نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

• نگین میری

SBU

چکیده

با ورود اسلام فصل جدیدی در تاریخ دینی و اجتماعی فارس، خاستگاه خاندانی و دینی ساسانیان، آغاز شد. با این حال متون تاریخی و جغرافیایی سده‌ی 4 ق. دربردارنده‌ی اطلاعاتی هستند که نشان می‌دهند با گذشت بیش از سه سده از غلبه‌ی مسلمانان، سنت‌های پیش از اسلام و زرتشتی‌گری بیش از هر ناحیه‌ی دیگری در این خطّه زنده بودند. از سده‌ی 5 ق. به بعد اما فارس نقریبا به یکباره اهمیت خود را به عنوان بزرگ‌ترین پایگاه زرتشتی‌گری از دست داده و بر خلاف انبوه اشارت در منابع پیش گفته تقریبا هیچ اشاره ای به زرتشتیان، جایگاه و پایگاه هایشان در فارس در متون سده های بعد نمی یابیم. از سوی دیگر از سده پنجم به بعد فارس جایگاه خود را نیز به منزله‌ی پایگاه های گردآوری و نسخه برداری متون دینی زرتشتی به یزد و کرمان به می دهد. پژوهش حاضر با ارائه شواهد تاریخی برگرفته از منابع پیش گفته، نخست درکی از تداوم سنت‌های پیش از اسلام و زرتشتی‌گری در فارس تا این زمان به دست می دهد. سپس در پی پاسخ به پرسش اصلی پژوهش، دلیل سکوت منابع تاریخی و جغرافیایی سده‌های پنجم به بعد درباره‌ی حضور زرتشتیان در فارس، به بررسی دیگر شواهد تاریخی می پردازد. بررسی روایت های مذکور در متنی تاریخی به نام فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه، دلالت بر تغییری در ساختار دینی و اجتماعی فارس از اواخر سده‌ی 4 و اوایل سده‌ی 5 ق. داشته و به نظر می رسد رشد جریان های ضد‌زرتشتی و گسترش طریقت هایی همچون کازرونیه یا مرشدیه به ویژه در غرب فارس از سده پنجم سرانجام منجر به غلبه نهایی اسلام و خروج اکثریت زرتشتیان از فارس و مهاجرت ایشان به کرمان و یزد و نهایتا هند شده باشد.

کلیدواژه‌ها

• فارس
• تاریخ دینی
• زرتشتی‌گری
• شیخ ابواسحاق کازرونی
• فردوس المرشدیه فی اسرار الصمدیه

عنوان مقاله [English]

Islamic Traditions and Zoroastrianism Continuity and Decline of Pre in Middle Islamic Fars according to Historical Evidence

نویسنده [English]

• Negin Miri

SBU

چکیده [English]

Fars, homeland and religious stronghold of Sasanians was conquered by the Arab Muslims in the mid th century AD. This episode marked the beginning of a new era in the religious and social history of this 7 region. Historical and geographical sources of the 4th/10th century however, provide rich evidence about Islamic traditions in Fars more than 300 years after dominance the survival of Zoroastrianism and Pre of Islam. Since 5th/11th century however, Fars lost its status as the stronghold of Zoroastrianism and no mention of its previous situation is found in |Later historical resources. Concurrently, Yazd and Kerman replaced Fars as the main bases for collecting and copying Zoroastrian religious texts. The present paper first provides a comprehensive review about the presence of Zoroastrianism and Pre Islamic traditions in the 4th/10th century Fars based on the aforementioned sources and then turn to the main question of why this condition declined almost suddenly since the 5th/11th century. Investigating Samadiah, Morshediyah fi Asrar al accounts recorded in a Persian historical text known as Ferdaws al it seems that a significant change in the social and religious history of Fars had occurred at this time. Zoroastrian It is concluded that most likely this transformation took place as the result of rising anti movements and the growth of Sufi orders such Kazaruniyeh or Morshediyeh in this period. This finally caused a great number of Zoroastrians to convert or immigrate from Fars to the neighboring provinces of Yazd or Kerman and finally to India, probably during and after the 5th/11th century.

کلیدواژه‌ها [English]

• Fars
• Religious History
• Zoroastrianism
• Sheikh Abu Eshaq Kazeruni
• Ferdaws al -Morshediyah fi Asrar al-Samadiah