حسن رستمی؛ مسعود بیات
چکیده
فضای سیاسی پس از شهریور ۱۳۲۰ به رشد و تضاد افکار انجامید. در این برهه احزاب سیاسی سعی در پیشبرد اهداف خود داشتند. حزب باهماد آزادگان در سال ۱۳۲۰ تأسیس شد و احمد کسروی مؤسس آن به یکی از چهرههای بحثبرانگیز ...
بیشتر
فضای سیاسی پس از شهریور ۱۳۲۰ به رشد و تضاد افکار انجامید. در این برهه احزاب سیاسی سعی در پیشبرد اهداف خود داشتند. حزب باهماد آزادگان در سال ۱۳۲۰ تأسیس شد و احمد کسروی مؤسس آن به یکی از چهرههای بحثبرانگیز تبدیل گردید. کسروی با نگارش کتاب آیین در سال ۱۳۱۱ و سپس تأسیس مجلۀ پیمان در سال ۱۳۱۲، در راه اصلاحات قدم گذاشت. تفسیر کسروی از دین با نام پاکدینی و انتشار کتاب ورجاوند بنیاد فصلی جدید در تحقیقات او گشود. کسروی، چه در سالهای فعالیت و چه پس از مرگ، از سوی منتقدین و مخالفان بهعنوان پیامبری نوظهور در ایران معاصر معرفی شد. در پژوهش حاضر با بهرهگیری از منابع کتابخانهای و با روش توصیفی ـ تبیینی به این سؤال میپردازیم که آیا کسروی ادعای پیامبری داشت؟ و چرا مخالفان او را در مقام مدعی پیامبری نشاندند؟ براساس یافتههای پژوهش، کسروی هیچگاه مدعی پیامبری نبود، اما برداشت متفاوت او از قرآن که با تناقضهایی همراه بود و معرفی ورجاوند بنیاد بهعنوان کتاب راهنما، انتقادهایی را در پی داشت. در این بین شکست نواب صفوی در مناظره و انتشار اعلامیهای در باب ادعای پیامبری کسروی، همگان را متوجه آرای دینی او کرد. بنابراین، با توجه به انفعال نهادهای دینی در چگونگی مواجهه با گفتمان کسروی، اتهام ادعای پیامبری بر پایۀ تحلیل و تفسیر سخنان او، مورد پذیرش بخشی از جامعه قرار گرفت. تشکیل گروه رزمنده، تندخویی و افزایش مشغلۀ نویسندگی کسروی که فرصت بازاندیشی در آرایش را به او نداد و برداشت ناقص و یکسویۀ مخالفان موجب افزایش اتهامها شد و در نتیجه بخشی از منتقدان او را مدعی پیامبری دانستند.