مانی: مصلح گنوسی یا پیامبر مانوی

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

رشد جسمی و فکری مانی در میان گروه معتقد به عقاید گنوسی، باعث شد تا زیر بنای عقاید کیش نوپدید وی شکل گنوسی بگیرد. از این رو بررسی عمق این تاثیر همواره مورد توجه محققان برای شناخت کیش گنوسی و مانوی بوده است. یکی از مهمترین مسائل مورد بررسی وجود شخصیت گنوسی مانی است. باید اذعان کرد بر اساس متون نو یافته از کیش مانوی همچون متون مانوی کلن، مانی بیش از آنکه شخصیتی مانوی داشته باشد، وجهه­ای کاملاً گنوسی دارد. در واقع، اینکه شخصیت مانی در متون متأخر کیش مانوی توصیفی پیامبرگونه دارد، نشان دهنده سیر تحول این کیش از فرقه­ای گنوسی به دینی جهانی است. از این رو مسئله این پژوهش این است تا براساس متون نویافته چون نسخ مانوی کلن و پژوهش­های نوین شخصیت مانی به عنوان مصلحی گنوسی، بازسازی گردد. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به این نتیجه دست می­یابد که مانی در متون اولیه کیش مانوی که به­وسیله شخص مانی و پیروانش تدوین یافته است، به شکل یک مصلح گنوسی ظاهر می­شود و در مرحله دوم حیات دینی خود پس از سفرهای تبلیغی کیش خود را به دینی جهانی تبدیل کرده است. تأثیرات کیش های گنوسی بر تفکر مانی در اولین بُرهه از حیات دینی او کاملاً محرز است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mani: Gnostic Reformer or Manichaean Prophet

چکیده [English]

Mani’s intellectual growth among the Gnostic believers led to the foundation formation of the Gnostic ideas of his newly made cult. Therefore, researchers have always been interested in understanding the depth of this effect and the Gnostic character of Mani. It is important to note that based on newly found Manichean texts, such as Manichaean Cologne Codex, Mani had a quite Gnostic character prior to a Manichean one. The fact that Mani is represented as a prophetic character in later Manichaean texts indicates the evolution of this cult from a Gnostic sect to a worldwide religion. In this view, this research is concerned with reconstructing Mani’s religious character as a Gnostic Reformer based on newly found texts such as Coptic Egyptian texts and Greek manuscripts of Cologne. Based on a descriptive-analytical method, this research concludes Mani was represented as a Gnostic Reformer in the early Manichean texts, composed by Mani himself as well as his followers. In the second religious phase of his life after traveling and preaching, he modified his sect into a worldwide religion. Gnostic influences on Mani’s thought are evident in the first religious phase of his life.
 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mani
  • Manichaean
  • Gnostic cults
  • Gnostic Reformer
  • Manichaean Prophet