نویسندگان

1 مربی دانشگاه

2 عضو هیئت علمی گروه تاریخ

چکیده

            چکیدهغزنویان (360ـ 431ق) از حکومت‌های دوره میانه با خاستگاه غلامی بودند که پس از برانداختن ولی‌نعمتان خود در شرق ایران به حکومت رسیدند. مالیات و خراج از منابعِ متعارف و سنتیِ اقتصاد این حکومت بود و از آن‌جایی که اقطاع‌داری به علت داشتن عوارض سیاسی هیچ‌گاه مورد توجه سلاطین غزنوی قرار نگرفت، دست‌یابی به غنایم هند به منبع درآمد لایزال این سلسله بدل شد که گرچه با تامین مخارج جاری حکومت، ارتش بزرگ و حرفه‌ای آنها را پیوسته فعال نگه می‌داشت، اما این غنایم، فیل‌ها و بردگان، بازخورد قابل انتظار را در تولید، توسعه و رونق اقتصادی غزنویان ایجاد نکرد و مسکوکات فراوان نیز با افزایش نقدینگی، ایجاد تورم و گرانی را رقم زد. در این مقاله به تاثیر لشکرکشیِ هند بر ایجاد قدرت‌گیری‌های مالی نهاد سپاه پرداخته‌ایم که  چگونه آنها را از جنگجویان جسور و چابک به طبقه‌ای مرفه و عافیت طلب بدل کرد. این انحطاط سیاسی و اخلاقی موجب شد آنها با تحرکات ترکمنان درخراسان، دچار شکست پیاپی شوند و با غارت ایشان، توان مالی و نظامی خود را از دست بدهند. رعایای غزنوی نیز که پیش از این به دلیل لشکرکشی به هند، بارها طعم فشارهای مالیاتی را چشیده بودند، با دریافت مالیات‌های سنگین ایشان و پیدایش قحطی، رویکردی بی‌طرفانه یا حتی جانبدارانه نسبت به ترکمنان یافتند تا جایی‌که شکست نهایی غزنویان در نبرد دندانقان رقم بخورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic Crisis of Ghaznavids and The Effect of That in The Collapse of Political Constancy

نویسندگان [English]

  • JAMILE yuosefi 1
  • Esmail Hasanzadeh 2

1 Lecturer

2 Al-Zahara University

چکیده [English]

Ghaznavids (360 431 AH) were from the Middle Ages with the origin of the Gholami who came to rule after the abduction of their believers in eastern Iran. Taxes and royalties were and traditional sources of this government's economy, and since the plots of honor due to political problems were never considered by the Ghaznavid sultans, the achievement of India's spoils became the source of the livelihood of this dynasty, which, though financed by the government, The great army kept them active, but these spoils, elephants and slaves did not create the expected returns for the production, development and economic prosperity of the Ghaznavids, and the abundance of problems caused a rise in liquidity, inflation and high prices. In this article, we have been examining the impact of India's rally on building the financial strength of the Islamic Revolutionary Guards Corps, how they transformed them from brave and agile warriors to wealthy and bona fide class. This political and moral degeneration led them to the failure of the Turkmen movements in Khorasan, losing their financial and military power by plundering them. The Ghaznavid refugees, who had been drafted by India for a number of years, had received a lot of tax pressure, with their heavy taxes and the emergence of famine, they found an impartial or even biased approach to the Turkmen, where the ultimate defeat of the Ghaznavids was in the battle of the Dandanghan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Economic crisis
  • Ghaznavian
  • Political instability
  • Khorasan
  1. ابن‌اثیر. تاریخ کامل. ج 15، 16 و 17. ترجمه علی هاشمی. تهران: انتشارات کتب ایران. 1351.
  2. ابن‌حوقل. سفرنامه. ج اول. ترجمه دکتر جعفر شعار. تهران: انتشارات نشر نو. 1345.
  3. ابن‌فضلان. سفرنامه ابن‌فضلان. ترجمه ابوالفضل طباطبایی. چ دوم. تهران: انتشارات شرق. 2535.
  4. ابن‌فندق. تاریخ بیهق. تصحیح احمد بهمنیار. مقدمه عبدالوهاب قزوینی. تهران: کتابفروشی فروغی. بی‌تا.
  5. اصطخری، ابواسحاق ابراهیم. مسالک و ممالک. به اهتمام ایرج افشار. چ سوم. تهران: انتشارات علمی فرهنگی. 1368.
  6. باسورث، ادموند کلیفورد. تاریخ غزنویان. ج 1 و 2. ترجمه حسن انوشه. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1384.
  7. بنداری. زبده‌النصرة و نخبه‌العصرة. ترجمه ‌محمدحسین‌جلیلی. انتشارات بنیاد فرهنگ ایران. 2536.
  8. بیهقی، ابوالفضل. تاریخ بیهقی. تصحیح علی اکبر فیاض. چ چهارم. تهران: نشر علمی.1374.
  9. پاکتچی، احمد. «اوزان و مقادیر». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج10. زیر نظر کاظم موسوی ‌بجنوردی. چ اول. تهران: مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1380.
  10. پرویزی، عباس. تاریخ دیالمه و غزنویان. چ دوم. تهران: انتشارات علمی.1363.
  11. جرفادقانی، ناصح بن ظفر. تاریخ یمینی. ترجمه جعفر شعار. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. 1374.
  12. حسن‌زاده، اسماعیل. «ساختار و عملکرد سپاه غزنوی». پژوهشنامه علوم انسانی. ش52. زمستان 1385.
  13. حسینی، صدرالدین ابوالحسن. زبدةالتواریخ. تصحیح محمد نورالدین. مترجم علی نوراللهی. تهران: انتشارات ایل شاهسون. 1380.
  14. خواندمیر. دستورالوزرا. تصحیح سعید نفیسی. چ دوم. تهران: اقبال. 1355.
  15. راوندی، محمد بن سلیمان. راحةالصدور و آیة‌السرور، تصحیح محمد اقبال، انتشارات علمی، چ دوم. تهران: 1363.
  16. رضایی باغ‌بیدی، حسن. سکه‌های سلطان محمود. مجموعه مقالات همایش بین المللی زبان و ادبیات. زیر نظر محمد دبیر مقدم. تهران: فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی. 1394.
  17. روشن‌ضمیر، مهدی. تاریخ سیاسی و نظامی دودمان غوری. تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران. 2537.
  18. سلیمی، غلام‌رضا. محمود غزنوی سرآغاز واپسگرایی در ایران. چ اول. تهران: نشر بلخ. 1383.
  19. شبانکاره‌ای، محمد بن علی. مجمع‌الانساب. میرهاشم محدث. چ اول. تهران: انتشارات امیرکبیر. 1363.
  20. عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر بن قابوس. قابوسنامه. تصحیح غلامحسین یوسفی، چ ششم. تهران: انتشارات علمی فرهنگی، 1371.
  21. گردیزی، عبدالحی بن ضحاک. زین‌الاخبار. ج 1. تصحیح عبدالحی گردیزی. تهران: دنیای کتاب. 1363.
  22. فخرمدبر. آداب‌ الحرب و الشجاعه. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: انتشارات اقبال. 1346.
  23. فرای. ریچارد. سامانیان، تاریخ ایران کمبریج ج 4، (از ظهور اسلام تا برآمدن سلجوقیان). گردآورنده ر. ن. فرای. ترجمه حسن انوشه، تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1385.
  24. فروزانی، ابوالقاسم. غزنویان از پیدایش تا فروپاشی، چ ششم. تهران: انتشارات سمت، 1391.
  25. محمدی، ذکرالله. «نقش غنایم و ثروت هند در بنیه‌های اقتصادی غزنویان». فصلنامه علمی تخصصی تاریخ محلات. سال یکم. ش چهارم. 1386.
  26. مستوفی، حمدالله. تاریخ گزیده. به اهتمام عبدالحسین نوایی. چ سوم. تهران: انتشارات امیرکبیر. 1381.
  27. مسکویه رازی، ابوعلی. تجارب‌الامم. ج 5 و 6. ترجمه علینقی منزوی. تهران: انتشارات توس، 1376.
  28. معین، محمد. فرهنگ معین. ج 4. تهران: انتشارات امیرکبیر. 1375.
  29. ناظم، محمد. حیات و اوقات سلطان محمود. ترجمه عبدالغفور امینی. کابل: مرکز نشرات میوند ـ سبا کتابخانه. 1378.
  30. نظام‌الملک، حسن بن علی. سیاستنامه. به کوشش جعفر شعار. چ اول. تهران: دنیای کتاب. 1371.
  31. نرشخی، ابوبکر احمد بن جعفر. تاریخ بخارا. ترجمه ابونصر احمد القباوی. تلخیص محمد بن زمر. تصحیح مدرس رضوی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. 1363.
  32. نیشابوری، ظهیرالدین. سلجوقنامه، تصحیح محمد رمضانی، تهران: انتشارات کلاله خاور. 1332.
  33. هینتس، والتر. اوزان و مقیاس‌ها در اسلام. ترجمه غلامرضا ورهرام. چ اول. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. 1368.
  34. Album, S, Checklist of Islamic Coins,3rd, Snta Rosa. 2011.
  35. Broom, M, The Handbook of Islamic Coins, 3rd ed, Snta Rosa. 1985.
  36. Lane Poole, R.S. Catalogue of Oriental Coins in British Meusum 8 vol (London, 1889-90).
  37. Northver, J. P. et, al, Medieval Islamic Mint Technologhy, A Metallographic Study, Microsc Microsand 13. Supple .2, pp. 118-19. 2007.
  38. Thomas, E, On the Coins of the Kings of Ghazni, JRAS, IX () 267-386. 1848.