نقش سیاسی زنان درباری و دودمان سلطنتی در تاریخ ایلام میانه (1500-1100 پ م.)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش در رابطه با نقش زنان در عرصه‌های گوناگون تاریخ ایلام از جمله مسائلی است که همواره مورد توجه پژوهشگران بوده، با این حال، در تحقیقات انجام‌شده بیشتر به نقش مذهبی آنان توجه شده و نقش سیاسی کمتر مد نظر قرار گرفته است. مساله یادشده از این نظر بیشتر جلب توجه می‌کند که به رغم کمبود آثار برجای مانده از تاریخ ایلام، نقش سیاسی زنان به‌خوبی قابل ردیابی است. نوشتار حاضر درصدد پرداختن به چگونگی و میزان حضور و نقش سیاسی زنان در تاریخ ایلام میانه از سدۀ 15 تا 11 پ.م. به‌صورت تفکیک شده در قالب دودمان‌های حکومتگر در این دوره است. در این پژوهش تلاش شده تا علاوه بر استفاده از منابع بومی و داده‌های باستانشناسی از داده‌های غیر بومیِ هم‌دوره نیز استفاده شود تا بتوان به تصویری روشن‌تر از مبحث مورد نظر دست یافت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که زنان علاوه بر اینکه از اعضای مهم خاندان سلطنتی به‌شمار می‌رفته‌اند، شاهان نیز به واسطۀ آنان بر سریر قدرت می‌نشستند. در این دوره قدرت زنان چنان افزایش یافته است که حتی در کتیبه‌ها، شاهان اعطای پادشاهی به خویش را به واسطۀ آنها دانسته‌اند. زنان دورۀ ایلام میانه با استفاده از قدرت و نفوذ خویش برای دست یافتن به مقبولیت اقدامات مهمی از جمله ساخت معابد انجام داده‌اند که در نوع خود کم‌نظیر است. نپیر-اسو و نهونته-اوتو دو تن از بانوانی هستند که نقش سیاسی مهمی در تاریخ ایلام میانه داشته‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Political Position of Women in the Middle Elamite Period (1500-1100 B.C

نویسندگان [English]

  • Esfandyar Rahmati Kia
  • Kolsoum Ghazanfari
University of Tehran
چکیده [English]

Study on the position of women in various fields of Elam history is one of the issues that have been considered by researchers. The studies, however, mostly has focused more on the religious role of women and less on their political status. This issue draws more attention, for that despite the deficiency of remained historical documents and evidences from Elam, the political role of women can be well traced. The present article seeks to study the manner and extent of the presence and political position of women in the history of Middle Elamite from the 15th to the 11th century BC. in the context of ruling dynasties in this period. The article, in addition to the use of indigenous sources and archaeological data, is attempting to use non-native data of the same period in order to obtain a clearer picture of the subject. Our reviews show that women, in addition to being important members of the royal family, the kings also sat on the throne of power through them. During this period, the power of women has increased so much that even in inscriptions, kings have considered themselves accepted by the gods due to their presence. The women of the Middle Elamite period, using their power and influence to achieve acceptance, have taken important measures, including the construction of temples, which is unique in its kind. Napir-asu and Nahhunte-utu are women who have played an important political role in the history of the Middle Elamite period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Middle Elamite Period
  • Court Women
  • Political Role
  • Political marriages
  • Napir-asu
  • Nahhunte-utu

مراجع

ارفعی، عبدالمجید. «سنگ­نبشتة شیلهک این شوشینک از سولقان شهرکرد»، ادبیات و زبان­ها، زبان شناخت، س 1، ش 1، بهار و تابستان 1389، صص 1-10.
استولپر، ماتیو. تاریخ ایلام، ترجمۀ شهرام جلیلیان، تهران: توس، 1389.
اصغرپور، سمیرا و زهرا آذری. «بررسی زیورآلات زنان در ایران باستان (عهد عیلامی)»، پژوهش هنر، س 1، ش 3، 1392، صص 141-144.
پاتس، دنیل. باستانشناسی ایلام، ترجمۀ زهرا باستی، تهران: سمت، 1390.
پورادا، ادیت. چغازنبیل، ترجمۀ اصغر کریمی، ج 4، تهران: سازمان میراث فرهنگی، 1375.
دادور، ابوالقاسم. «موقعیت اجتماعی و فرهنگی زن در تمدن عیلام»، زن در فرهنگ و هنر، دورة اول، ش 4، تابستان 1389، صص 95-114.
دیاکونوف، ا.م. تاریخ ماد، ترجمۀ بهرام شالگونی، تاریخ ایران کمبریج، دفتر اول از جلد دوم، تهران: جامی، 1390.
سیبرت، ایلسه. زن در شرق باستان، ترجمۀ رقیه بهزادی، تهران: انتشارات پژوهنده، 1379.
سیدین بروجنی، سید رسول. «مادینة پیکرک­های سفالین قالبی ایلامی: جلوه­ای از آیین­ها و باورها»، پژوهش­های باستان­شناسی و مطالعات میان­رشته­ای، ش 2، 1384، صص 45-54.
شیشه­گر، آرمان. آرامگاه دو بانوی عیلامی از خاندان شاه شوتورنَهونته پسر ایندَدَ، تهران: سازمان میراث فرهنگی، 1394.
کریمر، ساموئل. الواح سومری، ترجمۀ داوود رسائی، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1385.
کمرون، جورج.  ایران در سپیده­دم تاریخ، ترجمۀ حسن انوشه، تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1374.
گیرشمن، رومن. چغازنبیل (دور اونتاش)، ترجمة اصغر کریمی، ج 2، تهران: سازمان میراث فرهنگی، 1375.
مجیدزاده، یوسف. تاریخ و تمدن ایلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، 1386.
نگهبان، عزت­الله. حفاری­های هفت­تپه دشت خوزستان، تهران: سازمان میراث فرهنگی، 1372.
هینتس، والتر. دنیای گمشدۀ عیلام، ترجمۀ فیروز فیروزنیا، ویراستار روزبه زرین­کوب، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1388.
Álvarez-Mon, Javier. “Elam: Iran’s First Empire”, A Companion to the Archaeology of the Ancient Near East, First Edition, Edited by D.T. Potts., 2012, pp. 740-757.
Álvarez-Mon, Javier. “Elamite Funerary Clay Heads”, Near Eastern Archaeology, Vol. 68, No. 3, Archaeology in Iran, 2005, pp. 114-122.
Badamchi, H. “the care of the elderly in Susa: a study in the Akkadian documents from the Sukkalmah Period”, AKKADICA 139, fasc. 2, 2018, pp. 159-178.
Betty, L., and Hildreth J. York. “women in Ancient Art”, Art Journal, Vol. 35, No. 4, 1976, pp. 345-351.
Daems, Aurelie. “women of Elam”, The Elamite world, edited by Javier Álvarez-Mon, Gian Pietro Basello, and Yasmina Wicks, New York: Routledge, 2018, pp. 763-781.
Daneshmand, Parsa, and Meysam Abdoli. “a new King of Susa and Anshan”, Cuneiform Digital Library Bulletin, 2015, pp. 1-6.
Grayson, A. K. Assyrian Rulers of the Early First Millennium BC II (858-745 BC), Vol. I, University of Toronto Press, 1935.
Hüsing, G. Die einheimischen Quellen zur Geschichte Elams, Leipzig, 1916.
König, F. W. Die elamischen Königsinschriften, Archiv für Orienfforschung, Beiheff 16, Graz: Archiv für Orientforschung, 1965.
Mäder, M. War Elam eine Nation?, Archäologisches Institut Uni Bern, 2014.
Malbran-Labat, Florence. “Elamite royal inscriptions”, The Elamit world,
edited by Javier Álvarez-Mon, Gian Pietro Basello, and Yasmina Wicks, New York: Routledge, 2018, pp. 464-481.
Mofidi-Nasrabadi, Behzad. “Elam in the Middle Elamite period”, The Elamit world, Edited by Javier Álvarez-Mon, Gian Pietro Basello, and Yasmina Wicks, New York: Routledge, 2018, pp. 232-249.
Quintana, Enrique. “the Elemaite Family (the Royal Family Adoptation)”, Mundo Elamita CEPOAT University Murcia. 2016 (https://www.academia.edu/38079914/THE_ELAMITE_FAMILY_THE_ROYAL_FAMILY_ADOPTIONS)
Reiner, Erica. “inscription from a Royal Elamite Tomb”, Archiv für Orientforschung 24, 1973, pp. 87-102.
Roach, K. J. The Elamite Cylinder Seal Corpus, c.3500 – 1000 BC, The University of Sydney, 2008.
Sollberger, Edmond. “a new inscription of Šilhak-Inšušinak”, Journal of Cuneiform Studies, Vol. 19, No. 1, 1965, pp. 31-32.
Tavernier, Jan. “Whats in a name: Hallušu, Hallutaš or Hallutuš?”, Revue d'Assyriologie et d'archéologie orientale, Vol. 108, 2014, pp. 61-66.
Vallat, F. “Hutelutuš-Inšušinak et la famille royale élamite”, Revue d'Assyriologie, 1985, pp. 43-50.
Van Dijk, T. “Die dynastischen Heiraten zwieschen Kassiten und Elamern: eine verhängnisvolle Politik”, Orientalia, 55, 1986, pp. 159-170.
Zadok, Ran. “Elam and Babylonia c. 1400–1100 BC”, The Elamite world,
edited by Javier Álvarez-Mon, Gian Pietro Basello, and Yasmina Wicks, New York: Routledge, 2018, pp. 304-323.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار