نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

قوانین مرحله اول اصلاحات ارضی مقدار مالکیت عمده­مالکان را به یک روستای شش دانگ محدود می­­کرد، اگرچه مفاد این قوانین در سراسر کشور دارای اهداف واحدی بود، اما مالکان مشمول با واکنشهای متفاوتی با آن روبرو شدند. اجرای برنامه در کردستان به عنوان منطقه مورد بررسی این تحقیق با برخوردهای متعارضی مواجه گشت. در پژوهش حاضر مسئله این است که با توجه به اینکه اجرای اصلاحات ارضی از برنامه­ها و خواسته­های اصلی حزب دموکرات کردستان بوده است و علی­القاعده می­بایست از این برنامه حمایت به عمل آورد، چرا به مخالفت با آن و حمایت از خوانین برخاست؟ بر اساس یافته­های تحقیق، حزب بر شدت مقاومت مالکان برابر اصلاحات ارضی افزود و آن را به سمت شورشهای مسلحانه سوق داد. اگرچه این  برنامه از خواسته­های اصلی حزب بود، اما اجرای آن توسط شاه را طرحی در راستای فرونشاندن نارضایتی­های اجتماعی می­دانست. علاوه بر آن، برنامه را تهدیدی برای تفکرات ناسیونالیسم کُردی اعلام نمود، زیرا که با اجرای آن قدرتهای محلی مالکان و رؤسای عشایر از میان رفته و قدرت حکومت جایگزین آن می­گشت و حزب در جهت دستیابی به اهداف خود با خطرات جدی مواجه می­شد. وابستگی مالی حزب به مالکین و همزمانی شورش کردستان عراق با اجرای اصلاحات ارضی و گسترش این جنبش به کردستان ایران نیز نقش مهمی در چگونگی رویکرد اعضای حزب به برنامه و مالکان داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Role of the Democratic Party in the Resistance Escalation of Large Landowners in the First Phase of Land Reform in Iranian Kurdistan

نویسنده [English]

  • Shahin Ranaie

Shahid Beheshti University

چکیده [English]

The provisions of the first stage of land reform limited the amount of the large landowner’s proprietorship to a six dângs of one village. Although the articles of this law had the common aims at the whole of the country, the land holders confronted various reactions to them. In the province of Kurdistan as a region that will be studied in this research, the contradictory conflicts took place against the program. In this research, the problem is that the implementation of land reform was one of the programs and principles of the Democratic Party and it must have fundamentally backed this program. With regard to this issue, why did it oppose program and support landowners? According to finding of the research, the party increased the resistance of the land holders vis-à-vis land reform and pushed them toward the armed uprisings. Although this program was one of the main demands of the party, it defined land reform as a means of suppressing social discontents. Besides, it looked at the program as a threat to the Kurdish nationalism’s opinions, because local governments and tribal leaders must have lost their power by implementation of land reform and therefore, the power of central government must have replaced them and the party must have encountered serious problem to get its goals. Financial dependence of the party on landowners and simultaneity of the movement of Kurdistan of Iraq with land reform and its expanding to Kurdistan of Iran had an important role on the approach of the party’s members to the land holders and the program.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Kurdistan
  • Kurdistan Democratic Party of Iran(KDPI)
  • The First Stage of Land Reform
  • Large Landowners
  • The Kurdish Nationalism Ideas
  1. «آگهی نوبت اول مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی در کلیة مناطق و بخش‌های تابعة شهرستان قروه و سنندج»، روزنامة اطلاعات، ش 10895، چهارشنبه 21 شهریور 1341، ص 7.
  2. «آگهی نوبت اول مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی در کلیة مناطق بخش‌های شهرستان بیجار»، روزنامة اطلاعات، ش 10931، چهارشنبه 2 آبان 1341، ص 17.
  3. «آگهی نوبت اول مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی در کلیة مناطق بخش‌های شهرستان سقز»، روزنامة اطلاعات، ش 10930، سه‌شنبه آبان 1341، ص 6.
  4. «آگهی نوبت اول مربوط به اجرای قانون اصلاحات ارضی در کلیة مناطق بخش‌های تابعة شهرستان‌های مریوان و بانه و باقیماندة شهرستان‌های کردستان»، روزنامة اطلاعات، ش 11006، چهارشنبه 3 بهمن 1341، ص 12.
  5. ایگلتون، ویلیام، جمهوری 1946 کردستان، ترجمة محمد صمدی، مهاباد: صحافی مهاباد، 1390.
  6. بهروان، حسین، جامعه‌شناسی روستایی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان، 1390.
  7. بیان‌نامة کنگرة دوم حزب دموکرات کردستان.
  8. «توزیع اسناد مالکیت بین دهقانان.» روزنامة ندای غرب، ش 39، پنج‌شنبه 3 مهر 1342، ص 2.
  9. «جریان مشروح تشریف‌فرمایی اعلیحضرت همایون شاهنشاهی»، روزنامة ندای غرب، ش 42، چهارشنبه 2 آبان 1341، ص 8.
  10. جزنی، بیژن، اصلاحات ارضی در ایران، تهران: نشر گلسرخ، بی‌تا.
  11. جواهری، امجد (کارمند ادارة جهاد کشاورزی شهرستان کامیاران)، مصاحبه با مؤلف، (شنبه 18 مهر 1394).
  12. چپ در ایران به روایت اسناد ساواک؛ حزب دموکرات کردستان ایران، ج 1 (تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، 1378).
  13. حیرت سجادی، عبدالحمید، ایلات و عشایر کردستان، سنندج: دانشگاه کردستان، 1381.
  14. حیسامی، که ریم. له بیره وه ریه کانم 1970-1965، ج 3، ستوکهولم: بی‌نا، 1988.
  15. خلعتبری، پرویز، «اصلاح ارضی نواستعماری و اصلاح ارضی دموکراتیک»، مجلة دنیا، س 6، ش 1، بهار 1344، ص 58.
  16. «در سازمان اصلاحات ارضی»، روزنامة ندای غرب، ش 11، چهارشنبه 1 اسفند 1341، ص 1.
  17. زرگر، عبدالعلی (کارمند بازنشسته اداره امور اراضی استان کردستان)، مصاحبه با مؤلف، (5 دی 1394).
  18. سالح، به دره دین، کوردستان و شورش کورد؛ له به لگه نامه کانی ساواکی ئیراندا، هه ولیر: چاپخانة مناره، 2010.
  19. سازمان اسناد ملی ایران، سال 1341، 1343، 1345.
  20. سازمان اسناد ملی ایران، سال 1343، ش بازیابی 2876-230.
  21. سازمان اسناد ملی ایران، سال 1343، ش بازیابی 2876-230.
  22. سجادی، علاء‌الدین، تاریخ جنبش‌های آزادی‌بخش ملت کرد، ترجمة احمد محمدی، تهران: احمد محمدی، 1379.
  23. سه رده شتی، یاسین، ژیان و تیکوشانی سیاسی ئه حمه د توفیق «عه بدوللای ئیسحاقی» (1931-1973)، سلیمانی: شفان، 2007.
  24. غازیانی، ن.، «لایحة خرید و فروش اراضی و نتایج آن»، مجلة دنیا، 1341، ص 62.
  25. قازی، ئه میر، له بیره وه رییه سیاسیه کانم، ستوکهولم: اَپِک، 2010.
  26. کیانوری، نورالدین، « چهرة واقعی اصلاحات ارضی شاه»، مجلة دنیا، س 4، ش 2، زمستان 1343، ص 44.
  27. کینان، درک، کردها و کردستان؛ مختصر تاریخ کرد، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: موسسة انتشارات نگاه، 1376.
  28. گروه تحقیق در مسائل اقتصاد کشاورزی، «بررسی آمار تقسیم اراضی در مرحله اول»، مجلة تحقیقات اقتصادی، ش 7 و 8، اسفند 1342، ص 186.
  29. گروه تحقیقات اقتصادی، مطالعات روستایی در ایران، تهران: بی‌نا، 1351.
  30. گروه عکاسی دانشجویان دانشگاه صنعتی، کردستان تا قیام بهمن 57 (تحلیل شرایط اقتصادی- اجتماعی)، تهران: بی‌نا، بی‌تا.
  31. مرکز اسناد ریاست جمهوری، سال 1340، ش بازیابی 43022.
  32. مرکز اسناد ریاست جمهوری، سال 1341، ش بازیابی 2320.
  33. مرکز اسناد ریاست جمهوری، سال 1341، ش بازیابی 3543.
  34. مرکز اسناد ریاست جمهوری، سال 1342، ش بازیابی 78085.
  35. مولانایی، عبدالله (از مالکان منطقة کردستان)، مصاحبه با مؤلف، (5 مرداد 1394).
  36. مک داول، دیوید، تاریخ معاصر کُرد، ترجمة ابراهیم یونسی، تهران: پانیذ، 1380.
  37. مؤمنی، محمد باقر، مسئلة ارضی و جنگ طبقاتی در ایران، تهران: انتشارات پیوند، 1359.
  38. نیک‌آیین، امیر، «چشم‌اندازی از اصلاحات ارضی در ایران»، مجلة دنیا، س 7، ش 3، پاییز 1345، ص 57-56.
  39. ــــــــــــــ، دربارة مسئلة ارضی و جنبش‌های دهقانی در ایران، تهران: سازمان جوانان و دانشجویان دموکرات ایران، 1359.
  40. هوگلاند، اریک ج.، زمین و انقلاب در ایران 1360-1340، ترجمة فیروزه مهاجر، تهران: نشر شیرازه، 1381.
  41. «150 روستا در بیجار کردستان آمادة تقسیم است»، روزنامة اطلاعات، ش 10962، پنج‌شنبه 8 آذر 1341، ص 19.
  42. Bill, James A., “Modernization and Reform from Above: The Case of Iran”, Politics. Vol 32, No 1, 1970. P. 35.
  43. Koohi- Kamali, Farideh, The Political Development of the Kurds in Iran; Pastoral Nationalism, New York: Palgrave MacMillan, 2003.
  44. Najmabadi, Afsane,. Land Reform and social change in Iran, Salt Lake City: University of Utah Press, 1987.
  45. Rudulph, Charles Clinton, “The Land Reform Program in Iran and its Political Implications”, Ph.D. Thesis, The American University Washington D.C, 1971.
  46. http://irpress.org/index.php?title (حزب دموکرات کردستان ایران)