نظام خبررسانی و جاسوسی و نقش آن در تاریخ میانۀ ایران

نوع مقاله : مروری

نویسنده

دانشگاه لرستان

چکیده

نظام اِنها یا خبریابی و خبررسانی و به تعبیری جاسوسی از راه­کارهایی بود که حکومت­ها برای برقراری امنیت کشور به کار می­بستند. ضرورت اداره قلمرو گسترده حکومتی، و کسب اخبار و اطلاعات از سراسر کشور، حکومت­ها را ناگزیر می‌ساخت که تشکیلات جاسوسی خود را در قالب نهادهایی چون «بَرید» و «اِشراف» و نیز با تربیت و به­کارگیری مُنهیان (جاسوسان) و خبرگیران آزموده  بنیاد گذارند. این گونه تشکیلات که با نظام خبررسانی و امنیت داخلی سروکار داشتند با انجام خدمات نظارتی، مراقبتی و تأمینی و اقدامات جاسوسی در حکم چشم و گوش حاکمیت در سراسر قلمرو حکومتی درآمدند. در این پژوهش ضمن تبیین مفهوم اِنها و مُنهی، به شیوه تاریخی- تحلیلی جنبه­های اهمیت و کارکرد امنیتی نظام اِنها یا جاسوسی و نقش آن در  تثبیت و تداوم حکومت­های مرکزی در دوره میانه تاریخ ایران بررسی شده است. یافتة پژوهش نشان داده است که کارکرد امنیتی- اطلاعاتی و مراقبتی نظام جاسوسی، جایگاه و اهمیت آن را در حکومت­ها چنان برجسته ساخت که کارآمدی یا ناتوانی آن در تداوم یا تزلزل قدرت سیاسی مؤثر بوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Intelligence Service and Its Role in Iranian Medieval History

چکیده [English]

The Inha System—which can be translated as the intelligence service, the news agency, or even the espionage service—was adopted by the governments during the Persian Middle Period as a strategy to maintain internal security. Governments, in this period, were forced to create their intelligence services in the forms of such institutions as the Courier System, the Controllership Bureau, and the Inha System in order to properly manage the extensive realm of government by means of collecting news and information from every corner of the country by training a number of spies called Monhees. Dealing with information, intelligence, and domestic security, such institutions were regarded as the “eyes and ears” of governments throughout the territory because of their inspection, controlling, and espionage services. The present study tries to explain the concepts of Inha and Monhee and analyze the functions of this intelligence institution in espionage activities and its role in the stability of central governments during the middle period of Iran’s history in a descriptive-analytical manner. Findings of the present study show that the Intelligence Service had a high status in the governmental system since the proper functioning, or else the incompetence, of espionage-intelligence organizations could determine the survival or the extinction of a political power.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Medieval Iran
  • Inha (Intelligence)
  • Monhees (Intelligent Agents)
  • CourierBureau
  • Controllership Bureau
  • Controller
  • Security