تأثیر تمرکزگرایی بر اقتصاد سیاسی عصر پهلوی اول

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تربیت معلم

2 دکترای تاریخ از دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تحولات سیاسی ایران، پس از جنگ‌جهانی‌اول شرایطی را رقم زد که ایجاد تمرکز سیاسی را به مهم‌ترین ضرورت‌ جامعۀ ایران تبدیل کرد. تحقق این امر نیازمند ایجاد نهادها و فراهم‌کردن ابزارهایی چون ارتش، نظام‌های اداری و آموزشی جدید و شبکۀ حمل و نقل بود. انجام چنین کارهایی نیاز به صرف هزینه‌های زیاد داشت. به همین دلیل حکومت ناچار بود برای تأمین هزینه‌ها، منابع اقتصادی کشور را در اختیار بگیرد و به سیاست‌گذاری اقتصادی بپردازد. ماهیت خودکامانۀ حکومت انجام چنین کاری را آسان می‌کرد. در چنین وضعی، اگرچه حکومت می‌توانست سیاست‌های اقتصادی را در راستای تأمین منابع مالی مورد نیاز خود بکارگیرد. اما وابستگی اقتصاد ایران به بازار جهانی نظام‌سرمایه‌داری، و تأثیرپذیری اقتصاد ایران از تحولات بازار جهانی موجب می‌شد تا حکومت به تنها عامل تصمیم‌گیرنده در سیاست‌های اقتصادی تبدیل نشود. گرایش به صنعتی‌سازی در دورۀ رضاشاه تحت تأثیر همین عامل بوده‌است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Centeralization on Political Economics in the Pahlavi the First

چکیده [English]

In the wake of the First World War, Iranian Government was forced by specific political conditions to regard centralization policy as its main objective. To achieve this end, the government had to establish a set of new orgnizations, modernize military, bureaucratic, and educational institutions, and expand transportation networks. However, this programmes cold only be materialized on the basis of reliable financial sources. Therfore, in pursuing the path of the centeralization, the Governmment gained the control of economic resources and appeared as the country’s major economic coordinator. The autocratic nature of political regime facilitated such an endeavour. The Governmment’s economic policy was, relatively speaking, successful so far as it attempted to obtain financial support. Yet, Iran’s dependence on the capitalist world market and the vulnerability to its alterations inhibited the government from becoming the sole economic decision maker. The process of industrialization during the reign of Reza Shah could be studied through the prism of the inter- relationship of these factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Centeralization
  • Political Economic
  • Pahlavi the First