بررسی تطبیقی وصیت‌نامه‌های اصلاحی اندیشمندان ایران و عثمانی: مستشارالدوله و فواد پاشا

نوع مقاله : مروری

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز

چکیده

در قرن نوزدهم دولتمردان و اندیشمندان ایرانی و عثمانی برای پیشرفت و ترقی، راهکار‌هایی به حکومت‌های کشور خویش ارائه دادند و خود نیز برای اجرای اصلاحات در جامعه تلاش کردند. هر چند راهکار‌های آنها در برخی از جنبه‌ها عملی شد، ولی برنامۀ اصلاحات آن‌گونه که انتظار داشتند پیش نرفت. به همین خاطر، فؤاد پاشا و عالی پاشا، از اصلاح‌گران عثمانی در اواخر عمر، اصلاحات پیشنهادی خود را به صورت وصیت‌نامۀ سیاسی به سلطان عثمانی ارائه دادند. وصیت‌نامه‌های آن دو، از همین زمان با تاریخ ایران نیز ارتباط پیدا کرد؛ از یک طرف نقش ملکم در نگارش آن وصایا مطرح شد و از طرف دیگر میرزا یوسف‌خان مستشارالدوله، بعدها وصیت‌نامه‌ای نوشت که مشابه وصیت‌نامۀ فؤاد پاشا بود. بررسی تطبیقی متن وصایا، احتمال دخالت ملکم، و تأثیرپذیری مستشارالدوله از فؤاد پاشا مسأله‌ای است که در تحقیق حاضر با روش تحلیلی متکی بر پژوهش تاریخی، مورد بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Reform Testaments of Iranian and Ottoman Intellectuals: Fuad Pasha and Mostashar Al-Dowleh

چکیده [English]

In the 19th century، Iranian and Ottoman statesmen and intellectuals presented their governments with certain proposals for progress. They also made efforts to implement reforms in society. Although certain aspects of their proposals were implemented، the plan for reform did not proceed the way they had expected. For this reason، Fuad Pasha and Ali Pasha، two Ottoman reformers، presented their proposed reforms to the Ottoman Sultan in the form of political testaments towards the end of their lives – testaments which also became entangled with the history of Iran at the same time. On the one hand، it was proposed that Malkam had played a role in writing those testaments، and on the other hand، Mirza Yusuf Khan Mostashar Al-Dowleh later wrote a testament which was similar to that of Fuad Pasha. A comparative analysis of the text of the testaments، the possibility of Mirza Malkam’s involvement، and Fuad Pasha’s influence on Mostashar Al-Dowleh are the issues explored in the present article using an analytical methodology based on historical research.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political testaments
  • Fuad Pasha
  • Ali Pasha
  • Mirza Malkam Khan
  • Mostashar al-Dowleh
  • Reforms