متون داستانی و مطبوعاتی را با سرعت میخوانیم، اما آیا محقق و فهرستنگار مجاز است اسناد و مدارک دستنویس را سریع بخواند و ثبت نماید؟ در اینجا با تمرکز روی وقفنامهای از تهران که در تاریخهای 1295 ...
بیشتر
متون داستانی و مطبوعاتی را با سرعت میخوانیم، اما آیا محقق و فهرستنگار مجاز است اسناد و مدارک دستنویس را سریع بخواند و ثبت نماید؟ در اینجا با تمرکز روی وقفنامهای از تهران که در تاریخهای 1295 و 1298 هـ.ق روی یک صفحه به ابعاد 29×61 سانتیمتر تنظیم شده موضوع بررسی شده است. این بررسی نشان داد که واقف اعیانی (اشجار و ابنیه) سه قطعه باغ را نخست در سال 1295 هـ.ق به صورت مفصل و ارض (زمین) را در مرحلهای دیگر به سال 1298 هـ.ق در حاشیة همان وقفنامه به اختصار وقف کرده است. این روش را میتوان «توالی سندنویسی روی یک ورق در دورة قاجار» نامید. در این روش محرّرِ سند دوم به دلیل «وحدت موضوعی» بین هر دو سند، به صورت مختصر سند دوم را با استفاده از واژگان کلیدی تنظیم میکرده است. در این سند «سجل وقوعی و اعترافی» اهمیت زیادی دارد، چرا که با این نوع سجل، دو سند جداگانه از حیث زمانی یکجا تصدیق شده است.
چند سال پس از مشروطه و تصویب قوانین جدید ازجمله قانون اوقاف، آستانۀ رضویه وموقوفات آن زیر نظر وزارت معارف و اوقاف قرار گرفت. هنوز ناصرالملک نایبالسلطنۀ احمدشاه بودکه قوای روس در 11 ربیع الثانی 1330 هـ. ...
بیشتر
چند سال پس از مشروطه و تصویب قوانین جدید ازجمله قانون اوقاف، آستانۀ رضویه وموقوفات آن زیر نظر وزارت معارف و اوقاف قرار گرفت. هنوز ناصرالملک نایبالسلطنۀ احمدشاه بودکه قوای روس در 11 ربیع الثانی 1330 هـ. قبهحرم رضوی حمله کردند. از این رو، معمولاً، گفته میشود که اوضاع کشور و مراکز اداری و دولتی به دلیل تغییر شرایط آشفته بوده است. این پژوهش، قصد دارد با بررسی منشوری (فرمانی) که در ماه صفر 1332 قمری از دفترخانة آستانة رضویه صادرشده، نشان دهد که این دفتر خانه حتی پس از بمباران به خوبی اداره میشده است. بدین معنی که با آن که آستانه از یک طرف زیر نظر شاه بود و از سوی دیگر با وضع قوانین جدید زیر نظر وزارت معارف و اوقاف قرار گرفته بود باز انجام امو در دستان سادات رضوی، حسینی، طباطبائی، و موسوی بود. اینها در بدترین شرایط هم اگر حکومت مرکزی از آنها کار خاصی درخواست میکرد سعی میکردهاند حسن همکاری و میزان توانایی حرفهای خود را به نمایش بگذارند.
شاه صفوی، دیوانسالاران و علما خود را در اجرای دستور الهی «امر به معروف و نهی از منکر،» مسوؤل میدانستهاند. در ساختار دیوانی دینی صفوی این از جمله وظایف شیخالاسلام بوده است. اما در این نوشتار ...
بیشتر
شاه صفوی، دیوانسالاران و علما خود را در اجرای دستور الهی «امر به معروف و نهی از منکر،» مسوؤل میدانستهاند. در ساختار دیوانی دینی صفوی این از جمله وظایف شیخالاسلام بوده است. اما در این نوشتار سندی ارائه شده که طی آن میرزا حبیبالله صدرممالک شخصی را به عنوان محتسب قزوین منصوب نموده تا علاوه بر اصلاح اخلاقی و اوضاع اجتماعی آن شهر، امور بازار را نیز ساماندهی نماید. در این نوشتار اطلاعات آن دوره درباره محتسب، اعم از سند و منابع کتابخانهای مورد بررسی قرار گفتهاند. ماحصل اینکه بایسته است برای مطالعة دوبارة نقشهای مناصب گوناگون شناخته شده در دیوانسالاری صفوی، به زمان و مکان هر منصب اهتمام داشته باشیم. AbstractThe Safavid shah, political administrators, and the clergy took it upon themselves to implement the divine command of enjoining good and forbidding evil (amr bi l-maʻrūf wa nahī ʻani l-munkar). Within the religious structure of the Safavid state, this was one of the duties of the shaykh al-islam. The present paper, however, presents a document according to which the ṣadr al-mamālek-e maḥrūseh appoints someone as moḥtaseb of Qazvīn with instructions not only to oversee the moral & social reforms, but also to handle the economic affairs of the bāzār. This study then explores all the data gathered on the moḥtaseb, both from the document and other library sources of the period. All in all, what this study deems necessary is to re-examine the roles played by various posts constituting the complex machinery of the Safavid government with great attention paid to the time and place within which such posts were defined and assigned. Keywords: Safavids, moḥtaseb, ṣadr al-mamālek-e maḥrūseh, daftar-e mawqūfat-e dīvān al- ṣādāre, Shāh Abbas II (1642-1666), Qazvīn