پیامدهای جنگ جهانی دوم بر سیاست صنعتی‌سازی در ایران

نوع مقاله : مروری

نویسنده

دکترای تاریخ از دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

جنگ جهانی دوم که در پی یک سلسله مناقشات سیاسی اروپایی در سال 1939 میلادی آغاز شد، پیامدهای سیاسی و اقتصادی متعددی در ایران داشت. در نتیجۀ چنین وضعیتی بود که پروژه صنعتی‌سازی در ایران عصر رضا‌شاه نیز به عنوان یکی از سیاست‌های اقتصادی این حکومت از پیامدهای جنگ بی‌تأثیر نماند. جنگ جهانی در دو مرحله بر صنعتی‌سازی در ایران تأثیر گذاشت و در نهایت منجر به پایان پروژۀ صنعتی‌سازی در کشور شد: مرحلۀ یکم این تأثیرگذاری از آغاز جنگ جهانی تا اشغال ایران در شهریور 1320 و مرحلۀ دوم پس از اشغال ایران توسط نیروهای متفقین را در بر می‌گیرد. مقالۀ حاضر در صدد است تا با روش تاریخی و استفاده از کتاب‌ها و اسناد و مدارک آرشیوی با طرح این پرسش که جنگ جهانی دوم چرا و چگونه بر سیاست صنعتی‌سازی در ایران تأثیر گذاشت؟ به بررسی پیامدهای جنگ جهانی دوم بر سیاست‌های صنعتی‌سازی در ایران عصر رضاشاه بپردازد. برای پاسخ به این پرسش، این پیش‌فرض مطرح است که نیاز ایران به صنایع و متخصصان آلمان جهت تأسیس، تجهیز، تعمیر و نگهداری صنایع نوپای خود موجب وابستگی صنعتی ایران به آلمان شد. قطع ارتباط ایران با آلمان در نتیجۀ محاصرۀ دریایی این کشور توسط انگلستان، صنایع ایران را که به صنایع و متخصصان آلمانی وابسته شده بود، دچار بحران کرد. در ادامه هم اشغال ایران توسط متفقین موجب شد تا صنایع ایران در نتیجه سیاست‌های جنگی متفقین به تعطیلی کشیده شوند و یا در خدمت سیاست‌های نظامی آنان درآیند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE IMPACT OF WORLD WAR II ON INDUSTRIALIZATION POLICY IN IRAN

چکیده [English]

World War II which was the result of some political European contact started 1939، had alto of political and economic consequences in Iran. As the result of such condition the industrialization project، which was one of the governmentُs economic policy in Iran during the Reza shah era, was impressed by this war. World War II effected industrialization in Iran in tow phase and paved the way for failure of this policy in Iran. The first phase of this effect started from the outbreak of World War II until occupation of Iran in Shahrivar 1320 and the second phase was started after occupation by the Allies. By survey of books and archived documents this article deal with problem according to historical approach to put forward this question that why and how World War II affected industrialization policy in Iran? To answer this question the hypothesis is that the necessity of establishing, equipping and keeping of newborn industry of Iran made it dependent on experts and industry of Germany. Since Iran industries depended to Germany Industries and experts, Marine blockade of Germany by England led to crisis for Iran Industries. Afterward occupation of Iran by the Allies pawed the way for either failure of industry or served according to the military policies of Allies.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • World War II. Industrialization policy. Iran & Germany Relationship