکه لوازمات و اطاق و خانۀ کوچک با حوض و چاه و خانۀ کوچک ما را که کربلایی رضا به عاریه مسکنی نمود وقف نمودیم. پانزده قفیر زمین آبی دایر و چهار قفیز دیگر بایر در دزدک چال سبزه میدان بارفروش که وقف نموده بودم توت باغ و باغ سبزه میدان در بین پهلوی سر به قرب خانۀ مرحوم حاج
حسنی دونفت از آنچه زمین که وقف نمودم.

ذاکر باصلاح و بی­غنا بگیرند در دهۀ عاشورا، به جلد کردن یا تعمیر کردن در تعمیر آن کتب صرف کنند و صلوه وصوم و خیرات مطلقه

1270

25/ ش

میرزا علی­اکبر

قطعه زمین خشکه زاری واقعه در خورشیدکلا من محلات حمزه­کلا محدود اربعۀ ذیل می­باشد از آنجایی که ؟ شرقیاً زمین موقوفۀ حاجی آقارضا، غربیاً زمین آقا محمد اسماعیل، جنوبیاً زمین آقا محمد اسمعیل، شمالیاً زمین موقوفۀ حاجی آقا

خامس آل عبا حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام

1329

29/ ع 

 

در جدول‌ شمارة‌ 1 اطلاعات‌ مربوط‌ به‌ واقف‌، عین‌ موقوفـه‌، مصـارف‌ و تـاریخ‌ وقـف‌ 66 وقف­نامه‌ آمده‌ است‌. البته‌ باید مد نظر‌ داشت‌ که در اغلب‌ موقوفات،‌ عین‌ موقوفه‌ شامل‌ موارد متعدد و متنوعی‌ است‌. برای نمونه «آقا بابا شیخ­الاسلام» در وقف­نامـه‌­اش زمین‌، نیم باب دکان‌ و یک باب حمام را وقـف‌ کرده‌ است (سند شمارة 26/ ب). معمـولاً برای یک‌ موقوفه‌ نیات و مصارف‌ متعددی نیز ذکر شده است. مثلاً «حاج ملا عبدالله تاجر» در وقف­نامۀ خود مصارفی چون عزاداری برای حضرت خامس آل عبا، دادن نان و گوشت به فقرا و مساکین و بیوه­زنان و یتیم­داران و سالمندان و پرداخت مبلغ یک تومان بابت سوخت تکایای بارفروش در ایام محرم و تلاوت قرآن در ماه مبارک رمضان و تلاوت قرآن بر سر قبر در نجف یا کربلا را در نظر گرفته است (سند شمارة 29/ ع). بنابراین‌، در تحلیل‌ آماری هر کدام‌ از این‌ اموال‌ وقف‌­شـده،‌ اعـم‌ از زمین‌، باغ‌ و دکان‌ و کارکردهای متنوع‌ آنها در یک‌ وقف­نامه‌، یک‌ مورد در نظـر گرفتـه‌ شـده است. لـذا ممکن‌ است‌ تعداد رقبات و تعداد مصارف بیشتر از 66 موقوفۀ مندرج در جدول شمارة 1 باشد.

 

  1. ساختار و سبک نگارش اسناد وقف‌نامه‌ها

ساختار وقف‌نامه‌های دورة قاجار به این ترتیب است: 1. بسمله 2. دیباچه 3. مشخصات کامل واقف 4. شرط تحقق وقف (قصد قربت) 5. اظهار صیغه 6. کلی‌گویی جهت (مصرف) 7. مختصات موقوفه (رقبات) و حدود اربعۀ آن 8. مخارج (وظایف متولی) 9. متولی فعلی و سیستم انتخاب متولیان بعدی 10. متولی در صورت انقراض نسل 11. الفاظ تشریفاتی دال بر وقوع عقد و قبض و قبول متولی 12. خاتمه 13. تاریخ تحریر (رضایی، 1390، 139). اسناد موقوفات دورة قاجار با «تحمیدیه‌ای» آغاز می‌شود که حاوی جملاتی در ناپایداری دنیا و فناپذیر بودن انسان است. این جملات دربردارندة ابیاتی به فارسی و عربی و تلمیحاتی به آیات و احادیث است. بسته به قلم نگارندۀ وقف‌نامه، این قسمت مختصر یا مطوّل است. پس از تحمیدیه، فرد واقف و موقوفه معرفی می‌شود. همچنین محل موقوفه به ‌دقت معین و حدود آن مشخص می‌گردد. در این اسناد، موارد مصرف درآمد موقوفه و شرایطی که واقف در نظر گرفته است، دقیقاً قید می‌شود. بعد از مشخص‌ کردن متولی، و در مواردی ناظر موقوفه، عباراتی در لعن و نفرین کسی که برخلاف شرایط تعیین­شده در وقف‌نامه عمل کند، درج می‌شود. معمولاً در آخر وقف‌نامه آیۀ شریفۀ «فَمَنْ بد له بَعْدَمَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَی الَّذِینَ یبَدِّلُونَهُ»[3] تحریر می‌شود تا کسی به خود اجازه ندهد در وقف‌نامه و رقبات آن و مصارف مقرّره تصرف نماید. همچنین در اسناد وقف‌نامه عباراتی آورده می‌شد مبنی بر اینکه واقف از مالکیت موقوفه دست کشیده و آن را به تصرف وقف داده است. در حاشیۀ سند وقف‌نامه نیز اثر انگشت یا مُهر برخی از روحانیون و شهود دیگر زده می‌شد. مطابق مندرجات این اسناد، میزانی از درآمد حاصل از موقوفه، قبل از آنکه صرف مقصود تعیین­شده از سوی واقف شود، برای مصارف دیگری مثل حق ‌التولیه، حق ‌النظاره و حفظ عین موقوفه (تأمین مخارج ضروری بنا و تعمیرات لازم آن) کسر می‌گردید.

  1. تحلیل زمانی اسناد موقوفات روحانیون

بررسی 66 سند وقفی روحانیون بارفروش در دورة قاجاریه نشان‌ می‌دهد که 7 وقف، یعنی 11 درصد، پیش از حکومت ناصرالدین ‌شاه (1210-1264ق)، 29 وقف، یعنی 44 درصد، در دوران حکومت ناصرالدین ‌شاه (1264-1313ق) و 30 وقف، یعنی 45 درصد، بعد از حکومت ناصرالدین ‌شاه (1314-1344ق) ثبت شده ‌است. نتایج آماریِ فوق توسعه و رشد موقوفات را در عصر ناصرالدین‌ شاه و بعد از آن نشان‌ می‌دهد. به نظر می­رسد ایجاد ساختار اداری نظارت بر موقوفات در دل دیوان­سالاری دورة ناصری و نیز فراهم شدن امنیت و رونق نسبی وضع اقتصادی ایران در این عهد، تمایل روحانیون بارفروش را به تشکیل نهادهای خیریه و عام‌المنفعه افزون‌تر کرده بود.

 

نمودار شمارة 1. دوره‌بندی تعداد موقوفات روحانیون بارفروش در دورة قاجار

 

  1. انگیزۀ روحانیون واقف

روحانیون واقف بارفروش با انگیزه‌های دینی و خیرخواهانه دارایی خود را وقف می­کردند. چنانکه کسب رضای خداوند در متن بیشتر وقف‌نامه‌ها به صراحت بیان شده ‌است. مثلاً آقا شیخ ابوالحسن بارفروشی هدف از وقف اموال خود را چنین ذکر می­کند:

نظر به خبر صریح صحیح اذا مات این آدم انقطع عمله الا ثلاث علم ینتفع به و الولد الصالح و الصدقه الجاریه جناب مستطاب عمده العلماء الاعلام و زبده الفقهاء الفخام نخبه المحققین و زبده المدققین جناب آقا شیخ ابوالحسن بارفروشی سلمه الله و زید توفیقاته تجل حضرت مستطاب حجت الاسلام جناب آقای مد ظله العالی به جهت ذخیرۀ یوم معاد وقف صحیح شرعی و حبس مخلد ملی نمود طلباً لمرضات الله (سند شمارة 31/ الف).‌

در کنار انگیزۀ شخصی، حفظ و اشاعۀ مذهب شیعه به ‌ویژه حفظ و پاسداشت یاد و نام امام سوم شیعیان، امام ‌حسین (ع)، وجه پررنگ نیت و انگیزۀ روحانیون واقف بارفروش بود. چنانکه در 55 وقف‌نامه از 66 وقف‌نامۀ روحانیون بارفروش به موضوع برگزاری عزاداری، تعزیه‌داری و اطعام­دهی برای امام‌حسین (ع) اشاره شده ‌است. برای نمونه «مشهدی آخوند بابا خلف مرحوم ملا محمد کریم درزی کلایی» در وقف­نامه‌اش می‌نویسد که عواید حاصل از موقوفه‌اش را صرف تعزیه­داری برای حضرت والا مرتبت ابا عبدالله الحسین و صحرای کربلا نمایند (سند شمارة 58/ الف).

بنابراین، درصد زیادی از اموال برجای­مانده از روحانیون بارفروش به تعزیه‌داری برای حضرت سیدالشهدا اختصاص می­یافت. البته اهتمام به این قبیل امور تا حدی متأثر از فضای مذهبی زمانه و نیز سیاست و عملکرد حکومت وقت و عوامل حکومتی در ایالات هم بود. ارادت به حضرت سیدالشهدا در ایران از زمان حکومت صفویان گسترش ‌یافته بود، ولی در دورة قاجار از شدت و حدّت بیشتری برخوردار گردید. حتی برخی از شاهان این دوره شخصاً بانی و مشوق برگزاری مراسم تعزیه‌ برای امام همام و یارانش بودند و مکان‌هایی را نیز برای این منظور احداث کردند (فلاندن، 1324، 118؛ دوسرسی، 1362، 157).

بعد از انگیزة دینی و مذهبی، پرداختن به امور عام‌المنفعه نیز از نیات مهم واقفان بود. از 66 موقوفۀ روحانیون بارفروش، در دو مورد صراحتاً به مصارف خیرات و مبرات و امور عام‌المنفعه اشاره شده است‌. در واقع بسیاری از واقفان هدفی جز خیرخواهی نداشته‌اند.

  1. تعداد و انواع رقبات[4] موقوفات

در 66 سند به‌دست­آمده از موقوفات روحانیون بارفروش در دورة قاجار، 82 رقبه ثبت شده است‌. علت این تفاوت این است که برخی از واقفان‌ اموال و دارایی­های متعدد خود اعم از زمین‌، دکان‌، خانه و غیره را در یک وقف­نامه‌ ذکر می‌کردند. به همین خاطر تعداد رقبه‌ها معمولاً بیشتر از تعداد موقوفات است‌. در مجموع 82 رقبه شامل 31 مورد زمین کشاورزی، 31 مورد خانه‌، 8 باب دکان، 5 باغ، 3 کاروانسرا، 1 حمام، 1 کتاب و 1 اسباب البیت است که جزئیات آن در نمودار شمارة 2 نشان داده ‌شده ‌است.

 

نمودار شمارة 2. تعداد و انواع رقبات موقوفات روحانیون بارفروش در دورة قاجار

مجموعه وسایل تزئینی، وسایل خانه و وسایل آشپزی نیز از مواردی است که در بین موقوفات روحانیون واقف بارفروش دیده ‌می‌شود. آنها این وسایل را برای رونق بیشتر مراسم عزاداری وقف می­کردند. در موقوفات روحانیون بارفروش 2 مورد وقف مجموعه وسایل دیده ‌می‌شود که متعلق به آقامیرزا محمد تاجر و حاج ملا عبدالله تاجر است. در وقف‌نامة حاج ملا عبدالله تاجر تعداد و انواع وسایلی که درج ‌شده عبارت­اند از:

مس­آلات. تفصیل مسین­آلات در فراز ذیل است: دیگ نه من پز دسته‌دار به‌ انضمام سرپوش در دیگ پز نه من پز دسته‌دار و زنجیردار به‌ انضمام سرپوش... پز دسته و زنجیردار به ‌انضمام سرپوش دو در برنج­شوری بزرگ دردار، لگن برنج­شوری بزرگ، دیگ چهار من زوله­دار با سرپوش گلاب‌گیر اعلا مجموعه ساخت مازندران و ساخت کاشان، دیگ شش من پز دسته‌دار با سرپوش، آفتابه‌لگن ساخت کاشان، سماور بزرگ دو عدد، دیگ شکرپزی دو تکه صرف تعزیه شود. آبکش، قدح بزرگ، سرقلیان نقرۀ کوچک، چلچراغ دوازده شاخه، آتش منقل مفرغ ۶ عدد، قالی سرانداز کناره­کش ۳ تخته، سنج چراغ آهنی ۶ عدد، طابه مسی بزرگ یک عدد (سند شمارة 29/ ع).

در دورة قاجار، معمولاً در پایان مراسم تعزیه‌ و روضه­خوانی از عزاداران با قهوه، چای، قند، تنباکو، قلیان و اطعام پذیرایی می‌شد. بنابراین، تهیۀ لوازم مورد نیاز برای این نوع پذیرایی‌ها از موارد ضروری بود که واقفان در وقف­نامۀ خود آن را لحاظ می­کردند. روحانیون که از تمکن مالی برخوردار بودند، اسباب و لوازم آشپزخانه را هم وقف می‌کردند. برای نمونه شیخ علیجان بارفروش در وقف­نامه‌اش بیان می‌کند که در مراسم عزاداری امام ‌حسین (ع) ابتدا روضه­خوانی صورت گیرد و سپس متولی از عزاداران با قند، چای، تنباکو و اطعام پذیرایی نماید (سند شمارة 108/ ع).

 

  1. مصارف و نیات موقوفات

معمولاً در هر موقوفه‌ مصارف و نیات متعددی منظور می­شده ‌است. بعضی از موقوفه‌ها برای مصرفی معین و بعضی دیگر برای اجرای چند مصرف وقف ‌می­شدند. در اینجا برای 66 موقوفه‌، 84 ریزمصرف تعیین شده که در نمودار شمارة 3 نمایش داده شده است.

نمودار شمارة 3. تعداد ریز مصارف موقوفات روحانیون واقف بارفروش در دورۀ قاجاریه

در ادامه جزئیات این مصارف را با ذکر نمونه­هایی از موقوفات روحانیون در سه سرفصل کلی مصارف مراسم عزاداری، مصارف امور خیریه و عام­المنفعه و مصارف بر اولاد بررسی خواهیم کرد.

9-1. مصارف مراسم عزاداری

درصد چشمگیری از مصارف موقوفات طبقات مختلف اجتماعی ایران به اقامۀ عزاداری برای ائمۀ اطهار و به‌ خصوص امام‌حسین (ع) اختصاص دارد. این امر نشان­دهندة جایگاه مراسم عزاداری در اندیشة واقفان و اهتمام آنها برای زنده نگه ‌داشتن یاد و خاطرۀ امام سوم شیعیان است. این نوع وقف در مصارف موقوفات روحانیون بارفروش هم نمود زیادی دارد. چنانکه در 60 مورد از 66 وقف­نامۀ مورد بررسی‌ ذکر شده است که مال واقف صرف تعزیه و عزاداری برای سیدالشهدا یا سایر امامان شیعه شود و در 43 مورد از این وقف‌نامه‌ها، مصرف وقف تنها به روضه‌خوانی و تعزیه برای امام‌ حسین (ع‌) در ایام محرم و صفر و سایر ایام سال اختصاص ‌یافته است‌. برای مثال، مشهدی ملا آقا «مساحت سه قفیز زمین اشجار را که به کدّ یمین و عرق جبین غرس نمود» وقف «تعزیه­داری از اطعام و اجرت روضه‌خوان و سایر ضروریات الا هم فالاهم» در ایام عاشورا نمود (سند شمارة 101/ م) یا کربلایی شیخ یوسف عطار «یک باب سراخانۀ ملکی متصرفی ابتیاعی خود را که واقع است در عطار محله فی محلات بلدۀ طیبۀ بارفروش و مشتمل است بر یک اتاق، یک ایوان و یک فوقانی و یک مطبخ» را برای «تعزیه­داری حضرت سیدالشهدا ابی عبدالله الحسین و سایر معصومین سلام الله علیهم اجمعین و انصار و اتباع ایشان، حق شهدای بدر و حنین رضوان الله علیهم اجمعین به ‌روش معمول بین فرقۀ ناحیۀ اثنا عشریه» وقف کرد (سند شمارة 8/ ی).

برخی روحانیون واقف در تنظیم سند موقوفۀ خود نحوه و ترتیب مصرف وقف در تعزیه‌داری و اقلام کلی هزینه‌ها را نیز مشخص می­کردند. در این نوع موقوفات پرداخت دستمزد روضه‌خوان‌ها و وعاظ، تهیۀ غذای مجانی، قهوه، چای، قند و قلیان برای جمعیت شرکت‌کننده در مراسم عزاداری را تضمین می‌کردند. وقف­نامۀ ملا ابوطالب بندپی الاصل نمونۀ این مورد است. وی در این وقف­نامه که در ربیع­الاول 1315ق تنظیم ‌شده، آورده است که مخارج روضه‌خوانی شامل اطعام دادن و تهیۀ قند، چای و شربت مراسم و اُجرت روضه‌خوان است (سند شمارة 140/ الف). در وقف‌نامه‌های برخی از روحانیون برگزاری مراسم عزای امام‌ حسین تقریباً در نیمی از سال و حتی در تمام طول سال تضمین شده‌ است. مثلاً کربلایی شیخ یوسف عطار در وقف­نامة ذی‌القعده 1322ق برگزاری مراسم عزای امام‌حسین در تمام طول سال را از متولیان درخواست می‌نماید: «در شب­های دوشنبۀ تمام سنه در حسینیۀ خود واقف موفق صرف تعزیه­داری روضه­خوانی نماید» (سند شمارة 8/ ی). در دورة قاجار، مانند دورة صفویه، بیشتر عواید موقوفات، بیش از 70 درصد، به امور مذهبی، به ‌خصوص عزاداری برای حضرت سیدالشهدا (ع)، اختصاص داشت و مردم عادی نیز برای مراسم مذهبی اهمیت بیشتری قائل بودند (ریاحی سامانی، 1387، 407).

 

9-2. امور خیریه و عام‌المنفعه

برخی از روحانیون واقف بارفروش اموال و دارایی خود را وقف امور خیریه و عام‌المنفعه می­کردند. امور خیریه موارد مختلفی از جمله تأمین مخارج طلاب، کمک به فقرا و مساکین‌، اطعام یتیمان و نیازمندان‌، دادن نان و گوشت به فقرا و نیازمندان، خرجی زوار مشاهد مشرفه و مصارف عروسی و عزا را در بر می­گرفت و امور عام‌المنفعه نیز شامل سوخت و روشنایی تکایا و مخارج مرقد و سوخت و فرش امامزاده می‌شد. در چنین وقف‌نامه‌هایی به جزئیات مصارف محل مصرف موقوفه اشاره‌ شده است. مثلاً حاجی ملا عبدالله تاجر در تنظیم وقفنامه‌اش به ریز موارد مربوط به امور خیریه اشاره کرده است: «نان و گوشت به فقرا و مساکین و بیوه­زنان و یتیم­داران و سالمندان و پرداخت مبلغ یک تومان بابت سوخت تکایای بارفروش در ایام محرم» (سند شمارة 29/ ع). ملا رقیه نیز در وقف‌نامۀ خود، در شعبان سال 1337ق، جزئیات مربوط به مصارف خیریه و عام‌المنفعه را به وضوح مشخص کرده است: «در شب نیمۀ شعبان که شب برات است یک تومان نان و پنیر و یا خرما بدهند به فقرا و همسایگان و در دهم ذی‌الحجه که یوم قربانی می‌باشد، دو تومان بدهند. یک گوسفند بخرند قربانی نمایند، به فقرا و همسایگان بدهند» (سند شمارة 17/ ن).

در واقع روحانیون واقف در مصارف موقوفاتشان رفع مشکلات اجتماعی و اقتصادی مردم را در نظر می­گرفتند و از این طریق می­کوشیدند در جهت حل معضلات زندگی عامۀ مردم قدم بردارند. برای نمونه، ملا فاطمه و ملا ذلیخا بخشی از مصارف موقوفه­شان را وقف کمک به طلاب و علمای سادات و تأمین سوخت و روشنایی تکایای بارفروش کردند: «فی سبیل الله و مطلق خیرات و مبرات از قبیل مخارج طلبه و تهیۀ کتب علمیه و خرجی زوار مشاهد مشرفه و مصارف عروسی و عزا» (سند شمارة 35/ ف).

9-3. وقف بر اولاد

وﻗﻒ ﺑـﺮ اوﻻد از دﻳﮕـﺮ مصارف ﻣﻮﻗﻮﻓﺎت بارفروش در دورة قاجاریه بوده اﺳﺖ. ﺗﻔﺎوت وﻗﻒ ﺑـﺮ اوﻻد ﺑـﺎ به میراث ﮔﺬاﺷـﺘﻦ ﻣﻠـﻚ ﻳـﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪن آن به ﻓﺮزﻧـﺪ در آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ در وﻗﻒ ﺑـﺮ اوﻻد ﺑـﻪ ﻣﻠـﻚ و داراﻳﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻘﺪس داده می‌شود ﻛـﻪ ﺗﺎ ﺣـﺪی آن را از دﺳﺘﺒﺮد دﻳﮕﺮان و ﺣﺘﻲ ﻣﺼﺎدرة دوﻟـﺖ ﻣﺼﻮن نگاه می­دارد. در این صورت، ﻋﻴﻦ ﻣﻠـﻚ به ‌صورت وﻗﻒ ﺑﺎﻗﻲ می‌ماند و ﻓﺮزﻧﺪ در ﺣﻜـﻢ موقوف علیهم، از ﻣﻨــﺎﻓﻊ آن بهره‌مند می‌شود. افزون بر این، ﻣﻠــﻚ از تکه‌تکه شدن و ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺎن وارﺛﺎن ﻣﺤﻔﻮظ می‌ماند. برای نمونه، شیخ عبدالجلیل منافع موقوفه­اش را «وقف صحیح شرعی و حبس ملی نمود بر دو دختر خود، ضرارت ماب طهارت انتساب، خدیجه خاتون و آمنه خاتون و بر اولادان این دو دختر که در هر طبقه منافع آنها را اولاد ایشان سهم هر یک را که نصف از یک سهم است ببرند. هرگاه اعقاب یکی از این دو دختر منقطع شود، وقف است بر اعقاب آن دختر دیگر که اعقاب او باقی است» (سند شمارة 187/ ع).

  1. نتیجه‌گیری

یکی از منابع ارزنده برای بررسی نقش اجتماعی ـ فرهنگی روحانیون دورة قاجار در ترویج امور مذهبی، خیریه و عام‌المنفعه، اسناد برجای‌مانده از موقوفات روحانیون این دوره است. این اسناد، گذشته از تعداد و کارکردهای مختلف محتوایی­شان، مبین نقش روحانیون در امور مذهبی، خیریه و عام‌المنفعه هستند. براساس پراکندگی زمانی اسناد، وقف‌نامه‌های کمی از روحانیون بارفروش در دهه‌های نخست دورة قاجار وجود دارد و بیشتر وقف‌نامه‌ها مربوط به دورة ناصری و شاهان بعدی قاجار است که دلیل آن از یک ­سو می­تواند ثبت، مدیریت و حفظ موقوفات در قالب نظام دیوان‌سالاری جدید باشد که احتمال از بین ‌رفتن موقوفات را کاهش می­داد و از سوی دیگر بهبود اوضاع اقتصادی، افزایش سطح عمومی ثروت و درآمد سرانة مردم و نیز سطح رفاه جامعه باشد که بر رغبت مردم برای وقف اموالشان می­افزود. با این حال، بررسی مندرجات اسناد باقی‌مانده و استخراج داده‌های اندک ولی ارزندۀ آنها، کمک مؤثری به فهم زوایایی از تاریخ اجتماعی و اقتصادی ایران خاصه ایالت‌های دورة قاجار می‌نماید.

بررسی محتوای اسناد موقوفات نشان‌ می‌دهد املاک وقفی بیشتر شامل انواع زمین، خانه، دکان و باغ بوده است. عمدۀ موقوفات نیز صرف عزاداری برای ائمۀ اطهار خاصه امام‌حسین (ع)، امور خیرخواهانه و عام‌المنفعه، مانند مخارج طلاب، کمک به فقرا و مساکین‌، اطعام یتیمان و نیازمندان‌، دادن نان و گوشت به فقرا و نیازمندان، خرجی زوار مشاهد مشرفه و مصارف عروسی و عزا می‌شد. نوع و درصد مصارف موقوفات روحانیون بارفروش مبین جایگاه و نقش بالای مذهب در زندگی روحانیون دورة قاجار است.

با وجود دشواری قضاوت دربارۀ انگیزه‌های واقعی واقفان، می‌توان مواردی چون انگیزة دینی شخصی، انگیزه‌های مذهبی با هدف حفظ و اشاعۀ مذهب شیعه به ‌ویژه یاد و نام امام‌حسین (ع) را مدنظر قرار داد. همچنین اسناد موقوفات روحانیون بارفروش دارای اطلاعات سودمندی دربارۀ جایگاه اراضی کشاورزی در زندگی اقتصادی مردم، نام و بافت بازارها، فراوانی و نوع مشاغل، موقعیت مکانی و اهمیت اقتصادی کاروانسراها، واحدهای اندازه‌گیری زمین، ویژگی خانه‌ها و مصالح به­کاررفته در آنها، لوازم زندگی مردم آن دوره، چگونگی پذیرایی از مردم در مراسم عزاداری، موقعیت برخی گروه‌ها و اقشار اجتماعی، نام روستاها و محله‌ها و گذرهای قدیمی شهرها، اسامی و موقعیت مکانی برخی تکایا، مساجد و حسینیه‌ها است که این امر می‌تواند در بازنمایی و بازسازی اوضاع اجتماعی و اقتصادی شهر بارفروش و تدوین تاریخ اقتصادی و اجتماعی ایران در دورة قاجار بسیار راهگشا باشد.

 

[1]. حدود جغرافیایی شهر بارفروش در دورۀ قاجاریه از شمال به بندر مشهدسر (بابلسر فعلی)، از شرق به شهر ساری، از غرب به شهر آمل و از جنوب به منطقۀ بندپی محدود بود. تجارت در بارفروش در دورة قاجاریه رونق داشت و این شهر نه‌تنها مرکز تجاری ایالت مازندران، بلکه یکی از مهم‌ترین شهرهای تجارتی آن زمان محسوب می­شد که از طریق بندر مشهدسر با روسیه به‌ویژه بندر حاجی طرخان تجارت می‌کرد.

[2]. اطلاعات اسناد مندرج در این جدول از پرونده الکترونیک موقوفات در سامانه جامع موقوفات و بقاع متبرکه سازمان اوقاف و امور خیریه استخراج شده است.

[3]. آیۀ 181 سورۀ بقره.

[4]. رقبه که شکل جمع آن رقبات است، به کوچک­ترین واحد شمارش املاک موقوفه اطلاق می­شود. هر موقوفه ممکن است دارای یک یا چند رقبه باشد.

References

Ādamiat, Fereydoūn. (2006). The idea of progress and the rule of law in the Sepahsālār era, Tehrān: Kharazmī.[In Persian].
Algār, Hamed. (1990). Religion and government in Irān, the role of scholars in the Qājār period, translated by Abolqāsem Sirī, Tehrān: Tos [In Persian].
Bashīriyeh, Hossein. (1998). political sociology, the role of social forces in political life, Tehrān: Ni [In Persian].
Document No. 101/M Document No. 140/A Document No. 160/A Document No. 57/A [In Persian].
Document No. 116/M [In Persian].
Document No. 127/M Document No. 591/M Document No. 81/A Document No. 228/M Document No. 141/M [In Persian].
Document No. 164/A [In Persian].
Document No. 20 / No. Document No. 25 / Sh [In Persian].
Document No. 21 / X Document No. 7 / X Document No. 7 / D Document No. 3 / Z [In Persian].
Document No. 244 / A Document No. 43 / A Document No. 7 / B Document No. 34 / H [In Persian].
Document No. 26 / B Document No. 31 / A Document No. 12 / C Document No. 9 / K [In Persian].
Document No. 26/A [In Persian].
Document No. 28/A Document No. 72/A Document No. 8/Y Document No. 66/A Document No. 149/M [In Persian].
Document No. 29/AD Document No. 122/AD Document No. 42/AD Document No. 27/AD [In Persian].
Document No. 33 / M [In Persian].
Document No. 4/S [In Persian].
Document No. 5/G Document No. 19/S Document No. 12/S Document No. 15/S [In Persian].
Document No. 56/A Document No. 94/A Document No. 35/F Document No. 3/C [In Persian].
Document No. 58 / A [In Persian].
Document No. 69/A Document No. 56/S Document No. 94/M Document No. 85/A [In Persian].
Document No. 7 / R Document No. 1 / R [In Persian].
Document No. 72/AD [In Persian].
Document No. 8/S. Document No. 187/S. Document No. 10/S. Document No. 108/S [In Persian].
Document No. 80/A [In Persian].
Documents of the Endowment and Charitable Affairs Administration of Babol:
Dusarsī, Kend. (1983). Irān in 1839-1840 AD, translated by Ehsān Eshrāghī, Tehrān: Enteshārāt Nashre dāneshgāhī [In Persian]
Elgar, Hāmed. (1980). the role of leading clergy in the constitutionalism movement, translated by Abūlqāsem Sirī, Tehrān: Tosan [In Persian].
Flanden, Eugene. (1945). Eugene Flanden's travelogue to Irān, ch. 3, translated by Hossein Noor Sādeghī, Isfahan: Eshraghī [In Persian]
Fraser, James Bailey. (1985). travelogue (known as winter travel), translated by Manouchehr Amirī, Tehrān: Tos [In Persian].
Kamalī, Massoud. (2002). Irān's Two Revolutions: Modernity, Civil Society and Class Struggle, Tehran: Digar[In Persian].
Khormojī, Mohammad Jaafar. (1984). Al-Akhbar Naserī facts, (Ch. 2), Tehrān: Ni [In Persian]
Lambton, Ann. K. S, (2009). "Waqf dar Iran", translated by Ahmad Navāeī, Meshkāt, vol. 102, pp. 77-95 [In Persian].
Lambton, Ann. who S. (1996). Irān asre Qājār, translated by Sīmīn Fasihī, Tehrān: Jāvadan Kherad [In Persian].
Malcolm, Sir John. (1983). Tārikhe Irān, translated by Ismaīl bin Muhammad Alī Hirat (Vol. 2), Tehrān: Saadī bookstore [In Persian].
Mostofī, Abdullah. (2005). The narration of my life or the social and administrative history of the Qājār era, vol. 1, Tehran: Zovar [In Persian].
Rezaeī, Omid. (2011). An Introduction to Sharia Documents of the Qājār Period, Tehrān: Pežūhešhgahe olome ensanī va motaleate farhangī [In Persian].
Riahi Samani, Nader. (1999). Endowment and the evolution of legislation in endowments, (ch. 1), Shiraz: Navīd [In Persian].

Files

Share

How to cite

Statistics