جعفر آقازاده
چکیده
با پیروزی انقلاب مشروطه و تأسیس انجمنهای ایالتی و ولایتی، مشروطهخواهان تبلیغات وسیعی با محوریت مبارزه با استبداد و پایان دادن به مناسبات ارباب ـ رعیتی در میان دهقانان ماکو انجام دادند. این اقدامات ...
بیشتر
با پیروزی انقلاب مشروطه و تأسیس انجمنهای ایالتی و ولایتی، مشروطهخواهان تبلیغات وسیعی با محوریت مبارزه با استبداد و پایان دادن به مناسبات ارباب ـ رعیتی در میان دهقانان ماکو انجام دادند. این اقدامات مؤثر واقع شد و جنبش بزرگی علیه مالکان و خوانین در روستاهای ماکو شکل گرفت. مقالۀ پیش رو بر محور این دو سؤال تدوین گردیده است که علل و زمینههای شکلگیری این جنبش چه بود؟ و چه تبعات و پیامدهایی داشت؟ با استفاده از دادههای نشریات، اسناد و مدارک آرشیوی و کتب تاریخی، با تکیه بر روش توصیفی ـ تحلیلی، به این پرسشها پاسخ داده خواهد شد. دستاورد این پژوهش نشان میدهد که مناسبات ناعادلانۀ ارباب ـ رعیتی در ماکو و تسلط خوانین بیات بر زندگی دهقانان، در کنار تبلیغات گستردۀ مشروطهخواهان در میان روستاییان، از عوامل مهم شکلگیری این جنبش بود. مصادرۀ املاک خوانین، تأسیس انجمنهای روستایی و اخراج اقبالالسلطنه از ماکو از مهمترین پیامدهای این حرکت بود. همچنین اگرچه مشروطهخواهان ایالت آذربایجان محرک این جنبش بودند، در ادامۀ کار هیچ حمایتی از دهقانان ماکو نکردند و اقبالالسلطنه با حمایت گستردۀ مستبدین جنبش دهقانان ماکو را بهشدت سرکوب و نظام ارباب ـ رعیتی را با شدت بیشتر در روستاها برقرار کرد.