بررسی جایگاه سیاسی ساتراپ‌های هخامنشی در دورۀ داریوش بزرگ با تکیه بر کتیبه‌ها

نوع مقاله : مروری

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

پیروزی کورش بزرگ بر آستیاگ، آخرین پادشاه ماد، در سال 559 پیش از میلاد، آغازگر شکل‌گیری پادشاهی هخامنشی بود. پس از فتح مصر توسط کمبوجیه و تصرف برخی از سرزمین‌های شرقی از جمله هند در زمان داریوش بزرگ، مرزهای این حکومت از شرق تا رود سند، از غرب تا دریای مدیترانه و رود نیل در مصر، از شمال تا دریاچۀ خوارزم (آرال) و از جنوب تا حاشیه‌های جنوبی دریای پارس امتداد یافت. داریوش برای ادارۀ بهتر این قلمرو گسترده، آن را به ساتراپی‌های (خشتره‌پاون‌ها) گوناگونی تقسیم کرد. هر چند که پس از فتح سرزمین‌های هند، لیبی و حبشه توسط داریوش (حدود سال‌های 518 و 517 پ.م) تا پایان شاهنشاهی هخامنشی تغییرات عمده‌ای در مرزهای جغرافیایی و تعداد ملل تحت قلمرو هخامنشیان ایجاد نشد، اما تعداد این ساتراپ‌ها و جایگاه سیاسی آنها آن گونه که در فهرست کتیبه‌های این دوره منعکس شده‌است، دچار تغییرات مکرر و دگرگونی شدند. تعداد ساتراپ‌ها و فهرست ملل و اقوام تحت قلمرو پارسیان از دیرباز مورد توجه و مطالعۀ اندیشمندان تاریخ ایران باستان بوده و پژوهش‌های زیادی در این زمینه انجام شده‌است، اما موقعیت و جایگاه سیاسی و علل برخی از تغییرات و جابه‌جایی‌ها در ترتیب و تعداد این ساتراپ‌ها، مورد توجه جدی قرار نگرفته‌است. این مقاله بر پایۀ روش تحقیق تاریخی ضمن استناد به کتیبه‌های دورۀ هخامنشیان، از آن میان کتیبه‌های داریوش و مقایسۀ آنها با هم و با دیگر منابع و از آن میان منابع یونانی، به بررسی جایگاه سیاسی ساتراپ‌های هخامنشی در دورۀ این پادشاه به عنوان مسألۀ تحقیق می‌پردازد. معرفی کتیبه‌های دورۀ هخامنشی که در آنها نام‌های سرزمین‌های تحت قلمرو این پادشاهی بیان شده‌است و استناد به آنها، بررسی تعداد و جایگاه ساتراپ‌ها در هریک از کتیبه‌های مورد بررسی و علل برخی از تحولات در تغییر جایگاه سیاسی ساتراپ‌ها مواردی است که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Political position of Achaemenid Satrapie during the Reign of Darius the Great, based on Inscriptions

چکیده [English]

The victory of Cyrus the Great over Astyags, the last Median king in 559 BC, led to the formation of Achaemenid kingdom. The conquest of some Eastern lands during the reign of Darius the Great and Egypt by Cambyses, helped the expanision of the Persian Empire from Sand River in the East to Mediterranean Sea and the Nile River in the West, and from Areal Sea in the North to the Persian Sea’s southern shores in the South. To administrate this vast empire Darius divided the Persian Empire to various Satrapies. Although after the conquest of India, Libya and Ethiopia by Darius the Great (in 517-518 BC) to the end of Persian Dynasty, no change took place in Persian boundaries, we witness a frequent change in The number of these Satrapies in the list of inscriptions. The number of Satrapies and the list of nations and the ethnical groups who have been ruled by Persians have been studied by scholars of Iranian Ancient history, but the political position of these Satrapies and their place in the Achaemenid inscriptions list as well as the reasons behinsd the changes in numbers of Satrapies has not been studied yet. However, by using historical research methods (based on Darius the Great's inscriptions) and comparing them with other sources such as those of Greeks, this paper attempts to examine the political position of Achaemenids satrapies as the main research question. To answer this question, first, the inscriptions (in which the name of Satrapies has been listed) will be introduced and second, based on those lists, we will investigate the number and the place of each Satrapy and also examine the grounds of political change in the position of Satrapies during the Persian Empire.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Darius the Great
  • Achaemenid Inscriptions
  • Achaemenid Satrapies