«طمغاج» در منابع قرن هفتم هجری به عنوان نامی برای مغولستان

نوع مقاله : مروری

نویسنده

دانشیار بخش تاریخ دانشگاه شیراز

چکیده

نام یا لقب «طمغاج» در منابع متعددی تا پیش از تأسیس دولت ایلخانان بکار رفته است، اما محققان اندکی بدان توجه نشان داده‌اند و از تبیین آن بازمانده‌اند.‌ این در حالی است که تکرار کاربرد آن در منابع نیمه اول قرن هفتم نشان می‌‌دهد که نه چندان دقیق برای اشاره به سرزمینی به کار رفته است که بیشتر با مغولستان انطباق دارد. اما چون از نیمه دوم قرن هفتم هجری، دیگر به طور مشخص مغولان و مغولستان شناخته شدند، دیگر لغت طمغاج هم بکار نرفته است. چنانکه نسوی در سیره جلال‌الدین خوارزمشاه، مغولستان را جزئی از طمغاج دانسته و جوزجانی تمام قلمرو ختا را بدین نام نامیده است. ابن اثیر با کاربرد عنوان کوه طمغاج آن را دقیق‌تر مورد اشاره قرار ‌می‌دهد و منابع دیگری مانند تاریخ جهانگشا و جامع التواریخ این عنوان را بکار نبرده‌اند. این مقاله کاربرد نام طمغاج را در منابع سدۀ هفتم قمری مورد تحقیق قرار داده است.‌

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

"Tamghaj" in Sources from the Thirteenth Century (AD), as a name for Mongolia

چکیده [English]

The term or title "Tamghaj" had been used in several resources before the founding of the Ilkhanid government, but researchers have paid little attention to its use and have, thus, failed to explain its significance. However, the repeated use of the name in sources from the first half of the thirteenth century indicates that it had been used to refer to a land which virtually fit that of Mongolia. Yet, since the second half of the thirteenth century, when Mongols and Mongolians were more significantly known and used in dictionaries, the term “Tamghaj” has become obsolete. Nasavi wrote in Sireh Aljalal- aldin that Mongolia is considered as a part of Tamghaj and Jozjani has used the term to refer to the whole of Khita. By using the term "Mountains Tamghaj," Ibn Athir also puts it to good use. Other sources such as History of Jahangosha and Jame-altavarikh, however, have not once used the term. The present paper is an investigation into the application of the term “Tamaghaj” in sources from the thirteenth century.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tamghaj
  • Qebchaq
  • Khita
  • Mongolia
  • Iranian Sources Historiography